Aromatherapi

Aromatherapi

Enghraifft o:	Meddyginiaeth amgen
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Tryledwr a photel o olew hanfodol

Tryledwr Cannwyll

Siart olew hanfodol Aromark

Mae aromatherapi^[1] yn fath o feddyginiaeth amgen sy'n defnyddio deunydd planhigion anweddol o'r enw olewau hanfodol - a chyfansoddion aromatig eraill - at ddibenion newid meddyliau, hwyliau a swyddogaethau gwybyddol pobl. neu eich iechyd. Gellid cynnig therapi sawr fel cyfieithiad Cymraeg o'r term.

Mae gan rai olewau hanfodol fel rhai'r planhigyn Melaleuca alternifolia (Coeden De)^[2] briodweddau gwrthficrobaidd profedig ac fe'u cynigiwyd ar gyfer defnydd mewnol ar gyfer trin clefydau heintus; ond mae tystiolaeth o effeithiolrwydd aromatherapi mewn cyflyrau meddygol yn parhau i fod yn wael gydag ychydig o astudiaethau gwyddonol trwyadl ar y pwnc.^[3]

Hanes

Dechreuwyd aromatherapi yn yr hen amser gydag olewau aromatig a gafwyd trwy drwytho planhigion sych mewn olew ac yna eu gwresogi a'u hidlo. Disgrifir llawer o'r olewau hyn gan Dioscorides Pedaci, ynghyd â chredoau ei amser am ei weithgaredd iachau.^[4] Mae olewau hanfodol a geir trwy ddistylliad wedi'u defnyddio fel meddyginiaethau ers yr 11eg ganrif,^[5] gydag Avicenna.^[6]

Tua 1937, bathwyd y term aromatherapi. Defnyddiodd y llawfeddyg Ffrengig, Jean Valnet, olewau hanfodol fel antiseptig yng nghlwyfau milwyr yr Ail Ryfel Byd.^[7]

Systemau cais

Mae ffyrdd o gymhwyso aromatherapi yn cynnwys:

• Trylediad aer: oherwydd persawr amgylcheddol neu ddiheintio aer.
• Anadlu'n uniongyrchol : trwy ddiheintio anadlol, datgywasgiad, disgwyliad a hefyd effeithiau seicolegol.
• Cymhwysiad amserol: ar gyfer tylino cyffredinol, baddonau halen, cywasgu, gofal croen therapiwtig.

Defnyddiau

Rhai o'r deunyddiau a ddefnyddir yw:

• Olewau hanfodol: olewau persawrus a echdynnwyd o blanhigion yn enwedig trwy ddistyllu - er enghraifft ewcalyptws - neu drwy fynegiant. Fodd bynnag, efallai y bydd olewau hanfodol a echdynnwyd â thoddyddion hefyd yn cael eu cynnwys o dan y term hwn.

• Absolutes : olewau persawrus a echdynnwyd yn bennaf o flodau gyda thoddyddion neu echdynnu hylif supercritical; mae'r term yn cynnwys defnyddio ethanol i echdynnu olew o fenyn neu eli.

• Ffytonicidau : cyfansoddion planhigion amrywiol y credir eu bod yn lladd microbau; mae llawer ohonynt o'r genws Nionyn a Garlleg .

• Distylladau llysieuol neu hydrosolau: er enghraifft dŵr rhosyn.

• Arllwysiadau : er enghraifft trwyth camri.

• Olewau gwefru: fel arfer yn seiliedig ar driglyseridau, sy'n gwanhau olewau hanfodol i'w defnyddio ar y croen; er enghraifft olew almon melys.

• Perlysiau amrwd wedi'u stemio: yn nodweddiadol planhigion â chynnwys olew uchel trwy anadliad uniongyrchol.

