ڕانیە

ڕانیە
Ranye
دەروازەی ڕاپەڕین
شار
دیمەنی شاری ڕانیە
دیمەنی شاری ڕانیە
وڵات کوردستان[١]
 عێراق
قەزاسلێمانی
قەزاقەزای ڕانیە
بەرزایی
٥٧٨ مەتر (١٬٨٩٦ پێ)
ژمارەی دانیشتووان
 • سەرجەم٢٥٧،٥٧٧ (٢٠٢٠)
زمان و ئایین
 • زمانکوردی (کرمانجی ناوەڕاست-موکریانی)
 • ئایینسوننی (شافعی)

ڕانیە شارێکە لە پارێزگای سلێمانی کە ناوەندی قەزای ڕانیەیە.[٢]شاری ڕانیە دەکەوێتە ڕۆژهەڵاتی هەرێمی کوردستان. قەزای ڕانیە هاوسنوور لەگەڵ ڕۆژهەڵاتی کوردستان و لە باشورەوە دەریاچەی دوکان دەورە دراوە. ڕووبەری ڕانیە ٨٨٤ کیلۆمەتر دووجایە و چوار ناحیەی ڕانیە، چوارقوڕنە، بێتواتە، سەرکەپکان لەخۆدەگرێت.

لە ڕانیە ساڵانە ٩٠٠ بۆ ١٠٥٠ مل باران دەبارێت. لە ڕانیە چوار وەرز هەیە، کە دەریای ناوەڕاست کاریگەری لەسەرە. هاوین گەرم و وشکە، لە کاتێکدا زستان بە باران و بڕێکی کەم بەفر دادەبارێت. لەڕانیە زاراوەی موکری بەکار دێت کە ئەمەش هەمان زاراوەیە کە لە شاری مەهاباد بەکار دێت هیچ جیاوازیەکی ئەوتۆ لە نێوانیان نییە

ناو

[دەستکاری]

لەسەر ناوی ڕانیە چەندین بۆچوونی جیاواز ھەیە؛ بۆ نموونە لە قسەی پێشینانی شارەکەوە دەگێڕنەوە کە ناوی ڕانیە لە ڕانک و چۆخەوە ھاتووە! ڕانک و چۆخە جل و بەرگێکی ڕەسەنی کوردییە، گوایە شوانێک لە بەرزایییەکی قەندیلەوە ڕانکەکەی لێ بەربووە و بە ئاودا چووە، پاشان لە سەرچاوەی ئاوی (قولە) کە دەکەوێتە ناوەڕاستی شاری ڕانیە دۆزراوەتەوە، بۆیە پێیان وایە ڕەنگە ناوی ڕانیە لەو ڕانکەوە ھاتبێت.[٣]

  • کەسانی تر پێیان وایە لە ناوی پاشایەکی کۆنەوە ھاتوە بەناوی (ڕەھانشا).
  • مەلا ڕوف سلێمان حەوێزی پێی وایە ناوی ڕانیە لە (ڕۆندیات) ەوە ھاتووە.
  • جمال بابان ڕای وایە ناوی ڕانیە لە (ڕاھ+نیاھ) ھاتوە بەواتای ڕێ نیشاندەر.
  • مامۆستا شاکر فەتاح ناوی ڕانیە بۆ (ڕان) ڕانەمەڕ، شوێنێکی لەبار بۆ بەخێوکردنی مەڕوماڵاتەوە دەگێڕێتەوە.
  • کەسایەتییەکی وەک مەحموود قادر فەرەج پێی وابوو ناوی ڕانیە لە (ڕەن) ەوە ھاتووە.
  • برایم بەگ کەسایەتییەکی بەتەمەنی ناو ڕانیە کە ئێستا کۆچی دواییی کردوە پێی وابوو ناوی ڕانیە لە (ڕێ+نیە) ەوە ھاتووە، واتە ناوچەی ڕانیە لە کۆندا بیشەڵان و ناوچەیەکی چڕ بووە و ڕێی کەم بووە.
  • لە ڕۆژنامەیەکی کوردستانی نوێ ژمارە(٢٤٧٦) بۆچوونێک خراوەتە ڕوو کە ناوی ڕانیە لە ئۆرانییەوە ھاتووە، و گوایە لە وشەیەکی یۆنانی بە ناوی «ئۆرانس» یان «ئۆرانی» یەوە ھاتووە کە بە واتای ئاسمان دێت. بۆچوونی تر زۆرە لەسەر ناوی ڕانیە کە ڕەنگە ساخکردنەوەیان بەدواداچوونێکی زیاتری بوێت.[٤]

مێژوو

[دەستکاری]
ڕانیە لە ساڵی ١٩٦١.

