Bethan Gwanas
| Bethan Gwanas | |
|---|---|
 | |
| Ganwyd | 16 Ionawr 1962  |
| Dinasyddiaeth |  Cymru |
| Galwedigaeth | awdur, newyddiadurwr |
Awdures boblogaidd sy'n ysgrifennu yn Gymraeg yw Bethan "Gwanas" Evans (ganed 16 Ionawr 1962). Daeth i amlygrwydd yn bennaf yn sgil llwyddiant addasiad teledu o'i nofel am dîm rygbi merched, Amdani!. Mae'n ysgrifennu i oedolion, i blant ac i ddysgwyr ac wedi cyhoeddi dros 28 o weithiau.[1] Mae hefyd wedi bod yn gwneud gwaith teledu, gan gynnwys cyflwyno Byw yn yr Ardd, Tyfu Pobl a Gwanas i Gbara ar S4C.
Bywgraffiad
[golygu | golygu cod].jpg)
Fe'i magwyd ar fferm Gwanas yn y Brithdir, ger Dolgellau. Tra'n ifanc, roedd hi'n hoff o ddarllen; dywedai mai Enid Blyton oedd un o'i hoff awduron tra'n blentyn. Wedi'i haddysgu yn Ysgol y Gader, Dolgellau, aeth ymlaen i raddio mewn Ffrangeg ym Mhrifysgol Aberystwyth. Ym 1985 enillodd y Goron yn Eisteddfod yr Urdd, pan oedd yn athrawes Saesneg gyda VSO yn Nigeria.
Wedi dwy flynedd gyda Radio Cymru aeth i Fangor i wneud cwrs ymarfer dysgu, ac yna dysgu Ffrangeg yn Ysgol Tryfan ac Ysgol Syr Thomas Jones, Amlwch. Symudodd ymlaen i fod yn ddirprwy bennaeth Gwersyll yr Urdd Glan-llyn, ac yna'n hyrwyddwr llenyddiaeth i Gyngor Gwynedd. Yn 2003, daeth yn awdures llawn amser.[2]
Awdures
[golygu | golygu cod]Cyhoeddwyd ei llyfrau cyntaf, sef nofel Amdani! a Dyddiadur Gbara, cofnod ffeithiol o'i phrofiadau o weithio gyda VSO yn Nigeria, ym 1997. Ers hynny, mae llawer o'i gweithiau wedi'u darlledu ar y radio ac ar y teledu, ac addaswyd ei nofel Amdani! yn gyfres deledu ar S4C. Bethan ysgrifennodd y tair cyfres gyntaf. Yn sgil llwyddiant Amdani! ysgrifennwyd drama lwyfan hefyd (a ysgrifennwyd gyda Script Cymru, ac a oedd yn cynnwys cerddoriaeth a chaneuon). Derbyniodd Sgript Cymru Wobr Datblygiad Cynulleidfa ACW am waith trwy gyfrwng y Gymraeg.
Enillodd wobr Tir na n-Og ddwywaith am Ffuglen Gorau'r Flwyddyn sef Llinyn Trôns a Sgôr). Dyfernir y wobr hon yn flynyddol gan Gyngor Llyfrau Cymru.
Cyrhaeddodd ei nofel Hi Yw fy Ffrind y rhestr fer ar gyfer Llyfr y Flwyddyn yn 2005.
Mae un o'i nofelau plant mwyaf poblogaidd Pen dafad wedi ei chyfieithu i'r Saesneg dan yr enw Ramboy, a'i nofel oedolion Gwrach y Gwyllt i Sorbeg Uchaf.
