گەشەپێدانی ناسێنەرانە
گەشەپێدانی ناسێنەرانە بوارێکی لێکۆڵینەوەیە لە زانستی دەمار و دەروونناسی کە گرنگی بە گەشەکردنی منداڵ دەدات لە ڕووی پرۆسێسکردنی زانیاری و سەرچاوە چەمکییەکان و تواناکانی ھەستکردن و فێربوونی زمان و لایەنەکانی تری مێشکی گەورەساڵان و دەروونناسی ناسێنەرانە. بەڵگەی جیاوازی چۆنایەتی لە نێوان شێوازی پرۆسێسکردنی ئەزموونی منداڵ لە کاتی بەئاگابوون و شێوازی پرۆسێسکردنی ئەزموونی کاتی بەئاگابوونی منداڵێکی گەورەساڵدا ھەیە (بۆ نموونە، مانەوەی شتەکان، تێگەیشتن لە پەیوەندییە لۆژیکییەکان، و ئیستدلالکردنی ھۆکارانە لە منداڵانی تەمەنی قوتابخانەدا). گەشەسەندنی ناسێنەرانە بە سەرھەڵدانی توانای ناسینەوە و تێگەیشتن و دەربڕینی تێگەیشتنی مرۆڤ لە گەورەکاندا بە شێوەیەکی ھۆشیارانە پێناسە دەکرێت. گەشەسەندنی ناسێنەرانە بریتییە لە شێوازی ھەستکردن و بیرکردنەوە و تێگەیشتنی مرۆڤ لە جیھانەکەی و لە ڕێگەی پەیوەندییەکانی نێوان ھۆکارە بۆماوەیییەکان و فێربوونەوە پێناسە دەکرێت.[١] پەرەپێدانی ناسێنەرانە چوار قۆناغ ھەیە. ئەم چوار قۆناغە بریتین لە: گەشەکردنی تواناکانی پەیوەست بە ھۆ و زیرەکی و زمان و بەکارھێنانی بیرەوەری. ئەم قۆناغانە کاتێک دەست پێدەکات کە منداڵەکە تەمەنی ١٨ مانگی دەبێت. منداڵان یارمەتی گەشەکردنی ناسێنەرانە خۆیان دەدەن بە کایەکردن بە کایەکانیان و گوێگرتن لە دایک و باوکیان، یان بە سەیرکردنی تەلەڤیزیۆن یان گرنگیدان بە ھەر شتێک کە سەرنجیان ڕابکێشێت.
سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ^ Sellers، P. Douglas؛ Machluf، Karin؛ Bjorklund، David F. (٢٠١٨)، «The Development of Evolutionarily Adaptive Individual Differences: Children as Active Participants in Their Current and Future Survival»، The SAGE Handbook of Personality and Individual Differences: Volume II: Origins of Personality and Individual Differences، London: SAGE Publications Ltd، لاپەڕە ٢٠٣–٢١٧، doi:١٠.٤١٣٥/٩٧٨١٥٢٦٤٥١٢٠٠.n١٢، ژپنک ٩٧٨-١-٥٢٦٤-٤٥١٨-٦، لە ١٤ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٠ ھێنراوە