لە ناوەڕاستی سەدەی حەڤدە ڕانیە سەر بە ئەمارەتی بابان بووە، دواتر کەوتووەتە ژێر دەسەڵاتی میر محەممەدی ڕەواندز، و دواتر کەوتووەتە ژێر دەسەڵاتی عوسمانییەکان. ڕانیە لە ساڵی ١٨٩٧وە سنجاقێکی سلێمانی سەر بە ئەیالەتی شارەزوور بووە کە ناوەندەکەی کەرکووک بووە. لەگەڵ دامەزراندنی دەوڵەتی عێراق، ڕانیە قەزایەکی سەر پارێزگای ھەولێر بووە و، لە ساڵی ١٩٥٧ خراوەتە سەر پارێزگای سلێمانی.

چەندین شوێنەواری مێژوویی لە دەڤەری ڕانیەدا ھەیە:

  • لە ناوەڕاستی شاری ڕانیە گەڕەکێک ھەیە بە بەری ڕۆژھەڵاتدا بەناوی گەڕەکی قەڵات کە بە کۆنترین گەڕەکی شاری ڕانیە دادەنرێت، و بناغەی شوێنی نیشتەجێبوونی خەڵکی بووە. مێژووی ژیان لەو قەڵاتەدا بۆ ھەزاران ساڵ پێش ئێستا دەگەرێتەوە. مامۆستا عەبدولڕەقیب یووسف لە چاوپێکەوتنێکی گۆڤاری ڕانیەدا دەڵێت: «مێژووی ژیان لەو قەڵاتەدا بۆ ٩٠٠٠ ساڵ پێش ئێستا دەگەرێتەوە.» «عەلی سەید گەورانی» نووسەر و مێژوونوس، لە ساڵی ١٩٣٠ لە کتێبی «لە عەمانەوە بۆ ئامیدی» دا لە بارەی قەڵاتی ڕانیەوە دەڵێت: «ڕانیە گردێکی کۆنی تێدایە، گوایە لەشکری ئێرانی لە کاتی خۆی ھەڵیان بەستوە، ئێستا خانووی چین بە چین بەسەرییەوە دروستکراوە بە چەشنی قەڵای ھەولێر.» لە تەنیشت گەڕەکی قەڵات گردێکی مێژووییی تر ھەیە بە ناوی «گردە دێمە».
  • «گردی شمشارە» کە لە ساڵانی ١٩٥٧ بۆ ١٩٥٩دا لەلایەن تیمێکی دانیمارکی و عێراقییەوە پشکینیی بۆ کراوە، بە یەکێک لە کۆنترین گردەکانی مرۆڤایەتی دادەنرێت کە زیاتر لە ٢٤٧ نامەی بزماری و میخی و پەرستگایەکی سەردەمی ئاشوورییەکان و ٧ چینی مێژووییی تێدا دۆزراوەتەوە، ھەر لە سەردەمی پێش فەخفوری و حسونە، ورکا، ئاشوری و ھتد، بۆ دوای ھاتنی ئیسلام.
  • گردەکانی بازموسیان و بوسکێن، دوگرادان، کامەریان و قورەشینە و دێمە
  • تابلۆ ھەڵکۆڵراوەکەی لای دەستە ڕاستی دەربەند لە ڕۆژھەڵاتی شاری ڕانیە کە ھەڵکۆڵراوێکی مێژووییی ھەیە، و وێنەی مرۆڤێکە. بە ڕای ھەندێک لە شوێنەوارناسان، پاشایەکی گۆتی یان لۆلۆیییە، ئەم تابلۆ مێژوویییە پانیی مەترێک و بەرزیی ٦٠ سانتیمەتر و نزیکەی ٢٠ مەتر لە زەوییەوە بەرزە.

شاری ڕانیە لە سەردەمی نوێدا:

  • لە سەردەمی شیخ مەحموودی حەفید، بارەگای جێگری حاکمی سیاسیی سلێمانیی ئینگلیز لە دەربەندی ڕانیە بووە.
  • شەری بەناوبانگی دەربەندی ڕانیە لە ٢٣ی ئابی ١٩٢٢ بە یەکێک لە دیارترین ڕووداوەکانی ئەو سەردەمە دادەنرێت کە خێڵە کوردە نیشتەجێبووەکانی ئەو ناوچەیە ڕۆلێکی گەورەیان تێدا گێڕاوە.
  • ڕاپەرینی ساڵی ١٩٨٢ و ڕاپەرینی ٥ی ئازاری ١٩٩١ کە بۆ یەکەم جار و لە شاری ڕانیە جەماوەری خەڵکی کوردستان بە گژ دەسەڵاتە خوێنرێژەکەی بەعسدا ھاتنەوە و لە ماوەی چەند کاتژمێرێکدا بە خوێنی ٨ شەھید شارەکەیان ڕزگار کرد، بەمەش دەروازەی ڕاپەرینی سەرتاسەری خەڵکی کوردستان لە ڕانیە کرایەوە و بەرھەمی پەرلەمان و حکوومەتی ھەرێمی لێکەوتەوە؛ ھەر بۆ ئەمەش لەلایەن پەرلەمانی کوردستانەوە نازناوی دەروازەی ڕاپەرینی پێدراوە.

ھەروەھا یەکەم بڵاوکراوە لە ڕانیەدا لە ساڵی ١٩٤٢ بەناوی «بڵێسە» دەرچووە.

جوگرافیا

[دەستکاری]

شاری ڕانیە دەکەوێتە باکووری ڕۆژھەڵاتی باشووری کوردستان و باکووری ڕۆژاوای شاری سلێمانی. ڕانیە دەکەوێتە باکووری چیای قەندیل، باشووری قەزای کۆیە، ڕۆژھەڵاتی قەزای پشدەر و ڕۆژاوای قەزای شەقلاوەوە. ناوەندی شاری ڕانیە سەرباری بە دەشتێکی بەپیت و فراوان بە چیا دەورە دراوە، و بەشی باکووری ئەو شارە بە چیای کێوەڕەش کە (١٢٠٠م) لە ئاست ڕووی دەریاوە بەرزە دەورە دراوە، و بەشی باشووری ڕۆژاوای بریتین لە چیاکانی حاجیلە و ماکۆک. لەنێوان ڕانیە و چوارقوڕنە، چیایەکی بچووک ھەیە کە جادەی پێدا دەڕوا بەناوی کلکەی کۆڵین؛ بەھەمان شێوە لە نێوان ڕانیە و قەڵادزێ کلکە چیایەک ھەیە بەناوی دەربەند؛ ئەمە جگە لە زێی دەربەند کە لایەکی ڕانیەی گرتووە. قەزای ڕانیە لە باشوورەوە بە چیای کۆسرەت و زێی بچووک، لە ڕۆژھەڵاتەوە بە چیای ئاسۆس و چیای کۆلارە و لە ڕۆژاواوە بە چیای حەریر دەورە دراوە. ڕووبەری ناوەندی قەزای ڕانیە ٨کم٢دەکاتە (٣٢٠٠ دۆنم), پانتاییی قەزای ڕانیە ٨٨٤کم٢یە٠؛ دەشتی بیتوێنی ڕانیە کە یەکێکە لە دەشتە بەناوبانگەکانی کوردستان، بە دەشتێکی پان و بەرین دادەنرێت، درێژییەکەی (٣٠کم) و لە ڕۆژھەڵاتەوە بۆ ڕۆژاوا، و پانیشی (٢٠–٣٠)کمدایە، ڕووبەرەکەی (٨٠٠کم٢) و بەرزیشی لە نێوان (٥٠٠–٦٠٠)کم دایە. ڕانیە (١٤٦کم) لە شاری سلێمانییەوە دوورە.[٤]

