شەڕی فریدلاند

شەڕی فریدلاند
بەشێکە لەWar of the Fourth Coalition، شەڕەکانی ناپلیۆن
وڵاتڕووسیا
جێپراڤدینسک
پۆتانی شوێن٥٤°٢٧′٠″N ٢١°١′٠″E
کاتی ڕوودان١٤ی حوزەیرانی ١٨٠٧
Depicted by1807, Friedland
Map

شەڕی فریدلاند (بە فەڕەنسی: Bataille de Friedland، ١٤ی حوزەیرانی ١٨٠٧) سوپای فەڕەنسای ناپلیۆنی یەکەم بە شێوەیەکی یەکلاکەرەوە سوپای ڕووسیای کونت ڤۆن بێنیگسنی بەزاند لە نزیکەی ٤٣ کیلۆمەتر لە باشووری ڕۆژھەڵاتی کۆنیگسبێرگ. فریدلاند لە ساڵی ١٩٤٥ەوە دەکەوێتە ناوچەی کالینینگرادی ڕووسیا و لەو ساڵەدا ناوەکەی گۆڕا بۆ پراڤدینسک. فریدلاند بە شێوەیەکی کاریگەر کۆتایی بە شەڕی ھاوپەیمانی چوارەم (١٨٠٦–١٨٠٧) ھێنا دژی ناپلیۆن. دوای نزیکەی ٢٣ کاتژمێر شەڕ، فەڕەنسییەکان دەستیان بەسەر گۆڕەپانی شەڕدا گرت و سوپای ڕووسیا بەشێوەیەکی پەشێو پاشەکشەی کرد بەرەو ڕووباری وونا، کە تێیدا سەربازێکی زۆر لەکاتی ھەوڵدان بۆ ھەڵاتن خنکان.

لە ٧ی تەممووزی ١٨٠٧دا، ڕووسیا و فەڕەنسا یەکەم پەیماننامەی تیلسیتیان ئەنجامدا، کە دوای دوو ساڵ شەڕ ھەردووکیان بوونە ھاوپەیمان. فەڕەنسا دوای دوو ڕۆژ پەیماننامەیەکی جیای لەگەڵ پرووسیا واژوو کرد بۆ لابردنی لە دانوستانە سەرەکییەکان. مەرجە ڕاگەیەندراوەکانی تیلسیت باس لە ھەستی گەرمی نێوان ناپلیۆن و ئەسکەندەری یەکەمی ڕووسیا کراوە، بەڵام مەرجە نھێنییەکان باسیان لە پرسگەلێکی بنەڕەتیتر دەکرد: فەڕەنسا ڕێگەی بە ڕووسیا دا ھەر شتێک بکات کە بیەوێت لە ئیمپراتۆریەتیێ عوسمانیدا لە بەرامبەر ئەوەی فەڕەنسا کەنارەکانی دالماتیا و دوورگەکانی ئایۆنیی بەدەستبھێنێت؛ و ئەسکەندەر ڕازی بوو بچێتە ناو گەمارۆدانی کیشوەرییەوە ئەگەر شەڕ لەگەڵ بەریتانیا بەم زووانە کۆتایی نەیەت. بەپێی مەرجەکانی پەیمانی دووەم فەڕەنسا زەلیلکردنی پرووسیای مسۆگەر کرد. ھەموو خاکەکانی پرووس لە ڕۆژاوای ئیلبە بوون بە شانشینی نوێی وێستفالیا، و جیرۆمی برای ناپلیۆن کرا بە پاشای.

مێژوونووسان بە شێوەیەکی نەریتی پەیماننامەی تیلسیت بە لوتکەی ئیمپراتۆریەتیی ناپلیۆن دەزانن.

سەرچاوەکان

[دەستکاری]

بەشداربووانی ویکیپیدیا، «معركة فريدلند»، ویکیپیدیای عەرەبی. سەردان لە ٢٩ی ٨ی ٢٠٢٣.