Кăпчак чĕлхисем (анăç-кăпчак, куман) — кăпчаксен (кумансен, анăç кăпчаксен) чĕлхи.
Чи чаплă палăкĕ — XIII ĕмĕр ĕн вĕçĕнчи латтин-перси-куман сăмахсарĕ «Codex Cumanicus» (1828 çулта пичетрен кăларнă).
Хальхи чĕлхесенчен чи тӳрĕ еткерĕсем: Крым тутарĕсен тата карачай-пăлхар чĕлхисем.
Хăшпĕр çăлкуçсем ку чĕлхе Кейӳ Руçĕнче сарăлнă тесе çирĕплетеççĕ.
- Махмуд Кашгарский, «Словарь тюркских наречий»
| Тĕрĕк чĕлхисем, чĕлхевĕсем, диалекчĕсем, калаçăвĕсем |
|---|
|
пратĕрĕк † |
| Пăлхар ушкăнĕ | |
|---|
|
| Авалхи тĕрĕк | |
|---|
|
Туçи алтай
(вар-хĕвелтухăç) ушкăнĕ1 | |
|---|
|
| Карлук ушкăнĕ |
карлук-уйгур: авалхи уйгур †, карахан (карахан-уйгур) †, халаджа ( аргу) 1 | карлук-хорезм: литература çыруллă ватă чĕлхесем — хорезм-тĕрĕк †, чагатай, тĕрĕк чĕлхи †, хальхи — айна ‡, или-тĕрĕк, лобнор ‡1, узбек, уйгур (çĕнĕ уйгур), хотан2, хотон (†) ‡1, кăнтăр кăркăс — карлук диалекчĕсем2 |
|---|
|
| Кăпчак ушкăнĕ |
авалхи кăпчак † | нухай-кăпчак: алабуга-нухай2, аçтăрхан-нухай2, казах, каракалпак, нухай, крым тутар чĕлхин çеçенхир диалекчĕ, узбек-нухай (узбек чĕлхин кăпчак диалекчĕсем) ‡2, ферган-кăпчак — нухай-кăпчак диалекчĕсем2, кăнтăр кăркăс — нухай-кăпчак диалекчĕсем2, юртă-нухай2 | атăл-кăпчак: пушкăрт, çĕпĕр-тутар, тутар (диал.: мишер) | половец-кăпчак: авалхи половец †, караим крым тутар 1 ( караим, крым диалекчĕ2, крым тутар (литература), крымчак2, крым тутар чĕлхин вăтам диалекчĕ, урум (азовçум) — кăпчак пуплевĕсем2), кумăк-карачай-балкар 1 ( эрмен-кăпчак †, карачай-балкар, кумăк), мамлюк-кăпчак † |
|---|
|
| Огуз ушкăнĕ | |
|---|
|
| Саян (тобас) ушкăнĕ | |
|---|
|
| Хакас (кăркăс) ушкăнĕ | |
|---|
|
| Якут ушкăнĕ | |
|---|
|
| Çырулăх | |
|---|
|
Асăрхавсем: 1 чĕлхе е чĕлхе ушкăнĕн классификацийĕ тавлашуллă, чĕлхе ушкăнĕ гипотезăллă (Терĕк чĕлхисен классификацийĕ пăхăр); 2 «чĕлхе» термина уса курни йăнăш («чĕлхе е диалект» проблема пăхăр); 3 кăпчак, пулас; † çухалнă, уйрăлнă е улшăннă чĕлхесем; (†) çухалнă чĕлхесем, пулас; ‡ хутăш чĕлхесем |