کارۆل جۆردن
دام کارۆل جۆردن (لەدایکبووی ١٩ی تەمموزی ١٩٤١)، فیزیازان و فیزیای ئەستێرەیی و فەلەکناسی و ئەکادیمی بەریتانییە. لە ئێستادا پرۆفیسۆری کارمەندی فیزیای ئەستێرەیی لە زانکۆی ئۆکسفۆرد لەوێ خزمەت دەکا[١] و بەژدارە لە کۆلێژی سۆمەرڤیل، ئۆکسفۆرد . [٢] لە ساڵی ١٩٩٤ تا ١٩٩٦ سەرۆکی کۆمەڵەی فەلەکناسی شاهانە بووە و بەڕێوەی بردووە ئەو یەکەم ژن بوو کە ئەم پۆستەی بەدەستهێنا لە ئێستادا. [٣] لە ساڵی ٢٠٠٥دا میدالیای زێڕی کۆمەڵەی فەلەکی شاهانەی بەدەستهێنا [٤] ئەو تەنها سێیەم ژنە ئەو پۆستەی وەرگرتوە لەدوای هەریەک لە کارۆلین هێرشێل لە ساڵی ١٨٢٨ و ڤێرا ڕوبین لە ساڵی ١٩٦٦. [٥] لە ساڵی ٢٠٠٣ تا ٢٠٠٤ و ٢٠٠٥ تا ٢٠٠٨ سەرۆکی سەنتەری ڕودۆڵف پیرڵز بۆ فیزیای تیۆری لە زانکۆی ئۆکسفۆرد بووە و لەوێ خزمەتی کردووە، هەروەها یەکێک بووە لە یەکەم مامۆستای ژن لە بواری فەلەکناسی لە وڵاتی بەریتانیا. لە ساڵی ٢٠٠٦ بەهۆی خزمەتەکانی لە فیزیا و فەلەکناسیدا کرا بە سەرکردەی فەرماندەی دام لە فەرماندەیی ئیمپراتۆریەتی بەریتانیا . [٦]
خوێندن
[دەستکاری]کارۆل جۆردن لە قوتابخانەی ڕێزمانی هارۆ کاونتی بۆ کچان [٧] و لە کۆلێژی زانکۆی لەندەن (BSc 1962؛ PhD 1965) خوێندوویەتی. یەکەم توێژینەوەی کە لە کاتێکدا نووسیویەتی کە هێشتا خوێندکاری بەکالۆریۆس بووە، لەسەر شێواندنی کانییەکانی مانگ بووە. [٤]
خوێندنی دکتۆراکەی لە ژێر دەستی سی دبلیو ئالن بوارێکی نوێی لە فیزیای ئەتۆمی کردەوە و بریتی بوو لە ناسینەوەی ئاسن و هێڵەکانی تر لە سپێکتریمی سەروو بنەوشەیی توندڕەوی خۆر و تاقیکردنەوەی ZETA ، حیساباتی سەرەتایی ئایۆنیزەکردن-هاوسەنگی، پەرەپێدانی شێوازەکانی دەستنیشانکردنی چڕی بە بەکارهێنانی ئاسن هێڵەکان، حیسابکردنی زۆری توخمە ڕێژەییەکان و مۆدێلکردن لە دابەشکردنی دەردانی-پێوانە. [٨]
یەکەم توێژینەوە و گەڕانی لەسەر توێژینەو و بابەتی تاجە گوڵینە بە ناوی "زۆربوونی ڕێژەیی ئاسن و نیکلی سیلیکۆن لە کۆرۆنای خۆردا" لە ساڵی ١٩٦٥ بڵاوکرایەوە [٩]
کاری زانستی
[دەستکاری]ئوردن هاوسەنگی ئایۆنیزەکردنی توخمەکانی حیسابی کرد، لەوانەش کاریگەرییەکانی پێکەوەگرتنەوەی دوو ئەلیکترۆنی وابەستە بە چڕی، ئاستی دانیشتووان لە ئایۆنەکاندا، و ئەمەی لەگەڵ ئەنجامە چاودێرییەکانی خۆر و ئەستێرەکان تێکەڵ کرد. لە ئەنجامی کارەکانی لەسەر سپێکتری سەروو بنەوشەیی سکایلاب تێگەیشتن لە ئایۆنەکانی