Cap cwyr ifori

Cap cwyr ifori
Hygrophorus eburneus

Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas: Fungi
Dosbarth: Basidiomycota
Urdd: Agaricales
Teulu: Hygrophoraceae
Genws: Hygrophorus[*]
Rhywogaeth: H. eburneus
Enw deuenwol
Hygrophorus eburneus
(Bull.) Fr.
Cyfystyron[1]

Agaricus eburneus Bull.
Gymnopus eburneus (Bull.) Gray
Limacium eburneum (Bull.) P. Kumm.

Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Hygrophoraceae yw'r Cap cwyr ifori (Lladin: Hygrophorus eburneus; Saesneg: Ivory Woodwax).[2] 'Y Capiau Cwyr' yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Mae'r 'capiau cwyr' yn grwp adnabyddus iawn yng Nghymru, ac maent I'w cael yma (fel yng ngweddil Ewrop), fel arfer, ar feysydd o welltiroedd agored. Yng ngweddill y byd, maen nhw'n tyfu mewn coedwigoedd. Mae'r teulu Hygrophoraceae yn gorwedd o fewn urdd yr Agaricales.

Defnyddir y ffwng hwn wedi'i goginio mewn bwydydd a gellir ei fwyta'n amrwd.

Mae'r rhywogaeth hon o ffwng i'w chael yn Ewrop, Affrica a Gogledd America.

Lliw sborau'r fadarchen hon yw gwyn. O ran siâp, disgrifir y capan, neu gap y fadarchen fel un amgrwm. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: tegyll. O ran y broses o gymeryd maeth, fe'i disgrifir fel mycorhisa.

Ffyngau

[golygu | golygu cod]

Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[3] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[4] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.

Aelodau eraill o deulu'r Hygrophoraceae

[golygu | golygu cod]

Mae gan Cap cwyr ifori ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:

Rhestr Wicidata:

Diweddarwch y rhestr nawr | WQS | Chwiliwch am ddelweddau


rhywogaeth enw tacson delwedd
Cora accipiter Cora accipiter
Cora aeruginosa Cora aeruginosa
Cora applanata Cora applanata
Cora arachnodavidea Cora arachnodavidea
Cora ligulata Cora ligulata
Cora pavonia Cora pavonia
Corella brasiliensis Corella brasiliensis
Corella melvinii Corella melvinii
Corella tomentosa Corella tomentosa
Corella zahlbruckneri Corella zahlbruckneri
Diwedd y rhestr a gynhyrchwyd yn otomatig o Wicidata.

Gweler hefyd

[golygu | golygu cod]

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. ↑ Gwall cyfeirio: Tag <ref> annilys; ni roddwyd testun ar gyfer 'ref' o'r enw urlSpecies Fungorum - Species synonymy
  2. ↑ Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
  3. ↑ Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
  4. ↑ Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.
Safonwyd yr enw Cap cwyr ifori gan un o brosiectau . Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.


Gofal!

Er bod rhai madarch yn fwytadwy, mae eraill yn fwytadwy gan rai pobl ond yn wenwyn i eraill!
 Gall corff rhai bobl adweithio'n ddifrifol i rai 'madarch bwytadwy'! Mynwch gyngor gan arbenigwr cyn profi unrhyw fadarch gwyllt.