کۆشکی دیۆکسوگونگ

دیۆکسوگونگ (بە کۆری: 덕수궁) ناسراوە بە گیۆنگون-گونگ، کۆشکی دیۆکسوگونگ، یان کۆشکی دیۆکسو، کۆمەڵگەیەکی دیواردارە لە کۆشکەکان لە سیئۆل کە ئەندامانی بنەماڵەی شاهانەی کۆریا لە سەردەمی پاشایەتی جۆسۆن تا لکاندنی کۆریا لەلایەن ژاپۆنەوە لە ساڵی ١٩١٠ نیشتەجێ بوون .یەکێکە لە "پێنج کۆشکە گەورەکان" کە لەلایەن پاشاکانی شانشینی جۆسۆنەوە دروستکراوە و وەک شوێنێکی مێژوویی دیاری کراوە. بیناکان شێوازی جیاوازیان هەیە، لەوانە هەندێک لە دارە سروشتییەکانی کریپتۆمێریا[پێویستە ئاماژەدان]^[١])، دارە ڕەنگاوڕەنگەکان و گچکە. هەندێک بینا لە بەرد دروستکراون بۆ دووبارەکردنەوەی پێکهاتەی کۆشکی ڕۆژئاوا.جگە لە بینا تەقلیدییەکانی کۆشک، باخچەی دارستانی و پەیکەری شا سێجۆنگی گەورە و مۆزەخانەی نیشتمانی هونەری تێدایە کە پێشانگای تایبەتی تێدایە. کۆشکەکە دەکەوێتە نزیک وێستگەی هۆڵی شار.دیۆکسوگونگ وەک "پێنج کۆشکی گەورە"ی دیکە لە سیئۆل، لە سەردەمی کۆلۆنیالیزمی کۆریادا زیانێکی زۆری بەرکەوتووە. لە ئێستادا تەنها یەک لەسەر سێی ئەو پێکهاتانەی کە پێش داگیرکاری وەستابوون، ماونەتەوە.کۆشکی دیۆکسوگونگ لەنێو کۆشکەکانی کۆریادا تایبەتە. باخچە و نافورەیەکی مۆدێرن و ستایلی ڕۆژئاوایی هەیە. گۆڕینی پاسەوانی شاهانە، لەبەردەم دایهانمون (دەروازە)، بۆنەیەکی زۆر بەناوبانگە بۆ زۆرێک لە سەردانکەران. پاسەوانی شاهانە لە سەردەمی شانشینی جۆسۆن بەرپرسیار بوو لە کردنەوەی دەروازەی کۆشک و داخستنی. لە دەرەوەی کۆشکەکە ڕێگایەکی وێنەیی هەیە کە دیوارێکی بەردینی لەسەرە.ڕێڕەوی دیۆکسوگونگ ستۆنوال لە دڵی ئەفسانەیەکی بەناوبانگی شاردایە لە سیئۆل، چونکە دەوترێت هەموو ئەو هاوسەرانەی کە بەم ڕێگایەدا دەڕۆن چارەنووسی جیابوونەوەیان هەیە.^[٢]

مێژوو

دیۆکسوگونگ لە بنەڕەتدا شوێنی نیشتەجێبوونی شازادەی گەورە وۆڵسان بووە کە برا گەورەکەی شا سیۆنگ جۆنگ بووە. ئەم شوێنە نیشتەجێبوونە بووە 'کۆشکێکی' شاهانە لە کاتی شەڕی ئیمجین دوای ئەوەی هەموو کۆشکەکانی تر لە ساڵی ١٥٩٢ لە کاتی شەڕەکانی ئیمجیندا سووتێنران. شا سیۆنجۆ یەکەم پاشای جۆسۆن بوو کە لە کۆشکەکەدا نیشتەجێ بوو. شا گوانگاگون لە ساڵی ١٦٠٨ لەم کۆشکەدا تاجی سەری دانرا، و ناوی گۆڕی بۆ گیۆنگون-گونگ (경운궁، 慶運宮) لە ساڵی ١٦١١. دوای ئەوەی کۆشکی فەرمی گواسترایەوە بۆ چانگدیۆکگونگ کە لە ساڵی ١٦١٨دا ئاوەدان کراوەتەوە، زیاتر وەک کۆشکێکی یارمەتیدەر بەکارهێنرا کە ناوی گۆڕدرا بۆ سێۆگونگ ( کۆشکی ڕۆژئاوا). لە ماوەی مێژووی خۆیدا بە یەکەوە لە نێوان کۆشکێکی نیشتەجێبوونی شاهانە و شوێنی نیشتەجێبوونی کاتیدا دەگۆڕا. گۆجۆنگ لە جۆسۆن لە مانگی ئابی ساڵی ١٨٩٦ەوە فەرمانی نۆژەنکردنەوەی گیۆنگون-گونگی دا.لە ساڵی ١٨٩٧ دوای ئەو ماوەیەی کە ئیمپراتۆر گۆجۆنگ پەنای بۆ نوێنەرایەتی ڕووسیا برد، گەڕایەوە بۆ ئەم شوێنە و دووبارە ناوی لێنا گیۆنگونگونگ. حکومەت ٨٠ هەزار دۆلاری بەکارهێنا بۆ دروستکردن و فراوانکردنی ئاسانکارییەکانی کۆشکەکە. ^[٣]لە ساڵی ١٩٠٠ کارەبا و سیاج دانرا. دوای ئەوەی ئیمپراتۆر گۆجۆنگ دەستبەرداری تەختی پاشایەتی ئیمپراتۆر سونجۆنگ بوو، بەردەوام بوو لە ژیان لەم کۆشکەدا. ساڵی 1904 ئاگرێک به شێک له باڵه خانه کانی وێران کرد. پاشان کۆشکەکە لە ساڵی ١٩٠٧دا ناوی کۆشکەکە گۆڕدرا بۆ دیۆکسوگونگ، وەک ئاماژەیەک بۆ خواستێک بۆ تەمەنی درێژی ئیمپراتۆر. ئیمپراتۆر گۆجۆنگ لە شاری هامنیۆنگجۆن کۆچی دوایی کرد.لە ژێر دەسەڵاتی ژاپۆن لە دوای ساڵی ١٩١٠، گۆڕەپانی کۆشکەکە وەک پارکێکی گشتی بەڕێوەدەبرا، خاکەکە بۆ یەک لەسەر سێ و ژمارەی بیناکانیش بۆ یەک لەسەر دەی بینای ئەسڵی کەمکرایەوە.

