Ирĕклĕ радикалсем

Ку терминăн урăх пĕлтерĕшсем пур, Радикал (пĕлтерĕшсем) пăхăр.

Стабиллĕ трифенилметил радикалĕ

Ирĕклĕ радикалсем — химире: хăйсен тулашри электронлă йăлхахĕнче пĕрре е темиçе мăшăрсăр электрон пур пĕрчĕсем (молекулăсем)^[1].

Кунашкал пĕрчĕсемлĕ япалалăхсем хытă, шĕвек тата газ евĕр пулма пултараççĕ, питĕ сахал (секкундран та сахалрах) е нумай вăхăт (темиçе çул) пурăнаçççĕ. Нейтраллĕ радикалсемсĕр пуçне ион-радикалсем пур. Ирĕклĕ радикалсен парамагнитлă палăрăмсем пур тата вĕсен химилле реакцие кĕрес пултарулăхĕ пысăк^[2].

Чăн малтан ирĕклĕ радикал тенине Мозес Гомберг Америка химикĕ уçнă. 1900-мĕш çулта вăл, трифенилметилхлорид çине кĕмĕлпе витĕм кÿрсе, трифенилметил радикалне тупнă. Çав радикал пулнине кура ирĕлчĕк сарă тĕспе сăнарланнă, каярах унтан çав радикал димерĕн шурă кристалĕсем ÿкнĕ^[3].

Вуламалли

• Розанцев Э. Г. Радикалы свободные // Химическая энциклопедия: в 5 т. / Зефиров Н. С. (гл. ред.). — М.: Большая Российская энциклопедия, 1995. — Т. 4: Полимерные—Трипсин. — С. 154–157. — 639 с. — 40 000 экз. — ISBN 5-85270-039-8.
• Днепровский А. С., Темникова Т. И. Теоретические основы органической химии. — 2-е издание. — Л. : Химия, 1991. — С. 175–198. — ISBN 5-7245-0206-2.

Каçăсем

• Serbest Radikaller ve insan hastalıkları
• Kan örnekleri ozona maruz kalınca serbest radikaller oluşuyor.
• Yaygın besinlerin oksijen Radikal Absorblama Kapasite değerleri
• Radikal Emisyonunun tutuşma gecikme süresinin tayininde kullanılması 2011 ҫулхи Юпа уйӑхӗн 3-мӗшӗнче архивланӑ.

Асăрхавсем

1. Ирĕклĕ радикалсем 2019 ҫулхи Раштав уйӑхӗн 12-мӗшӗнче архивланӑ.
2. Химическая энциклопедия, 1995, с. 154.
3. Берберова Н. Т. Из жизни свободных радикалов // Соросовский образовательный журнал. — 2000. — Т. 6, № 5. — С. 39–44.

Ку вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр. Çак асăрхаттарнине май пулсан тĕрĕсреххипе улăштармалла.