هاوشێوەی He زیاتر پەرەی سەند. ئەمەش کاریگەری لەسەر پەرەپێدانی بەکارهێنانەکان هەبوو، وەک لەیزەری تیشکی ئێکس . دەستنیشانکردنی چڕی ئەلکترۆن، و دەستنیشانکردنی چڕی پلەی گەرمی، کاتێک لەگەڵ شیکاری پێوەرەکانی دەردانی غازدا تێکەڵکرا کە لەلایەن ئەوەوە پەرەی پێدرا، تێڕوانینێکی نوێی لە کرۆمۆسفێری ئەستێرە فێنکەکاندا بەدەستهێنا، ئەستێرەکانی T Tauri و خۆر ، بۆ ناوهێنانی چەند کەسێک. خۆرگیرانی ساڵی ١٩٧٠ ڕێگەی پێدا ئەو هێڵە قەدەغەکراوانەی پێشتر نەناسراون لە خۆردا بناسێتەوە. دوای هەڵدانی مانگی دەستکردی ئینتەرناشناڵ ئۆڵتراڤیۆلێت ئێکسپلۆرەر لە ساڵی ١٩٧٨، سەرنجی خۆی خستە سەر کۆرۆنای ئەستێرەیی و چالاکیی کرۆمۆسفێری . زانیارییەکانی لەبارەی چالاکییەکانی خۆرەوە وای لێکرد کە یارمەتی پەرەپێدانی ئەم لقە نوێیەی فیزیای ئەستێرەیی بدات و زۆرێک لە توخمەکان لە سپێکتری ئەستێرەییەکانیشدا دەستنیشان بکات. لە نزیکەی ساڵی ١٩٨٠ەوە ئەندامێکی سەرەکی نزیکەی هەموو تیمێک بووە، لە بەریتانیا و ئەوروپا و ئەمریکا، کە خەمی پەرەپێدان و بەکارهێنانی ئامێرەکانی بۆ لێکۆڵینەوە لە سپێکتری سەروو بنەوشەیی و تیشکی ئێکسی خۆر و لە... ئەستێرەکان. [١٠]
پیشە
[دەستکاری]- هاوکارێکی توێژینەوە، پەیمانگای هاوبەش بۆ فیزیای فەلەکی تاقیگەیی، زانکۆی کۆلۆرادۆ، بۆڵدەر ،١٩٦٦. [١١]
- یاریدەدەری وانەبێژ، بەشی فەلەکناسی، UCL، پەیوەست بە بەشی سپێکترۆسکۆپی تاقیگەی کولهامی UKAEA ، ١٩٦٦،٦٦
- لەم ماوەیەدا، حیساباتی هاوسەنگی ئایۆنیزەکردن و ناسینەوەی هەندێک هێڵی قەدەغەکراو و هێڵی مانگی دەستکردی تەواو کرد. لە ساڵی ١٩٦٩ دەستی کرد بە داڕشتنی ڕێگاکان بۆ بەدەستهێنانی پێکهاتەی ناوچەی گواستنەوەی خۆر .
- یەکەی توێژینەوەی فیزیای ئەستێرەیی، تاقیگەی کولهام:
- یاریدەدەری توێژینەوەی دوای دکتۆرا، ١٩٦٩-١٩٧١
- ئەفسەری باڵای زانستی، ١٩٧١-١٩٧٣
- ئەفسەری سەرەکی زانستی، ١٩٧٣-١٩٧٦
- وۆڵفسۆن هاوڕێی فێرکاری لە زانستە سروشتییەکان، کۆلێژی سۆمەرڤیل، ئۆکسفۆرد ، ١٩٧٦ - ١٩٧٦.
- زانکۆی ئۆکسفۆرد : خوێنەر لە فیزیا، ١٩٩٤-٩٦، مامۆستای فیزیا ١٩٦٦-، سەرۆکی سەنتەری ڕودۆڵف پیرڵز بۆ فیزیای تیۆری، ٢٠٠٣-٢٠٠٨، مامۆستای کارمەند ٢٠٠٨ -.
ئەو توێژینەوەی لەسەر سپێکترۆسکۆپی پلازمای فیزیایی ئەستێرەیی کردووە لەگەڵ پێکهاتە و هاوسەنگی وزە لە تاجە ئەستێرە فێنکەکاندا، هەروەها توێژینەوەکانیشی بڵاوکردۆتەوە.