دانیشتووان

[دەستکاری]

بەگوێرەی ئاماری سەرژمێریی بۆ ساڵی ٢٠٢٠، ژمارەی دانیشتووانی ناو شاری ڕانیە ١٠٧٬٨٣٣ کەسە، ھەروەھا بە بەگوێرەی ئاماری ساڵی ٢٠٢٠ی ئاماری پارێزگای سلێمانی کۆی گشتی دانیشتووانی قەزای ڕانیە بە ناحیەکانی چوارقوڕنە و سەرکەپکان و بێتواتە ٢٥٧٬٥٧٧ ھەزار کەسە. دانیشتووانی ڕانیە پەیڕەوی ئاینی ئیسلام دەکەن.[٥]

گەڕەکەکان

[دەستکاری]
  1. قەڵات
  2. ڕەشەمێرگ
  3. گڵینجان
  4. سەرا
  5. ڕزگاری
  6. ڕاپەرین
  7. ئازادی یەک
  8. ئازادی دوو
  9. کێوەڕەش
  10. قوولە
  11. فەرمانبەران
  12. خانزاد
  13. نەورۆز
  14. دابان
  15. ماردین
  16. ھەوارە بەرزە
  17. لوتکە سیتی
  18. ڕۆژ سیتی
  19. بیتوێن سیتی
  20. نەورۆز
  21. بنار
  22. ئەندازیاران
  23. سەردەم
  24. کاروخ
  25. داستان
  26. سەیداوا
  27. تیتۆکە
  28. بۆسکێن
  29. شارەوانی
  30. مامۆستایان
  31. سەیداوای کۆن

پێکھاتەکانی ڕانیە

[دەستکاری]

