Cerdd Dant

Gŵyl Cerdd Dant Hen Golwyn, 1958

Cerdd Dant yn y 18fed ganrif: Penillion singing near Conwy, paentiad gan Julius Caesar Ibbetson, 1792.

Diwylliant Cymru
Iaith Cymraeg Y Fro Hanes y Gymraeg Ieithoedd Cymru
Traddodiad Gwisg Gymreig Cyfraith Hywel Cantref
Llenyddiaeth Llenyddiaeth Gymraeg Llenyddiaeth Saesneg
Cerddoriaeth Cerddoriaeth Cymru
Bwyd Coginiaeth Cymru
Dathliadau a gwyliau Rhestr dathliadau Cymru Eisteddfod Gorsedd y Beirdd
Cerddoriaeth a dawns Dawns Gymreig Clocsio Cerddoriaeth draddodiadol Cymru Cerdd Dant Crwth Cymanfa Ganu Cynghanedd Noson Lawen Pibgorn Tabwrdd Telyn deires Twmpath Pibau Cymreig
Drama Theatr Genedlaethol Cymru
Chwaraeon Chwaraeon yng Nghymru
Symbolau Symbolau cenedlaethol Y Ddraig Goch Baneri Cymru Baner Cymru
Crefydd Crefydd yng Nghymru
Hanes Hanes Cymru
WiciBrosiect Cymru
v t e

Math draddodiadol o gerddoriaeth sy'n unigryw i Gymru yw Cerdd Dant (weithiau Cerdd Dannau) neu canu penillion.

Hanes

Yn yr Oesoedd Canol roedd Cerdd Dant yn sefyll ochr yn ochr â Cherdd Dafod ac yn cynrychioli crefft y cerddor o'i gwahaniaethu oddi wrth crefft y bardd. Roeddynt yn perthyn yn agos i'w gilydd. Credir fod y beirdd - neu'r datgeiniaid - yn arfer datgan eu cerddi i gyfeiliant cerddorol, ond mae'r manylion yn ansicr.

Heddiw, gellir diffinio'r grefft Cerdd Dant fel: y canwr (neu grŵp o gantorion) yn canu barddoniaeth mewn gwrthbwynt ag alaw neu gainc a chwaraeir fel arfer ar y delyn. Mae llawer o gystadleuthau cerdd dant mewn eisteddfodau, a chynhelir yr Ŵyl Gerdd Dant yn flynyddol. Mae Cerdd Dant, bellach, yn llawer mwy caeth i reolau nag ydoedd gan mlynedd yn ôl; gellir dweud mai effaith cystadlu yw hyn.

Sefydlwyd y Gymdeithas Cerdd Dant yn 1934.^[1]

Nodweddion

Mae cerdd dant yn cynnwys canu'r delyn a chanwr/chantorion. Cenir y geiriau dros gyfeiliant y delyn. Mae’r delyn yn cychwyn drwy chwarae cainc ac wedyn ymuna'r canwr/cantorion gan ganu barddoniaeth ar alaw hollol wahanol, ac mae'r ddau yn gorffen ar union yr un pryd. O'r 20g daw’r recordiau cynharaf o ganu cerdd ddant. Dyma enghraifft o ddarn o farddoniaeth sy’n cyd-fynd gyda'r delyn:

Y gŵr a garo grwth a thelyn,

Sain cynghanedd cân ac englyn,

A gâf y pethau mwyaf tirion,

Sy’n y nef ymhlith angylion.

Llyfryddiaeth

• Aled Lloyd Davies, Hud a Hanes Cerdd Dannau (1984)

Cyfeiriadau

1. "Gŵyl Cerdd Dant". Gwefan Cymdeithas Cerdd Dant. Cyrchwyd 17 Ebrill 2024.

Gweler hefyd

• Cerdd Dafod
• Lewis Thomas (1877-1955)
• Cymdeithas Cerdd Dant Cymru

Eginyn erthygl sydd uchod am gerddoriaeth Cymru. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato