Ыт-тĕкел (физика)

Ку терминăн урăх пĕлтерĕшсем пур, Ыт-тĕкел (пĕлтерĕшсем) пăхăр.

Ыт-тĕкел ( е ыт-тĕкеллĕх) — физикăлла капăн пĕр-пĕр дискретлă трансформацисем вăхăтĕнче хăйĕн плюслăх-минуслăхне сыхлаяс (е хирĕçле паллăллă пулаяс) палăрăмĕ. Ку япала +1 е −1 хисепсемпе палăрăнать.

A′ = P·A,

кунта

• A, A′ — инверси умĕнхи тата хыççанхи физикăлла кап;
• P — A капăн ыт-тĕкеллĕхĕ.

Ыт-тĕкеллĕх уйрăмах квантла физикăра пысăк пĕлтерĕшлĕ, мĕншĕн тесен хум функцийĕн палăрăмĕ çавнашкал. Хум функцийĕ пĕрче (атома, нуклонсара) палăртать те, çавăнпа ун енĕсем пĕрче хăйне те пырса тивеççĕ.

Плюслă ыт-тĕкеллĕхлĕ капсене ытă (ыт) капсем теççĕ, минуслисене — тĕкел. Кап ыт е тĕкел пуласси унăн математикăлла енĕсенчен килет; тĕрĕсрех: çак физикăлла капа кăтартакан математикăлла объектăн инверсиленекен параметр тĕлĕшĕнчи трансформацилле енĕсенчен. Капсен палăртнă трансформацисем тĕлĕшĕнчен ыт-тĕкеллĕх тавраш пулмасса та пултарать.

Ыт-тĕкеллĕх мультипликативлă кап: темиçе хускалми пайран тăракан тытăмăн ыт-тĕкеллĕхĕ хайхи пайсен ыт-тĕкеллĕхĕсен хутланăвĕпе тан.

Каçăсем

• Donald H. Perkins . — 2000. — ISBN 9780521621960
• Sozzi, M. S. (2008). Discrete symmetries and CP violation. M. S. . — Oxford University Press, 2008. — ISBN 978-0-19-929666-8
• Bigi, I. I.; Sanda, A. I. (2000). CP Violation. Cambridge Monographs on Particle Physics, Nuclear Physics and Cosmology I. I. . — Cambridge University Press, 2000. — ISBN 0-521-44349-0
• Weinberg, S. (1995). The Quantum Theory of Fields. . — Cambridge University Press, 1995. — ISBN 0-521-67053-5