فەرمانگە حکوومییەکان

[دەستکاری]
  1. ئیدارەی ڕاپەڕین
  2. قایمقایمەتی قەزای ڕانیە
  3. بەڕێوەبەرایەتیی شارەوانییەکانی ڕاپەڕین
  4. بەڕێوەبەرایەتیی ئاسایشی ڕاپەڕین
  5. یاریدەدەرێتیی ئاسایشی ڕانیە
  6. بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی تەندروستی ڕاپەڕین
  7. بەڕێوەبەرایەتیی ئاوی ڕاپەڕین
  8. بەڕێوەبەرایەتیی بەرگریی شارستانیی ڕاپەڕین
  9. بەڕێوەبەرایەتیی پۆستە و گەیاندنی ڕاپەڕین
  10. بەڕێوەبەرایەتیی پۆلیسی ڕاپەڕین
  11. بەڕێوەبەرایەتیی پۆلیسی ھاتوچۆی ڕاپەڕین
  12. بەڕێوەبەرایەتیی تۆمارکردنی خانووبەرەی ڕاپەڕین
  13. بەڕێوەبەرایەتیی جێبەجێکردنی ڕانیە
  14. بەڕێوەبەرایەتیی باجی دەرامەتی ڕاپەڕین
  15. بەشی پۆلیسی ڕانیە
  16. دادگای بەراییی ڕانیە
  17. بەڕێوەبەرایەتیی ئەوقافی ڕاپەڕین
  18. بەڕێوەبەرایەتیی دابەشکردنی کارەبا
  19. بەڕێوەبەرایەتیی نەخشەدانانی ئاوەدانی ڕاپەڕین
  20. بەڕێوەبەرایەتیی گەشتوگوزاری ڕاپەڕین
  21. ناوەندی وەرزش و لاوانی ڕانیە
  22. بەڕێوەبەرایەتیی ڕۆشنبیریی و ھونەری ڕاپەڕین
  23. بەڕێوەبەرایەتیی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژی ژنانی ڕاپەڕین
  24. فەرمانگەی ژینگەی ڕاپەڕین
  25. نووسینگەی پاسپۆرتی ڕاپەڕین
  26. بانکی ڕانیە
  27. بانکی کێوەڕەش
  28. بەڕێوەبەرایەتیی شوێنەواری ڕاپەڕین
  29. ھۆبەی پاراستن و پاوانی ڕانیە
  30. بەڕێوەبەرایەتیی پەروەردەی ڕانیە
  31. بەڕێوەبەرایەتیی چاودێری و گەشەپێدانی کۆمەڵایەتی
  32. بەڕێوەبەرایەتیی ئاماری ڕاپەڕین
  33. بەڕێوەبەرایەتیی بانکی خانووبەرەی ڕاپەڕین
  34. سەرۆکایەتیی شارەوانیی ڕانیە
  35. بەڕێوەبەرایەتی کتێبخانە گشتییەکانی ڕاپەڕین
  36. کتێبخانەی گشتیی ڕانیە
  37. ھۆبەی چاککردنی تۆڕەکانی کارەبای ڕانیە ٢
  38. بەڕێوەبەرایەتیی گواستنەوەی ڕاپەڕین
  39. فەرمانگەی کارتی نیشتیمانی
  40. فەرمانگەی ڕاگەیاندنی ڕاپەڕین
  41. فەرمانگەی کشتوکاڵی ڕانیە
  42. نووسینگەی بەرەنگاربونەوەی ڕانیە
  43. ھۆبەی ڤێتێرنەری ڕانیە
  44. نووسینگەی پەرلەمانی ڕانیە
  45. بەڕێوەبەرایەتیی خانووبەرەی میریی ڕاپەڕین
  46. مۆزەخانەی شارستانیی ڕاپەڕین
  47. وێستگەی کارەبای ٥ ی ئازار
  48. وێستگەی کارەبای ڕانیە
  49. خانەی ڕۆشنبیری و ھونەری منداڵانی ڕانیە
  50. خانەی ڕۆشنبیری و ھونەری منداڵانی دەروازە
  51. بنکەی ڕۆشنبیری و ھونەری ڕانیە
  52. بەڕێوەبەرایەتی وەبەرھێنانی ڕاپەڕین
  53. فەرمانگەی داواکاری گشتی ڕانیە
  54. فەرمانگەى دادنوسی ڕانیە.
  55. بەڕێوەبەرایەتى پۆلیسی دارستان و ژینگەى ڕاپەرین.
  56. سەنتەرى JCC بەشی ڕانیە.
  57. بەڕێوەبەرایەتى ئاسایشی راپەڕین.
  58. بەڕێوەبەرایەتى خانەنشینى راپەرین.
  59. بەڕێوەبەرایەتى شەهیدانى ڕاپەڕین.

سەیرانگاکان

[دەستکاری]
  1. کەنار ئاوی دەربەندی ڕانیە
  2. دارستانی کێوەرەش
  3. بناری چیای کێوەرەش
  4. بناری چیای حاجیلە
  5. گەناوی قورەگۆ
  6. کانی قوڵگە
  7. لای گردەدێمە
  8. سەیرانگای بێتواتە
  9. گوندەکانی ناوچەی دۆڵی ئاکۆیەتی
  10. سەیرانگایی دێمان
  11. سەیرانگایی پڵینگان
  12. سەیرانگایی دارەبەن
  13. بێزێوە
  14. زینوێ
  15. دۆڵەڕەقە
  16. نۆرە و سۆرەبنە
  17. سەرئەشکەوتان،
  18. زێوە
  19. ھەرتەل
  20. بەنداوی سەروچاوە

پارکەکان

[دەستکاری]
  1. پارکی دەروازە
  2. باخی گشتی
  3. پارکی دایک
  4. پارکی پێشمەرگە
  5. پارکی کۆبانێ
  6. پارکی ئەلەند

بازاڕەکان

[دەستکاری]
  1. بازاری گەورە
  2. قەیسەری نەقیب
  3. بازاڕی کوردستانی نوێ
  4. بازاری بیتوێن مۆڵ
  5. بازاڕی ئاکۆ
  6. بازاڕی گوڵەباخ
  7. بازاڕی دۆلارەکە
  8. بازاڕی نەورۆز
  9. بازاڕی ئازادی
  10. بازاری دەروازە
  11. تازە مۆل
  12. بازاری لەنگە
  13. قەیسەری رازاوە