Gwobrau ac anrhydeddau
[golygu | golygu cod]Hi oedd enillydd cyntaf Gwobr Goffa T. Llew Jones yn 2013. Yn Nhachwedd 2024, derbyniodd wobr Mary Vaughan Jones am ei chyfraniad i lenyddiaeth i blant a phobl ifanc.[3]
Gwaith cyhoeddedig
[golygu | golygu cod]| Teitl | Blwyddyn | Nodiadau |
|---|---|---|
| Amdani! | 1997 | ei llyfr cyntaf dan yr enw Bethan Evans; nofel am dîm rygbi merched, a ddaeth yn gyfres deledu lwyddiannus ar S4C |
| Dyddiadur Gbara | 1997 | ei hanes gyda VSO yn Nigeria |
| Bywyd Blodwen Jones | 1999 | y cyntaf yng nghyfres Blodwen Jones; nofel i ddysgwyr |
| Llinyn Trôns | 2000 | enillydd Gwobr Tir na n-Og, y wobr am nofelau i bobl ifanc; rhan o'r maes llafur TGAU |
| Blodwen Jones a'r Aderyn Prin | 2001 | ail lyfr yn y gyfres Blodwen Jones |
| Popeth am ... Gariad | 2001 | addasiad o Coping with Love gan Peter Corey |
| Sgôr | 2002 | cyd-ysgrifennwyd â disgyblion ysgol uwchradd; enillydd Gwobr Tir na n-Og |
| Byd Bethan | 2002 | casgliad o golofnau papur newydd |
| Tri Chynnig i Blodwen Jones | 2003 | y llyfr olaf yn y gyfres Blodwen Jones |
| Ceri Grafu | 2003 | rhan o'r gyfres Pen Dafad wedi'i anelu at bobl ifanc |
| Gwrach y Gwyllt | 2003 | hanes gwrach ifanc yn dychwelyd i fro ei mebyd i ddial am gam a wnaethpwyd â hi yn y gorffennol. |
| Ar y Lein | 2004 | llyfr yn cyd-fynd â'r gyfres deledu lle mae hi'n teithio'r byd |
| Hi Yw fy Ffrind | 2004 | ar restr fer gwobr Llyfr y Flwyddyn 2005 |
| Mwy o Fyd Bethan | 2005 | ail gasgliad o golofnau papur newydd |
| Pen Dafad | 2005 | rhan o gyfres Pen Dafad wedi'i anelu at bobl ifanc |
| Hi Oedd fy Ffrind | 2006 | dilyniant i Hi Yw fy Ffrind |
| Ar y Lein Eto | 2006 | i gyd-fynd â'r gyfres deledu |
| Os Mêts ... | 2007 | nofel Stori Sydyn |
| Y Gwledydd Bychain | 2008 | llyfr ffeithiol hawdd ei ddarllen yn y gyfres Stori Sydyn yn cymharu Cymru, Llydaw a Norwy. |
| Ar y Lein Eto Fyth! | 2008 | y llyfr olaf am ei theithiau gyda S4C |
| Ramboy | 2009 | cyfieithiad Saesneg o Pen Dafad |
| Yn Ôl i Gbara | 2010 | dilyniant i Dyddiadur Gbara |
| Dwy Stori Hurt Bost | 2010 | dwy stori ar gyfer darllenwyr 10-14 oed |
| Hanas Gwanas | 2012 | hunangofiant |
| Llwyth | 2013 | nofel ffantasi i'r arddegau |
| I Botany Bay | 2015 | nofel hanesyddol |
| Bryn y Crogwr | 2015 | nofel Stori Sydyn |
| Efa | 2017 | Cyfres y Melanai |
| Y Diffeithwch Du | 2018 | Cyfres y Melanai |
| Yn ei Gwsg | 2018 | Cyfres Amdani |
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Gwefan Llenyddiaeth Cymru; Archifwyd 2014-03-02 yn y Peiriant Wayback Proffil; adalwyd 25 Mawrth 2014
- ↑ Oriel yr Enwogion: Bethan Gwanas. BBC Lleol (Adalwyd 10-04-2009).
- ↑ "Bethan Gwanas yn derbyn gwobr am ei 'chyfraniad rhagorol' i lenyddiaeth plant". newyddion.s4c.cymru. 2024-11-08. Cyrchwyd 2024-11-08.