Królewsczé Prësë

Herb
Prësë w 1751 rokù - kôrta

Królewsczé Prësë historicznô krôjna przënôleżny òd 1466 r. do Pòlsczi. Na kaszëbsczi òbéńdze wikszi dzél lëdztwa żił z gbùrzëznë, rëbaczeniô i lasëznë, w céni cëskù miasta Gduńska. Mieszkeńcë Królewsczich Prës czëlë sã z ùrodzeniô Prësôkama. Bëła tu mòzajika religii i kùlturów. Òb czôs kòntrrefòrmacji pò tridencczim sobòrze, m.jin. dzãka jezujitóm, chtërny wzãlë na se ùczbã diecezjalnégò kleru, ògreńczony òstôł rozwij lëtrzëznë i przëszło nazôd wiele przedstôwców szlachtë i wiesczich parafialnëch zrzesznic - òsoblëwie kaszëbsczich - do katolëcczégò Kòscoła. Dosc tëli znaczënk miało téż dzejanié jinëch, czãsto òdnowionëch klôsztorów, m.jin. norbertanków z Żukòwa, a jesz barżi freńcëszkanów, òpiekùnów nowégò sanktuarium w Wejrowie. Jesz długò problemë i nôbòżné zjinaczeniô, a téż ekònomiczné pòdzéle rozsądzywałë ò codniowòscë żëcô Kaszëbów, doswiôdczonëch téż przez wòjnë, òsoblëwie ze Szwédama. Òstawiłë òne prãgã w historiowy pamiãcë Kaszëbów - negatiwną. Jinaczi bëło z wòjnama pòlskò-tërecczima, a òsoblëwò z Pòmòcą wiedeńską w 1683 r., w jaczi téż bëtnictwò mielë kaszëbsczé szlachcëce i chłopi. To òni dozéralë tradicjã, pamiãc dobrégò króla Jana III Sobiesczégò. Tej téż niejedné z kaszëbsczi szlachtë doszlë nawetka do równiszcza tipòwégò dlô panownégò òkrãżô np. do pòczestnotë senatorów Repùbliczi i wòjewòdów w tich Prësach. Samòstójnosc Królewsczich Prës i z nią sparłãczoné m.jin. prawò indigenatu, òsóbné generalné sejmiczi ti prowincji, ùrëszniłë w pùblicznym dzejanim téż całotã kaszëbsczi szlachtë, nawetka ti biédniészi, chtërna próbòwa ùtrzimac swòją apartnotã w Repùblice Òbùch Nôrodów. Trzeba téż napisac ò przedstôwcach prësczich gardów w sejmikù, jich wikszi niezanôleżnoce, niżlë całotë mieszczaniznë w szlachecczi Pòlsce. Kaszëbi mieszkalë tu colemało w Pòmòrsczim wòjewództwie.

Lëteratura

[edicëjô | editëjë zdrój]
  • Gerald Stone, Slav outposts in Central European history : the Wends, Sorbs and Kashubs, London, UK : Bloomsbury Academic, an imprint of Bloomsbury Publishing Plc, 2016, ss. 119 - 122

Bùtnowé lënczi

[edicëjô | editëjë zdrój]

Òbaczë téż

[edicëjô | editëjë zdrój]
To je blós ùzémk artikla. Rôczimë do jegò rozwicégò.