زانکۆی ڕاپەڕین

[دەستکاری]

زانکۆی ڕاپەڕین یەکێکە لە زانکۆیەکانی باشووری کوردستان کە دەکەوێتە ڕانیە. ئەم زانکۆیە لە ٢٨ی ئابی ٢٠١٠ دامەزراوە. کەمپی سەرەکیی زانکۆکە لە ڕانیەیە، و کەمپێکی دیکەشی ھەیە لە قەڵادزێ. ناوی زانکۆکە لە ڕاپەڕینی بەھاری ١٩٩١ ھاتووە کە لە ڕانیە سەری ھەڵدا. لە ئێستادا لە ٥ کۆلێژ و بەشێک پێکدێت کە ئەمانەن:

  1. کۆلێژی پەروەردەی بنەڕەت
  2. کۆلێژی زانستە مرۆڤایەتییەکان
  3. کۆلێژی زانست
  4. کۆلێژی پەرستاری
  5. کۆلێژی پەروەردە/قەلادزێ

کۆلێژی پەروەردەی بنەڕەتی کە لە ٦ بەش پێکدێت:

  • بەشی ماتماتیک
  • بەشی کۆمپیوتەر
  • بەشی کوردی
  • بەشی عەربی
  • بەشی باخچەی ساوایان
  • بەشی ئینگلیزی

کۆلێژی زانستە مرۆڤایەتییەکان، کە لە چوار بەش پێکدێت:

  • بەشی فەلسەفە
  • بەشی مێژوو
  • بەشی جوگرافیا
  • بەشی یاسا

کۆلێژی پەروەردەی قەلادزێ تەنھا لە سێ بەش پێکدێت:

  • بەشی ئینگلیزی
  • کوردی
  • عربی

کۆلێژی زانست:

  • بەشی کیمیا
  • بەشی بایۆلۆجی
  • بەشی شیکاری تاقیگە

کۆڵیژی پەرستاری:

  • بەشی پەرستاری

پەیمانگاکان

[دەستکاری]
  1. پەیمانگای کۆمپیوتەری ڕانیە
  2. پەیمانگای فامی ناحوکمی
  3. پەیمانگای کۆمپیوتەری ڕاپەڕینی ناحکومی
  4. پەیمانگای کۆمپیوتەری ڕانیەی ناحکومی
  5. پەیمانگای وەرزشیی ڕانیە
  6. پەیمانگای ھونەرە جوانەکانی ڕانیە
  7. پەیمانگای فام ی نا حکومی

خوێندنگا ئامادەیییەکان

[دەستکاری]
  1. ئامادەیی پێنجی ئازار
  2. ئامادەیی سۆرانی تێکەڵەو (بۆسکێن)
  3. ئامادەیی ڕانیەی کچان
  4. ئامادەیی کێوەڕەش
  5. ئامادەیی پەیام
  6. ئامادەیی ڕانیەی ئێواران
  7. ئامادەیی کێوەرەش
  8. ئامادەیی سەفین
  9. ئامادەیی ئالان
  10. ئامادەیی ڕانیەی ناحکومی
  11. ئامادەیی بنار
  12. ئامادەیی ڕاپەرین
  13. ئامادەیی سەید ئەمینی کچان
  14. ئامادەییی کۆدۆ

