Clust mochyn Gomphus clavatus | |
---|---|
Dosbarthiad gwyddonol | |
Teyrnas: | Fungi |
Dosbarth: | |
Urdd: | Boletales |
Teulu: | Gomphidiaceae |
Genws: | Gomphus[*] |
Rhywogaeth: | Gomphus clavatus |
Enw deuenwol | |
Gomphus clavatus |
Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Gomphidiaceae yw'r Clust mochyn (Lladin: Gomphus clavatus; Saesneg: Pig's Ear).[1] Y Spigynnau yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Hoelen trwchys hyd at 30 cm a ddefnyddid i ddal distiau mawr o bren at ei gilydd oedd 'spigynnau' (Saesneg: spikes). Mae'r teulu Gomphidiaceae yn gorwedd o fewn urdd y Boletales.
Gwelir nifer o'r madarch hyn yn aml yn ffurfio cylchoed, a elwir ar lafar yn "gylchoedd Tylwyth Teg". Defnyddir y ffwng hwn wedi'i goginio mewn bwydydd a gellir ei fwyta'n amrwd. Disgrifiwyd ac enwyd y tacson yma'n wreiddiol gan y naturiaethwr Christiaan Hendrik Persoon.
Mae'r rhywogaeth hon o ffwng i'w chael yn Ewrop, Asia a Gogledd America.
Lliw sborau'r fadarchen hon yw melyn. O ran siâp, disgrifir y capan, neu gap y fadarchen fel un infundibuliform mushroom cap. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: ridges. O ran y broses o gymeryd maeth, fe'i disgrifir fel mycorhisa.
Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[2] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[3] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.
Mae gan Clust mochyn ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:
Rhestr Wicidata:
rhywogaeth | enw tacson | delwedd |
---|---|---|
Chroogomphus helveticus | Chroogomphus helveticus | |
Chroogomphus pseudovinicolor | Chroogomphus pseudovinicolor | |
Chroogomphus tomentosus | Chroogomphus tomentosus | |
Chroogomphus vinicolor | Chroogomphus vinicolor | |
Gomphidius oregonensis | Gomphidius oregonensis | |
Gomphidius subroseus | Gomphidius subroseus | |
Spigyn coprog | Chroogomphus rutilus | |
Spigyn gludiog | Gomphidius glutinosus | |
Spigyn llarwydd | Gomphidius maculatus | |
Spigyn pengoch | Gomphidius roseus |
Gofal! |
Er bod rhai madarch yn fwytadwy, mae eraill yn fwytadwy gan rai pobl ond yn wenwyn i eraill! |