An Cumann Camógaíochta

An Cumann Camógaíochta
Enghraifft o'r canlynolsefydliad Edit this on Wikidata
Dechrau/Sefydlu1904 Edit this on Wikidata
PencadlysDulyn Edit this on Wikidata
Gwefanhttp://www.camogie.ie/ Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Sefydlwyd An Cumann Camógaíochta (Enw swyddogol yn Saesneg: Camogie Association; Cymraeg: Cymdeithas Camógaíocht) yn 1904. Márie Ní Chinnéide oedd Llywydd cyntaf y Gymdeithas yn 1905. Mae'r Gymdeithas Camógaíocht yn trefnu ac yn hyrwyddo gêm tîm draddodiadaol Wyddelig, camógaíocht (fersiwn benywaidd o'r gêm hyrli i ddynion), yn Iwerddon a ledled y byd. Ei henw llawn wreiddiol oedd, An Cumann Camógaíochta na nGael a newidwyd i'r fersiwn fyrrach, ac i gydnabod elfen ryngwladol y gamp ac y'i chwaraeir gan bobl nad sy'n Wyddelod, yn 2010.[1][2]

Mae gan y clwb gysylltiadau agos â'r Gymdeithas Athletau Gwyddelig (GAA).

Fe'i sefydlwyd ym 1904. Ym 1932, wyth mlynedd ar hugain ar ôl ffurfio'r Gymdeithas Camogie, chwaraewyd pencampwriaeth Iwerddon Oll am y tro cyntaf.[3]

Y Datganiad Cenhadaeth

[golygu | golygu cod]
Tîm Port Láirge, 17 Hydref 1915
Gêm yn 1934, noder y wisg anhylaw
Gêm rhwng y Garda a'r Lluoedd Arfod (2024)
Tîm y Garda (heddlu) v Lluodd Amddiffyn (2024)

Mae'r Gymdeithas Camógaíochta yn sefydliad cymunedol gwirfoddol sy'n hyrwyddo Gemau Gwyddelig, diwylliant a chyfranogiad gydol oes.

Mae'r Gymdeithas e yn fudiad gwirfoddol sy'n datblygu ac yn hyrwyddo Gemau Camogie gyda hunaniaeth a diwylliant Gwyddelig yn greiddiol iddo.

Maent wedi ymrwymo i sicrhau bod eu teulu o gemau, a'r gwerthoedd y maent yn byw yn cyfoethogi bywydau ei haelodau, teuluoedd a chymunedau.[4]

Hanes

[golygu | golygu cod]

Sefydlwyd y Gymdeithas Camógaíocht ym mis Chwefror 1904. Máire Ní Chinnéide oedd llywydd cyntaf y Gymdeithas.[5] Yn 1911, fe'i hailsefydlwyd fel Cymdeithas Athletau Merched Gwyddelig mewn cyfarfod a drefnwyd gan Seaghán Ua Dúbhtaigh yn Sgwâr Parnell, Dulyn.

Chwaraewyd y gêm camógaíochta gyhoeddus gyntaf o dan y Gymdeithas rhwng Craobh an Keitinnigh a Cúchulainn yn Swydd Meath. Chwaraewyd y gêm ryng-sirol gyntaf ym 1912.

Ni chynhaliwyd y Bencampwriaeth Camógaíochta gyntaf tan 1932. Sefydlodd y Gymdeithas Camógaíochta Bencampwriaeth Iwerddon Oll. Dim ond deg sir oedd yn y bencampwriaeth gyntaf. Cyflwynwyd y tlws gan ddyn o Swydd Mayo o'r enw Sean O'Duffy, ac felly daeth y gystadleuaeth i gael ei hadnabod fel Tlws O'Duffy.

Enillodd Dulyn rownd derfynol Iwerddon Oll ac erbyn y flwyddyn honno roedd y gêm camógaíochta yn cael ei chwarae ym mhob un o'r tri deg dau o siroedd Iwerddon.

Erbyn 1934 chwaraewyd Pencampwriaeth Iwerddon Oll mewn camógaíochta ym Mharc Croke. Cryfhawyd y Gymdeithas ar hyd a lled y wlad ac erbyn 1974 cymerodd y Camógaíochta ran yn 'Gŵyl na nGael'. Sefydlwyd Cuman na mBunscoileanna yn 1977 a Sighle Nic an Ultaigh oedd Llywydd cyntaf y Cyngor. Mae'r Gymdeithas wedi cyflogi Cyfarwyddwr Cyffredinol ers 1980 ac mae ganddi swyddfa ym Mharc Croke. Mae'r Gymdeithas yn gysylltiedig â'r Gymdeithas Athletau Gwyddelig.[3]

Ym 1995 daeth Foras na Gaeilge a Bord na Gaeilge yn brif noddwyr cyntaf y Gymdeithas Camógaíochta.