قوتابخانە بنەڕەتییەکان

[دەستکاری]
  1. قوتابخانەی بنەڕەتیی ڕانیە
  2. قوتابخانەی بنەڕەتیی بیتوێن
  3. قوتابخانەی بنەڕەتیی قەڵات
  4. قوتابخانەی بنەڕەتیی کۆسرەت
  5. قوتابخانەی بنەڕەتیی بۆتێ
  6. قوتابخانەی بنەڕەتیی گۆجاڕ
  7. قوتابخانەی بنەڕەتیی مام
  8. قوتابخانەی بنەڕەتیی توانست
  9. قوتابخانەی بنەڕەتیی بابە گوڕگوڕ
  10. قوتابخانەی بنەڕەتیی ئامەد
  11. قوتابخانەی بنەڕەتیی ئاکۆ
  12. قوتابخانەی بنەڕەتیی ڕەوەند
  13. قوتابخانەی بنەڕەتیی ڕیگا
  14. قوتابخانەی بنەڕەتیی ھەنجیرەی ئاکۆ
  15. قوتابخانەی بنەڕەتیی پێشەکەوتن
  16. قوتابخانەی بنەڕەتیی ھەنجیرەی ئاکۆ
  17. قوتابخانەی بنەڕەتیی سەیداوە
  18. قوتابخانەی بنەڕەتیی مەھاباد
  19. قوتابخانەی بنەڕەتیی ماکۆک
  20. قوتابخانەی بنەڕەتیی شەھید مامۆستا محمد ڕەسوڵ
  21. قوتابخانەی بنەڕەتیی یەکێتی
  22. قوتابخانەی بنەڕەتیی بڵێسە
  23. قوتابخانەی بنەڕەتیی ڕەنجدەران
  24. قوتابخانەی بنەڕەتیی شاورێ
  25. قوتابخانەی بنەڕەتیی میدیا
  26. قوتابخانەی بنەڕەتیی ماردین
  27. قوتابخانەی بنەڕەتیی سەرکەوتن
  28. قوتابخانەی بنەڕەتیی ژیار
  29. قوتابخانەی بنەڕەتیی سەیداوە
  30. قوتابخانەی بنەڕەتیی بروسک
  31. قوتابخانەی بنەڕەتیی فام
  32. قوتابخانەی بنەڕەتیی فانی ئینگلیزی
  33. قوتابخانەی بنەڕەتیی کێوەڕەش

مزگەوتەکان

[دەستکاری]
  1. مزگەوتی گەورەی ڕانیە
  2. مزگەوتی ناجییەخان
  3. مزگەوتی ھەمزاغا
  4. مزگەوتی قازی محمد
  5. مزگەوتی قەندیل
  6. مزگەوتی نزا
  7. مزگەوتی صلاح الدین -راپەرین
  8. مزگەوتی ئازادی
  9. مگزگەوتی مەلا عبدالکریمی مدریس
  10. مزگەوتی خێرخوازان
  11. مزگەوتی بنار
  12. مزگەوتی جافان
  13. مزگەوتی سەردەم
  14. مزگەوتی گەورەی ڕاپەڕین
  15. مزگەوتی لێوژە
  16. مزگەوتی حاجی مستەفا علی
  17. مزگەوتی زانکۆ
  18. مزگەوتی حاجی ھەمین
  19. مزگەوتی مەلای نورەدین
  20. مزگەوتی حاجی سەید حسن
  21. مزگەوتی سەیداوە
  22. مزگەوتی سەید خانم
  23. مزگەوتی کوردستان
  24. مزگەوتی نەورەسی
  25. مزگەوتی علی حاجی مستەفا خوڕخوڕەیی
  26. مزگەوتی بوخاری
  27. مزگەوتی فیردەوس
  28. مزگەوتی کوێخا ئیبراھیم
  29. مزگەوتی سوننە
  30. مزگەوتی برایەتی سەلام
  31. مزگەوتی فەخری عالەم محمد
  32. مزگەوتی خاتوو ناجییە
  33. مزگەوتی خدر جاف
  34. مزگەوتی مەلا عەزیز
  35. مزگەوتی حاجی عبدالعزیز نەجار
  36. مزگەوتی کانی توو
  37. مزگەوتی کوردستان
  38. مزگەوتی حاجی محمد کانی توێی
  39. مزگەوتی حاجی شەفیق
  40. مزگەوتی ڕووناکی
  41. مزگەوتی بنار
  42. مزگەوتی مەلا پیرۆت
  43. مزگەوتی حاجی خەجاو
  44. مزگەوتی مەلا عزیز
  45. مزگەوتی عبداللە خەسرەو
  46. مزگەوتی کێوەڕەش
  47. مزگەوتی خەدیجە حەمەد عبداللە
  48. مزگەوتی گەورەی تیتۆکە
  49. مزگەوتی بڕوا
  50. مزگەوتی برایەتی
  51. مزگەوتی ئاشتی
  52. مزگەوتی ھەنجیرە
  53. مزگەوتی حاجی حسن
  54. مزگەوتی حاجی علی فیصل
  55. مزگەوتی حاجی علی یەعقوب
  56. مزگەوتی حەزرەتی ڕەسوڵ
  57. مزگەوتی حاجی عبداللە و حاجی زەینەب
  58. مزگەوتی کاکە مین عزیز ئاغا
  59. مزگەوتی کانی توو
  60. مزگەوتی شێخ مصتەفا

