Ceredig ap Cunedda

Ceredig ap Cunedda
Ganwyd	424, 420  Gododdin
Bu farw	453
Dinasyddiaeth	Cymru
Tad	Cunedda
Priod	Meleri ach Brychan
Plant	Iusay ap Ceredig, Sant ap Ceredig, Carranog, Ithel ap Ceredig

Yn ôl traddodiad, un o naw mab Cunedda, a ddaeth i ogledd Cymru o'r Hen Ogledd, a sefydlydd Teyrnas Ceredigion oedd Ceredig ap Cunedda (fl. o gwmpas canol y 5g).

Hanes a thraddodiad

Credir fod ei dad Cunedda wedi mudo gyda'i ddilynwyr o'r Hen Ogledd i ogledd Cymru tua'r flwyddyn 440 OC. Fel gweddill ei deulu, hannodd Ceredig o ardal Manaw Gododdin. Sefydlodd Cunedda Deyrnas Gwynedd a roddodd dir i'w feibion ar ôl gyrru allan y Gwyddelod.

Daeth y wlad a adnabyddir fel Ceredigion i ran Ceredig, yn ôl yr hanes, ond mae haneswyr diweddar yn amau dilysrwydd y traddodiad hwnnw gan fod hanes cynnar Cymru yn frith o chwedlau tebyg a luniwyd i esbonio enwau lleoedd.

Os gwir yr hanes, roedd gan Ceredig wyth o frodyr, sef:

• Einion Yrth, sefydlydd Caereinion ym Mhowys
• Rhufon, sefydlydd Rhufoniog
• Dunod, sedfydlydd Dunoding
• Aflog, sefydlydd Aflogion yn Llŷn
• Dogmael, sefydlydd Dogfeiling
• Edern, sefydlydd Edeirnion
• Typiawn/Tybion, tad Meirion, sefydlydd Meirionnydd.