دام کارۆل جۆردن وێنەکەی لەگەڵ گەلەری نیشتمانی پۆرترێت نمایش کردووە وەک ڕێزلێنانێک بۆ دەستکەوتەکانی ژیانی پیشەیی. [١٢]
پەیوەندییەکان
[دەستکاری]- کۆمەڵەی فەلەکناسی شاهانە: هاوڕێ، ١٩٦٦؛ سکرتێر، ١٩٨١-١٩٩٠؛ جێگری سەرۆک، ١٩٩٠-٩١ و ١٩٩٦-٩٧؛ سەرۆک، ١٩٩٤-١٩٩٦.
- ئەندامی یەکێتی نێودەوڵەتی فەلەکناسی, ١٩٦٧
- سەرنووسەری ڕۆژنامەی ڕوانگە ، 1968–73
- هاوڕێی پەیمانگای فیزیا, ١٩٧٣
- هاوڕێی کۆمەڵەی شاهانە, ١٩٩٠
- دکتۆرا لە زانکۆی سوری, ١٩٩١
- ئەندامی ئەنجومەنی توێژینەوەی زانست و ئەندازیاری, 1985-90 (سەرۆک، لیژنەی کۆمەڵەی خۆر، 1983-86؛ ئەندامی، دەستەی فەلەکناسی، بۆشایی ئاسمان و ڕادیۆ، 1979-86؛ ئەندامی، دەستەی زانستی فەلەکناسی و هەسارەکان، 1986-90)
- ئەندامی ئەنجومەنی توێژینەوەی فیزیای تەنۆلکەکان و فەلەکناسی ، 1994–97
دامێهود
[دەستکاری]کارۆل جۆردن لە ١٧ی حوزەیرانی ٢٠٠٦ وەک فەرماندەی دام لە فەرماندەی ئیمپراتۆریەتی بەریتانیا (DBE) دروستکرا [٦]
سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ^ «Carole Jordan». University of Oxford Department of Physics (بە ئینگلیزی). لە ١٢ی ئازاری ٢٠٢٣ ھێنراوە.
- ^ «Professor Dame Carole Jordan». Somerville College Oxford (بە ئینگلیزیی بریتانیایی). ٢ی تەممووزی ٢٠٢١. لە ١٢ی ئازاری ٢٠٢٣ ھێنراوە.
- ^ «Astronomers in the honours list». Royal Astronomical Society. لە ڕەسەنەکە لە ٨ی کانوونی دووەمی ٢٠١٧ ئەرشیڤ کراوە. لە ٧ی کانوونی دووەمی ٢٠١٧ ھێنراوە.
- ^ ئ ا «PN05/07: ROYAL ASTRONOMICAL SOCIETY ANNOUNCES 2005 MEDALS AND AWARDS». Royal Astronomical Society. لە ڕەسەنەکە لە ٨ی کانوونی دووەمی ٢٠١٧ ئەرشیڤ کراوە. لە ٧ی کانوونی دووەمی ٢٠١٧ ھێنراوە.
- ^ «Prof. Carole Jordan wins RAS Gold Medal». Astronomy & Geophysics. 46: 4.39. August 2005. Bibcode:2005A&G....46d..39.. doi:10.1111/j.1468-4004.2005.46439.x.
- ^ ئ ا «Queen's Birthday Honours 2006». UCL. ١٩ی حوزەیرانی ٢٠٠٦. لە ٧ی کانوونی دووەمی ٢٠١٧ ھێنراوە.
- ^ «Harrow County School for Girls – Famous and not-so-famous Old Girls». لە ٨ی کانوونی دووەمی ٢٠١٧ ھێنراوە.
- ^ Account of presentation of Gold medal: «2005 April 7 meeting of the Royal Astronomical Society». The Observatory. 125: 294–295. October 2005. Bibcode:2005Obs...125..294.
- ^ «The Relative Abundance of Silicon Iron and Nickel in the Solar Corona». Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. لە ١٠ی ئابی ٢٠٢٣ ھێنراوە.
- ^ «Role Models Professor Dame Carole Jordan, DBE». Women's Engineering Society. لە ڕەسەنەکە لە ٨ی کانوونی دووەمی ٢٠١٧ ئەرشیڤ کراوە. لە ٨ی کانوونی دووەمی ٢٠١٧ ھێنراوە.
- ^ «Symposium in honour of Carole Jordan». ٧ی ئابی ٢٠١١.
- ^ «Dame Carole Jordan - National Portrait Gallery». npg.org.uk (بە ئینگلیزی). لە ١٢ی ئازاری ٢٠٢٣ ھێنراوە.