نەخۆشخانەکان

[دەستکاری]
  1. نەخۆشخانەی گشتی ڕانیەی فێرکاری
  2. نەخۆشخانەی فێرکاری منداڵان و منداڵبوونی ڕانیەی
  3. نەخۆشخانەی کێوەڕەش
  4. سەنتەری ڕانیە بۆ دەم و ددان
  5. تاقیگەی ناوەندبی ڕانیە
  6. بەڕێوەبەرایەتیی خۆپاراستنی تەندروستیی ڕاپەڕین
  7. سەنتەری دەستکردی گوڕچیلە
  8. نەخۆشخانەی ڕاپەڕین

بنکەکانی پۆلیس

[دەستکاری]
  1. بەڕێوەبەرایەتیی پۆلیسی ڕاپەڕین
  2. بەشی پۆلیسی ڕانیە
  3. بنکەی پۆلیسی ڕانیە
  4. بنکەی پۆلیسی ڕزگاری
  5. بنکەی پۆلیسی زانکۆی ڕاپەڕین
  6. بنکەی پۆلیسی دادگا
  7. بنکەی پۆلیسی شارەوانی ڕانیە
  8. بنکەی پۆلیسی نەخۆشخانەی ڕانیە
  9. بنکەی پۆلیسی کارەبا
  10. بنکەی بەرگریی شارستانیی کێوەڕەش
  11. بنکەی بەرگریی شارستانیی ڕانیە
  12. بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی دارستان و ژینگەی ڕانیە
  13. بەشی پۆلیسی پارێزگاریی چالاکییە مەدەنییەکانی ڕاپەڕین

یاریگاکان

[دەستکاری]
  1. یاریگای ئازادە ڕەش
  2. یاریگای کێوەڕەش
  3. یاریگای تارتانی کێوەڕەش
  4. یاریگای تارتانی زانکۆ
  5. یاریگای تارتانی شەھید وەتەن
  6. یاریگای تارتانی پەیمانگای وەرزشی ڕانیە
  7. یاریگای تارتانی ناوەندی وەرزش و لاوانی ڕانیە
  8. یاریگای تارتانی نەورۆز
  9. یاریگای تارتانی کازیوەی ڕانیە
  10. یاریگای تارتانی لوتکە

گوندەکان

[دەستکاری]

٨ گوند سەر بە ناوەندی قەزای ڕانیەیە:

  1. گوندی بۆسکێن
  2. گوندی تۆپاوا
  3. گوندی تۆسوران
  4. گوندی چەمەسوتاو
  5. گوندی دەربەند
  6. گوندی قوڕەگۆ
  7. گوندی ھەنجیرەی ئاکۆ
  8. گوندی ھەنجیرەی ڕەمک

پێشانگا

[دەستکاری]

سەرچاوەکان

[دەستکاری]
  1. ^ «Kurdistan Regional Government». KRG. لە ڕەسەنەکە لە ٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٤ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٠ی نیسانی ٢٠١٨ ھێنراوە.
  2. ^ «قەزای ڕانیە». chawykurd.com. لە ڕەسەنەکە لە ٦ی ئابی ٢٠٢٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ٦ی ئابی ٢٠٢٢ ھێنراوە.
  3. ^ https://www.facebook.com/muhammad.faiqkallhury[بەستەری مردووی ھەمیشەیی]
  4. ^ ئ ا http://www.historyofkurd.com/2016/11/28/هەوڵێك-بۆ-شوناسی-موعتەزیلە/
  5. ^ «وەشانی ئەرشیڤکراو». لە ڕەسەنەکە لە ١٨ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ٦ی حوزەیرانی ٢٠١٩ ھێنراوە.

بەستەرە دەرەکییەکان

[دەستکاری]