Bamiyan

Bamiyan
Enghraifft o'r canlynoldinas Edit this on Wikidata
Dechrau/Sefydlu2800 (yn y Calendr Iwliaidd) CC Edit this on Wikidata
Map
Aelod o'r  canlynolCreative Cities Network Edit this on Wikidata
RhanbarthBamiyan Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia
Bamiyan

Safle archaeolegol yng nghanolbarth Affganistan yw Bamiyan (hefyd Bamyan neu Bamian, yn y dyffryn o'r un enw. Bu'n enwog am ganrifoedd am y cerfluniau anferth o'r Bwdha wedi'u torri yn wyneb clogwyn. Yn gysylltiedig â'r cerfluniau hyn ceir rhwydwaith o ogofâu fu'n gartref i fynachod.

Am gyfnod o rai canrifoedd roedd Affganistan yn ganolfan Fwdhaidd bwysig. Mae adfeilion Bamiyan yn dyst i hynny, ac yn cysylltu'r wlad â diwylliant Bwdhaidd Canolbarth Asia (gwerddon Turfan er enghraifft) a Tibet ar un llaw ac â dinasoedd Bwdhaidd Gandhara (gogledd-orllewin Pacistan heddiw) ar y llaw arall. Ymwelodd sawl pererin Bwdhaidd o Tsieina â'r ardal ar eu ffordd i India, fel Hiuen Tsang (7g) er enghraifft, ac mae eu llyfrau topograffig a dyddiaduron taith yn ffynonellau pwysig i'n dealltwriaeth o'r cyfnod, yn Affganistan ei hun ac yn India.

Tyfodd dinas ganoloesol yn y dyffryn, ond cafodd ei dinistrio gan y Mongoliaid yn 1222 pan gipiodd Genghiz Khan y wlad.

Cafodd y cerfluniau mawr eu difetha'n llwyr bron gan elfennau o'r Taleban trwy saethu arnynt gan danciau. Heddiw mae ymgyrch mawr i adfer a diogelu'r safle, sy'n un o'r pwysicaf yn hanes Bwdiaeth ac ar restr UNESCO o Safleoedd Treftadaeth y Byd.