Цугцванг

Цугцва́нг (ним. Zugzwang «утăм тума хĕтĕртни»; ☉) — шашкăпа шахматри тăрăм, вылявçă кирек епле утăм тусан та хăйĕн позицине хавшаклатать.

Халĕ терминпа шахматра çеç мар, бильярд, кёрлинг вăййисенче, сĕтелçи хĕрсе каймалла вăйăсенче (нардсем, карт вăййисем), çаплах кулленхи пурнăçра та, усă кураççĕ.

Тĕслĕхсем

Диаграмма 1.

Шуррисен утăмĕ. 1.Kpf5? Kpd4 кайсан шуррисем цугцванга лекеççĕ те выляса яраççĕ. Çавăнпа та 1.Kpf6! Kpd4 2.Kpf5, хире-хирĕçле цугцванга çитеççĕ. Халĕ хурисем выляса яраççĕ.

Диаграмма 2.

Курăнман цугцванг: кирек епле пулас утăм тусан та тупăшçă пешкăна илет, çапах та позици никамăн майлă юлать.

Диаграмма 3. Шурăсем утăмĕ.

Хурисем хăйсен утăмĕ хыççăн кĕçĕх выляса яраççĕ: 1…Kpc7 2.Kpc5 или 1…Kpd8 2.Kpd6. Çапах та, шурисем цугцвангра, мĕншĕн тесен 1.Kpc5? Kpc7 те юрамасть, 1.Kpd6? Kpd8 2.Kpe6 Kpc7 3.Kpd5 Kpc8 те юрамасть. Шурисем выляса илеççĕ, тупăшçине утăм парсан виçкĕтеслĕх меслечĕпе: 1.Kpd4 Kpd8 2.Kpc4 Kpc8 3.Kpd5^[1] хурисем цугцванга лекеççĕ.

Вуламалли

• Верховский Л. С. Цугцванг. Кочиев А. В., Яковлев Н. Г. Преимущество двух слонов. — М.: ФиС, 1989. — 160 с. — 100000 экз. — (Б-чка шахматиста). — ISBN 5-278-00182-8
• Шахматы : энциклопедический словарь / тĕп ред. А. Е. Карпов. — М.: Советская энциклопедия, 1990. — 100 000 экз. — ISBN 5-85270-005-3

Асăрхавсем

1. Тепĕр виçкĕтеслĕх пулсан та: 1.Kpc4 Kpd8(b8) 2.Kpd4 Kpc8 3.Kpd5.