بیناکان

دەروازەی دایهانمون کە لە سەرەتادا پێش ساڵی ١٩٠٦ ناوی داینمون بوو، دەروازەی سەرەکی کۆشکی ئێستایە.هۆڵی سەرەکی، هۆڵی یۆنگواجۆن ئەو شوێنەیە کە کاروباری دەوڵەت و کۆبوونەوە فەرمییەکان تێیدا بەڕێوەدەبرا و تەختیشی لێیە. پێشتر بینایەکی دوو نهۆمی بووە بەڵام لە ساڵی ١٩٠٦دا تەنها یەک نهۆمی هەبووە.دەروازەی جونگوامون ئەو دەروازەیە کە دەچێتە هۆڵی سەرەکی. لە سەرەتادا کۆریدۆرێکی دیواری هەبوو، بەم شێوەیە خەڵک تەنها لە ڕێگەی دەروازەکەوە دەتوانن بچنە ناو هۆڵی سەرەکییەوە. دیوارەکان وێران بوون.هۆڵی هامنینگجۆن ژووری نووستنی ئیمپراتۆر گۆجۆنگە، دەکەوێتە باڵی ڕۆژهەڵاتی کۆشکەکە. لێرەدا ئاگرەکە لە ساڵی ١٩٠٤ کەوتەوە، بە فەرمی بەهۆی سیستەمی گەرمکەرەوە، بەڵام گومان دەکرێت لەلایەن ژاپۆنییەکانەوە بۆ نەهێشتنی گۆجۆنگ کردبێت.جیۆنگوانهیۆن کۆشکێکی مۆدێرن و لە ساڵی ١٩٠٠ لە باخچەی شاهانە دروستکراوە، و یەکەم بینای شێوازی ڕۆژئاوایی بووە کە لە کۆشکی شاهانەی کۆریادا دروستکراوە. هەرچەندە لەلایەن تەلارسازێکی ڕووسییەوە بە شێوازێکی ئەوروپی دروستکراوە، بەڵام توخمە کۆرییەکانیشی تێدایە. لە سەردەمی داگیرکاری ژاپۆنەکاندا گۆڕدرا بۆ کافتریا.سیۆکخۆجۆن بینایەکی شێوازی ڕێنێسانسی نوێیە کە لەلایەن تەلارسازێکی بەریتانی جۆن ڕیجیناڵد هاردینگ دیزاین کراوە، بۆ کۆبوونەوە دیپلۆماسی و ئاست بەرزەکانی حکومەت بەکاردێت. لە ساڵی ٢٠١٤ ناوەوەی بە شێوەی سەردەمی ئیمپراتۆریەتی کۆریا نۆژەنکرایەوە و ئێستا هۆڵی مێژووی ئیمپراتۆریەتی کۆریای تێدایە.بینای ڕۆژئاوای سیۆکخۆجۆن لە ساڵی ١٩٣٨ وەک مۆزەخانەی هونەری ماڵی یی کرایەوە، و تا ئەمڕۆش وەک مۆزەخانەی هونەری بەکاردەهێنرێت، مۆزەخانەی نیشتمانی هونەری مۆدێرن و هاوچەرخی تێدایە.هۆڵی یۆنگمیۆنگجۆن، لە بەرامبەر دیۆکسوگونگ-گیل جیاواز لە باقی کۆشکەکە، دروستکراوە بۆ ئەوەی ببێتە کتێبخانەیەکی شاهانە بەڵام کاتێک ئاگرەکەی ساڵی ١٩٠٤ کەوتەوە، ئیمپراتۆر بۆ ماوەیەکی کاتی وەک شوێنی نیشتەجێبوونی تایبەتی خۆی بەکاری هێنا.

گواستنەوە

هاتنە ژوورەوەی دیۆکسوگونگ دەکەوێتە 5-1 Geongdong-gil/Deoksugung-gil، Jung-gu. نزیکترین وێستگەی میترۆ وێستگەی هۆڵی شار (وێستگەی ژمارە ١٣٢ لەسەر هێڵی یەکەم، وێستگەی ژمارە ٢٠١ لەسەر هێڵی دووەم).

سەرچاوەکان

1. «Deoksugung»، Wikipedia (بە ئینگلیزی)، 2023-10-20، لە 2023-12-28 ھێنراوە
2. «Deoksugung»، Wikipedia (بە ئینگلیزی)، 2023-10-20، لە 2023-12-28 ھێنراوە
3. «Deoksugung»، Wikipedia (بە ئینگلیزی)، 2023-10-20، لە 2023-12-28 ھێنراوە

کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە کۆشکی دیۆکسوگونگ تێدایە.