سڕبوونی ھاوینە
سڕبوونی ھاوینە (ئینگلیزی: Aestivation) بەھۆی بەرزبوونەوەی پلەی گەرما و نەگونجاوی لەگەڵ ھەندێ لە زیندەوەران و گیانلەبەران و باڵندەکان بە سوڕی سڕبوون دا ڕەت دەبن، کە بە دڕێژایی وەرزی گەرما لە دۆخی سڕبوون دەمێننەوە تا کاتی گونجاو و نزم بوونەوەی پلەی گەرما، بەتایبەت گیانلەبەران بەھەردوو جۆری بڕبڕەدارەکان و بێ بڕبڕەکان لەوشکاوەکیەکان و ئاویەکانیش بەتایبەت لەوەرزی ھاوین و وشکەساڵی.
بێبڕبڕەکان
[دەستکاری]بەزۆری بڕبڕەدارە وشکاوەکیەکان دەچنە ئەم قۆناغە وەک ھێلکە شەیتانۆکە کە لەوەرزی ھاوین و وشک دا پەنا دەباتە بەڕ ڕووەک و بەردە خۆڕاک لەسەرەکان بەمەبەستی خۆپاڕێزی لە ووشکی و بەرزی پلەی گەرما وە ھەندێکیشیان پەنا دەبەنە بەر قەدباڵی درەختە بەرزەکان بەمەبەستی ھەوای زۆڕتر و فێنک تر لەھەندێ شوێنی زەمین.
سەبارەت بە زیندەوەڕانیش، نمونەی ھەندێ جۆڕی پێشکە و خاڵخاڵۆکەمان ھەیە کە بە سوڕی سڕبونی ھاوینە دا دەڕوات.[١][٢]
بڕبڕەدارەکان
[دەستکاری]ھەندێک لە بڕبڕەدارە وشکاوەکیەکان و خشۆکەکان بە سوڕبوونی ھاوینەدا ڕەت دەبن، وەک کیسەڵی یۆنانی و ھەندێ لە بۆقەکان بە پەنابردنە ژێڕخاک و خۆڵ یان زەویەک ڕادەی شێی بەرزبێت، وە بۆقی کالیفۆڕنیایش لەکاتی لەدەست دانی ووزە و خۆڕاک پەنادەباتە بەر سڕبوونی ھاوینە.[٣][٤]
وە ھەندێک لە جۆی ماسی پەنا بۆ سوڕی سڕبوون دەبەن وەک ماسی ئەفریکایی[٥][٦]
ھەندێک لەجۆڕی ژوشک (ژوژک) بە سوڕی سڕبوونی ھاوینەدا ڕەت دەبن، وەک ژوشکی ئەفریکایی.[٧] بەگوێڕەی توێژینەوەکانی باخچەی گیانلەبەرانی ئۆکلاند[٨] زۆڕینەی گیانلەبەرانی دوورگەی ماداگاسکار بەسوڕی سڕبوون دا دەڕۆن..[٩]
ئەمانەش ببینە
[دەستکاری]سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ^ Annual Review of Entomology. ٧. doi:١٠.١١٤٦/annurev.en.٠٧.٠١٠١٦٢.٠٠١٤٤٥.
{{cite journal}}: پارامەتری|title=ونە یانیش واڵایە (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی|السنة=چاوپۆشیی لێ کرا (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی|الصفحات=چاوپۆشیی لێ کرا (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی|العنوان=چاوپۆشیی لێ کرا (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی|المؤلف=چاوپۆشیی لێ کرا (یارمەتی) - ^ American Journal of Tropical Medicine and Hygiene. ٦٢ (6).
{{cite journal}}: پارامەتری|title=ونە یانیش واڵایە (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی|السنة=چاوپۆشیی لێ کرا (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی|الصفحات=چاوپۆشیی لێ کرا (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی|العنوان=چاوپۆشیی لێ کرا (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی|المؤلف=چاوپۆشیی لێ کرا (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی|المسار=چاوپۆشیی لێ کرا (یارمەتی) - ^ Bob Moore (٢٩ی ئەیلوولی ٢٠٠٩). «Estivation: The Survial Siesta». Audubon Guides. لە ڕەسەنەکە لە ٢١ی تشرینی دووەمی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ٥ی ئەیلوولی ٢٠١٢ ھێنراوە.
- ^ |author=F. H. Pough, R. M. Andrews, J. E. Cadle, M. L. Crump, A. H. Savitzky & K. D. Wells |year=2001 |title= Herpetology, second edition |publisher= Prentice Hall |place of publication=Upper Saddle River, New Jersey.
- ^ Journal of Experimental Biology. ٦١ (1).
{{cite journal}}: پارامەتری|title=ونە یانیش واڵایە (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی|التنسيق=چاوپۆشیی لێ کرا (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی|السنة=چاوپۆشیی لێ کرا (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی|الصفحات=چاوپۆشیی لێ کرا (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی|العنوان=چاوپۆشیی لێ کرا (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی|المؤلف=چاوپۆشیی لێ کرا (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی|المسار=چاوپۆشیی لێ کرا (یارمەتی) - ^ Proceedings of the American Philosophical Society. ١٣٦ (1). JSTOR ٩٨٦٧٩٨.
{{cite journal}}: پارامەتری|title=ونە یانیش واڵایە (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی|السنة=چاوپۆشیی لێ کرا (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی|الصفحات=چاوپۆشیی لێ کرا (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی|العنوان=چاوپۆشیی لێ کرا (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی|المؤلف=چاوپۆشیی لێ کرا (یارمەتی) - ^
{{cite book}}: بیرخستنەوەی واڵا (یارمەتی) - ^ «East African Hedgehog». Oakland Zoo. لە ڕەسەنەکە لە ٧ی ئابی ٢٠١٦ ئەرشیڤ کراوە. لە ٥ی ئەیلوولی ٢٠١٢ ھێنراوە.
- ^ [[نيتشر (مجلة)|]]. ٤٢٩ (6994). doi:١٠.١٠٣٨/٤٢٩٨٢٥a. PMID ١٥٢١٥٨٥٢.
{{cite journal}}: پارامەتری|title=ونە یانیش واڵایە (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی|السنة=چاوپۆشیی لێ کرا (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی|الصفحات=چاوپۆشیی لێ کرا (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی|العنوان=چاوپۆشیی لێ کرا (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی|المؤلف=چاوپۆشیی لێ کرا (یارمەتی)
