Памир халăхĕсем

Памир халăхĕсем
Хальхи вырнаçăвĕ тата йышĕ
Пурӗ: 300 пине яхăн[3]
Таджикистан Таджикистан (Туçи-Бадахшан автономи облаçĕ): 135 000
Афганистан Афганистан (Бадахшан): 45 000
Пакистан Пакистан (Гилгит-Балтистан, Читрал): 44 000
КХР КХР (Ташкурган-Таджик автономи уесĕ тата юнашар районĕсем — 23 350 çын (уесре пурăнакан халăхăн 84 %)): 41 028 (пурĕпе - КХР, çырс. 2000 г.)[1]
Раççей Федерацийĕ Раççей Федерацийĕ: 363 (2010 ç.)[2]
Чĕлхе Памир чĕлхисем, çаплах таджик тата дари
Тĕн ислам, ытларах ислам енлĕ шиизм, сахалтарах ханафта енлĕ суннизм
Расă тĕсĕ европеоид
Этнос ушкăнĕсем шугнансем, рушансем, бартангсем, сарыкольсем, язгулямсем, вахансем, ишкашимсем, сангличсем, мунджансем
Памир арçын ачи. Туçи-Бадахшан автономиллĕ облаçĕ, Таджикистан.
Памир тата таджик хĕрачисем. Бадахшан афган провинцийĕ

Пами́рсем (тăван ячĕ «помере», çаплах бадахша́нсем теççĕ. Бадахша́нсем тесе вĕсене совет тапхăрĕнче, Туçи-Бадахшан АО туса хурсан, калама тытăннă, çапах та кунта пурăнакан чылай çын хăйсене çапла палăртмасть, мĕншĕн тесен бадахшансем тесе Памир çинчи перс чĕлхиллĕ (дарилле пуплекен) таджик-суннитсене — Бадахшан афган провинцинче (тахçанхи облаçре) пурăнакансене асăнаççĕ.

Вырнаçни

[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Тĕп статья: Туçи-Бадахшан автономиллĕ облаçĕ


Памирсем пурăнакан облаçсем — анăç, кăнтăр тата тухăç Памир çĕрĕсем, кăнтăр енче Гиндукуш. Çӳллĕ тусем, хĕсĕк айлăмĕсем çинче хаяр климат, ниçта та тинĕс шайĕнчен 2 000 м аяла анмасть, йĕри-тавра ĕмĕрхи юрпа витĕннĕ 7 000 м çити чăнкă ту хысакĕсем.

Памир чĕлхиллĕ халăхсем

[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Памир халăхĕсене чĕлхе принципĕпе классификацилеççĕ.

Çурçĕр памирсем

[тӳрлет | кодне тӳрлет]

Асăрхавсем

[тӳрлет | кодне тӳрлет]
  1. ^ The Tajik ethnic minority 塔吉克族-56个民族
  2. ^ Всероссийская перепись населения 2010
  3. ^ Лашкарбеков Б. Б. Памирская экспедиция (статьи и материалы полевых исследований). / Явап. ред. Н. М. Еме­лья­но­ва. — М.: Институт востоковедения РАН, 2006. — 272 с. — ISBN 5-89282-291-5

Литература

[тӳрлет | кодне тӳрлет]
  • Андреев М. С. К характеристике древних таджикских семейных отношений // Известия № 15 Сталинабад.: Изд-во АН СССР, 1949. С. 3-12.
  • Андрианов Б. В. Изучение горной ирригации на юге Таджикистана и на Западном Памире // Итоги полевых работ института этнографии в 1971 году / Гл. редакция восточной литературы. М.: Наука, 1971. С. 58-65.
  • Гинзбург В. В. Горные таджики: материалы по антропологии таджиков Каратегина и Дарваза. М.-Л.: Издательство АН СССР, 1937.
  • Каландаров Т. С. Этноконфессиональные трансформации на Памире в XX — начале XXI в. "Языки и этнография «Крыши мира» (СПб.: «Петербургское Востоковедение», 2005. — 112 с. — стр. 51 — 63
  • Кисляков Н. А. Древние формы скотоводства и молочного хозяйства у горных таджиков бассейна р. Хингоу // Известия № 15 Сталинабад.: Изд-во АН СССР, 1949. С. 34-39.
  • Кисляков Н. А. Семья и брак у Таджиков: автореферат дис. … доктора исторических наук / Институт этнологии им. Н. Н. Миклухо-Маклая Л., 1951 — 26 с.
  • Лашкарбеков Б. Б. К этнолингвистической истории ираноязычных народов Памира и Восточного Гиндукуша в сборнике «Памирская экспедиция (статьи и материалы полевых исследований)». (М.: Институт востоковедения РАН, 2006. 272 с. — стр. 111—130.
  • Мамадназаров М. Х. Архитектура народного жилища Западного Памира и его современная модификация: афтореферат дис. … канд. архитектуры / Инженерно-строительный институт Л., 1977 — 34 с.
  • Моногарова Л. Ф. Преобразования в быту и культуре припамирских народностей. М.: Наука, 1972.
  • Моногарова Л. Ф. Материалы по скотоводству населения Южного Таджикистана и Западного Памира // Итоги полевых работ института этнографии в 1971 году / Гл. редакция восточной литературы. М.: Наука, 1971. С. 66-70.
  • Мухиддинов И. Реликты доисламских обычаев и обрядов у земледельцев Западного Памира (XIX- нач. XX в) / Отв. ред. Л. Ф. Моногарова Душанбе.: «Дониш», 1989 −100 с.
  • Пещерева Е. М. Поездка к горным таджикам // Институт этнографии: Краткие сообщения III М.- Л.: Изд-во АН СССР, 1947. С. 42-48.
  • Широкова З. А. Традиционная и современная одежда женщин горного Таджикистана. Душанбе.: «Дониш», 1976.
  • Шовалиев Джура. Геополитическая система горных народов. «Юрист Международное право», 2001 год.

Шаблон:Иран халăхĕсем

п • с • т
Иран чĕлхиллĕ памир халăхĕсем
Çурçĕр-Памир ушкăнĕ
Кăнтăр-Памир ушкăнĕ
Мунджан ушкăнĕ
п • с • т
Таджикистан халăхĕсем
Чылайрахăш халăхсем
Таджиксем (Таджикистанри пурăнан халăхăн 6 373 834 е 84.26%), çав шутра памир халăхĕсем тата ягнобсем
Сахалрахăш халăхсем, 1% сахалрах
Узбексем (926 пин е 12.2%)
Сахалрахăш халăхсем, 0.2% - 1%
Кăркăссем (60 715 е 0.80%)  • Вырăссем (34 838 е 0.46%)  • Туркменсем (15 171 е 0.20%)
Ытти сахалрахăш халăхсем
Тутарсем (6 512 или 0.09%)  • Арапсем (4 184 или 0.06%)  • Перссем (4000 или 0.05%)  • Украинсем (1090 или 0.01%)
2010 çулта халăха çырнипе килĕшӳллĕ