Ym 1999 mabwysiadodd y Gymdeithas Camógaíochta reolau GAA [6] ynghylch strwythur y tîm pymtheg bob ochr a maint y cae.[7]

Cystadlaethau

[golygu | golygu cod]

Mae tair cystadleuaeth wahanol o fewn Pencampwriaeth Iwerddon.

Ceir lefel uwch, lefel ganolradd a lefel iau.

Ar lefel sirol, mae’r deg tîm gorau’n cystadlu yn erbyn ei gilydd ym Mhencampwriaeth Iwerddon Oll, sy’n cyrraedd uchafbwynt yn Rownd Derfynol Iwerddon Oll ym Mharc Croke bob mis Medi. Yn 20121 bu 33,154 yn bresennol mewn ffeinal a chafodd ei darlledu'n fyw, gyda chynulleidfa deledu o dros 300,000 o bobl.[8]

Tîm y 'Camogie Al-stars'

[golygu | golygu cod]

Mae seremoni wobrwyo 'All-Stars' y Gymdeithas Camoign yn cael ei chynnal bob blwyddyn yng Ngwesty'r City West yn Nulyn.

Mae'r tîm 'All Star' sy'n cael ei ddewis bob blwyddyn yn mynd i Efrog Newydd ar daith 'All-Stars'.[9]

Sefydliad Lles Chwaraewyr - WGPA (Women's Gaelic Players Association)

[golygu | golygu cod]

Arwyddair WGPA yw 'ar gyfer y chwaraewyr, gan y chwaraewr'.

Mae aelodau WGPA yn chwarae Pêl-droed Merched Gwyddelig a Camógaíocht, gemau brodorol i Iwerddon a'r chwaraeon mwyaf poblogaidd ymhlith merched Gwyddelig.

Lansiwyd WGPA yn 2015 i gynrychioli buddiannau chwaraewyr rhyng-sirol; yr athletwyr amatur sy'n chwarae ar y lefel uchaf o'r chwaraeon hyn.

Mae aelodaeth wedi cynyddu i dros 1,350 o chwaraewyr presennol.[10]

Cyfunwyd y WGPA â'r GPA (cymdeithas y dynion) mewn pleidlais hanesyddol ym mis Rhagfyr 2020.[11] GPA yw'r fersiwn gwrywaidd.[12]

Gweler hefyd

[golygu | golygu cod]

Dolenni allanol

[golygu | golygu cod]

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. ↑ Moran, Mary (2011). A Game of Our Own: The History of Camogie. Dublin, Ireland: Cumann Camógaíochta. t. 460.
  2. ↑ "Download of updated 2010 Camogie Rules An Treoraí Oifigiúil in word document (464kb)". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2016-03-04. Cyrchwyd 2024-12-11.
  3. ↑ 3.0 3.1 "History" (yn Saesneg). The Camogie Association. Cyrchwyd 2021-02-09.
  4. ↑ "GAA Mission, Vision and Values" (yn Saesneg). www.gaa.ie. Cyrchwyd 2021-02-09.
  5. ↑ "History". The Camogie Association (yn Saesneg). Cyrchwyd 2021-02-10.
  6. ↑ "The History of Camogie". www.scoilsportg.ie. Cyrchwyd 13 Chwefror 2021.[dolen farw]
  7. ↑ "Official Rules of the Camogie Association" (yn Saesneg). The Camogie Association. Cyrchwyd 15 Chwefror 2021.
  8. ↑ "Everything you wanted to know about Camogie, but were afraid to ask. | Liberty Insurance Ireland". www.libertyinsurance.ie. Cyrchwyd 10 Chwefror 2021.[dolen farw]
  9. ↑ Nigel McCarthy (7 Medi 2019). "Liberty Insurance Camogie All-Stars Tour Set For New York". We Are Dublin GAA (yn Saesneg). Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2019-12-31. Cyrchwyd 2021-02-13.
  10. ↑ "About Us WGPA" (yn Saesneg). Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2021-01-22. Cyrchwyd 2021-02-13.
  11. ↑ "Cora Staunton hails 'monumental day' in bid for equality in women's sport". Extra.ie (yn Saesneg). 15 Rhagfyr 2020. Cyrchwyd 15 Chwefror 2021.
  12. ↑ "GPA and WGPA to merge after votes passed at separate EGMs". independent (yn Saesneg). Cyrchwyd 2021-02-13.

Nodyn:Eginyn cerddoriaeth Wyddeleg