Damcaniaeth

Nod aromatherapi yw bod yn driniaeth ataliol, oherwydd effeithiau ffarmacolegol uniongyrchol olewau hanfodol.^[8] Nid yw effeithiolrwydd aromatherapi wedi'i brofi, ond mae'n ymddangos y gallai wella'r system imiwnedd.^[9][10]

Defnydd poblogaidd

• Ystyrir bod olew hanfodol lemwn yn gwrth-straen/gwrth-iselder a gymhwysir wrth anweddu, yn ôl astudiaeth yn Siapan ar lygod labordy.^[11] Yn ôl astudiaeth o Brifysgol Ohio, mae arogl lemwn yn codi'r ysbryd ac yn eu llacio.^[12]

• Dywedir bod gan olew hanfodol teim - mewn geiriau eraill teim - briodweddau gwrthficrobaidd.^[13]

Cymru ac aromatherapi

Ceir sawl busnes sy'n cynhyrchu nwyddau a chynnig gwasanaethau aromatherapi. Yn eu mysg mae cwmni fel Ynys o'r Barri sy'n cyhyrchu canhwyllau ac olewau unigryw.^[14] Bu i ddau frawd, Marc and Benjamin Shipman, a fagwyd yng Nghymru cyn symud i Sweden ac yna dychwelyd i'r DU, lansio brand GO2 sy'n ffroenell (inhaler stick) sy'n cynnwys sawl sawr lleddfu. Mae'r ystod cynnyrch yn cynnwys pedwar cyfuniad, pob un yn defnyddio cyfuniadau olew aromatherapi profedig: Sleep, Focus, Energy a B.Calm gellir eu hanadlu yn syth i'r ffroen.^[15]

Cyfeiriadau

1. "Aromatherapy". Geiriadur yr Academi. Cyrchwyd 22 Mehefin 2022.
2. Carson CF, Hammer KA, Riley TV (January 2006). Melaleuca alternifolia (Tea Tree) oil: a review of antimicrobial and other medicinal properties. 19. Clinical Microbiology Reviews. tt. 50–62.
3. van der Watt G, Janca A (Awst 2008). "Aromatherapy in nursing and mental health care" (yn en). Contemporary Nurse 30: 69–75.
4. Gunther, R.T. (ed.) (1959). The Greek Herbal of Dioscorides (translated by John Goodyer in 1655). Efrog Newydd: Hafner Publishing. OCLC 3570794
5. Forbes R.J. (1970). A short history of the art of distillation. Leiden: E.J. Brill. OCLC 2559231
6. Ericksen, Marlene (2000). Healing With Aromatherapy (yn Saesneg). Efrog Newydd: McGraw-Hill. tt. 9. ISBN 0-658-00382-8.
7. Valnet, J., & Tisserand, R. (1990). The practice of aromatherapy: A classic compendium of plant medicines & their healing properties. Rochester, VT: Healing Arts Press. ISBN 0-89281-398-9
8. Prabuseenivasan S, Jayakumar M, Ignacimuthu S (2006). In vitro antibacterial activity of some plant essential oils. 6. BMC Complementary and Alternative Medicine. t. 39. doi:10.1186/1472-6882-6-39. PMC 1693916. PMID 17134518.
9. Kim HJ (Mehefin 2007). [Effect of aromatherapy massage on abdominal fat and body image in post-menopausal women] (yn Korean). 37. Taehan Kanho Hakhoe Chi. tt. 603–12. PMID 17615482. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2011-07-22. Cyrchwyd 27 Rhagfyr 2010.Archifwyd 2011-07-22 yn y Peiriant Wayback
10. Rho KH, Han SH, Kim KS, Lee MS (December 2006). Effects of aromatherapy massage on anxiety and self-esteem in Korean elderly women: a pilot study (yn Saesneg). 116. The International Journal of Neuroscience. tt. 1447–55. doi:10.1080/00207450500514268. PMID 17145679.
11. Komiya M, Takeuchi T, Harada E (2006-06-15). "Lemon oil vapor causes an anti-stress effect via modulating the 5-HT and DA activities in mice". PubMed.gov. Cyrchwyd 2007-04-26.
12. Ohio State University Research, March 3, 2008 Archifwyd 2011-10-18 yn y Peiriant Wayback Study is published in the March 2008 issue of the journal Psychoneuroendocrinology
13. Antimicrobial and antiplasmid activities of essential oils.
14. "about". Ynys. Cyrchwyd 2022-06-22.
15. "Welsh Entrepreneurs Launch UK's First 100% Natural Essential Oil Inhaler Sticks". News from Wales. 2019.

Dolenni allanol

• Cyflwyniad i Aromatherapi gydag Eleri Hunt rhaglen Heno ar S4C 15 Mehefin 2016

Nodyn:Iechyd