عەلی کوڕی ڕیزوان
| ئەبولحەسەن کوڕی ڕیزاون کوڕی عەلی کوڕی جەعفەر | |
|---|---|
| لەدایکبوون | جیزە، قاھیرە |
| مردن | ساڵی ٤٣٥ کۆچی/١٠٦١ زایینی |
| نیشتەجێ | میسر |
| سەردەم | دەوڵەتی فاتیمی |
| نەتەوە | عەرەب |
| بواری زانستی | پزیشکی، گەردونناسی |
پزیشک و فەیلەسوف و گەردونناسی موسڵمانی عەرەبی میسری ئەبولحەسەن کوڕی ڕیزاون کوڕی عەلی کوڕی جەعفەر لە جیزە نزیک قاھیرە لە دایک بووە لە کۆتاییەکانی سەدەی چوارەمی کۆچی و لە ساڵی ٤٣٥ کۆچی/١٠٦١ زایینی کۆچی دوایی دوایی کردووە. چەن کتیبێکی گالێنی شەرح کردووە.
ژیان
[دەستکاری]ئەو سەبارەت بەخۆی وتویەتی: «من شەش ساڵان بووم دەستم بە خوێندن کرد، دوای ئەوە بووم بە دە ساڵان چووم بۆ شار و خوێندم، دوای ئەوەی چواردە ساڵ مامەوە زانستی پزیشکی و فەلسەفە بەدەست ھێنا، پارەشم نەبوو سەرفی بکەم، بۆیە فێربوون و خوێندنم زۆر قوڕس بوو، من جارێک سەرقاڵ بووم بە بابەتەکانی ئەستێرە و جارێکیش بە پزیشکی و جارێکیش بە پەروەردە، سەرەڕای ئەوەش من ھەر ھەوڵم دەدا بۆ فێربوون تا ٣٢ ساڵی کەمن تێیدا بە پزیشکی بەناوبانگ بووم و بەشی خۆم بەدەست دەھێنا بەمە...»
بیروڕاکانی سەبارەت بە پزیشک
[دەستکاری]ئیبن ڕیزوان چەند کاردانەوەیەکی ھەبوو سەبارەت بە ھەڵسوکەوتی ئەوکاتی پزیشکان، بەڕای ئەو پزیشک پێویستە ٧ خاڵی تێدا بەدی بکرێ:
- پێویستە بە ڕەوشت بێت و زیرەک و بینینێکی باشی ھەبێت و عاقڵ بێت...
- پێویستە جلێکی باشی لەبەر بێت، بۆنی خۆش بێت، جەستە و جلەکانی پاک و خاوێن بن.
- پێویستە بێدەنگ بێت بەرامبەر نھێنیەکانی نەخۆش و باسی نەخۆشیەکانی نەکات.
- دەبێت چارەسەری نەخۆشەکانی پێ خۆشتر بێت لەوەی کە نرخەکەی پێ خۆشبێت، ھەروەھا چارەسەری ھەژاری پێ لە چارەسەری دەولەمەند پێ خۆشتر بێت.
- دەبێت خەمخۆر بێت سەبارەت بەوەی کە زیاتر فێر ببێت بۆ سوود گەیاندن بە خەڵکی.
- پێویستە جەستە و چاوی ساغ بێت، ڕاستگۆ بێت، ھیچ شتێکی بە مێشک دا نەیەت سەبارەت بە بابەتەکانی ئافرەتان و ئەو شتانەی بینیویەتی لە ماڵان...
- جێباوەڕ بێت، باسی گیراوەی بکوژ و ژەھراوی نەکات و کەس فێر نەکات، چارەسەری دوژمنەکەی بکات ھەروەک چۆن چارەسەری خۆشەویستەکەی دەکات.
گەردونناسی
[دەستکاری]تایبەتیەکەی لەوەدل دەگەڕیتەوە بۆ تۆمار کردنی ڕووداوێک، کە لە ڕۆژی ٣٠ ئەپرێل ساڵی ١١٦ تەقینەوەیەکی ئەستێرەیەیی گەورە ڕوویدا کە لە زۆر لە شوێنەکانی جیھان بینرا و زانایانی گەردوون لە چین و یابان و سویسرا و ئەمریکای باکوور، ھەروا ئیبن ڕیزوانیش تۆماری کردووە و باسی لێوە کردووە، قەبارەکەی و شوێنەکەی و زۆری درەوشانەوەکەی بە بەراورد لەگەڵ ھەیڤ و زوھرە، زۆر بە وردی باسی لێوە کردووە.
سەرچاوە
[دەستکاری]
