Coden fwg gennog
| Coden fwg gennog Lycoperdon mammiforme
| |
|---|---|
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Fungi |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Agaricales |
| Teulu: | Lycoperdaceae |
| Genws: | Lycoperdon[*] |
| Rhywogaeth: | Lycoperdon mammiforme |
| Enw deuenwol | |
| Lycoperdon mammiforme Pers., 1801 | |
Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Lycoperdaceae yw'r Coden fwg gennog (Lladin: Lycoperdon mammiforme; Saesneg: Flaky Puffball).[1] 'Y Codau Mwg' yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Puffball yw 'coden fwg' yn saesneg, a'r 'mwg' yw'r sborau a welir yn dianc I'r awyr, pan gyffyrddir y goden. Mae'r teulu Lycoperdaceae yn gorwedd o fewn urdd yr Agaricales.
Disgrifiwyd ac enwyd y tacson yma'n wreiddiol gan y naturiaethwr Christiaan Hendrik Persoon.
Mae'r rhywogaeth hon o ffwng i'w chael yn Ewrop. O ran siâp, disgrifir y capan, neu gap y fadarchen fel un heb gapan. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: gleba. O ran y broses o gymeryd maeth, fe'i disgrifir fel maethiad saproffytig.
Ffyngau
[golygu | golygu cod]Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[2] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[3] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.
Aelodau eraill o deulu'r Lycoperdaceae
[golygu | golygu cod]Mae gan Coden fwg gennog ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:
Rhestr Wicidata:
| rhywogaeth | enw tacson | delwedd |
|---|---|---|
| Apioperdon pyriforme | Apioperdon pyriforme |  |
| Globaria bresadolae | Globaria bresadolae | |
| Globaria cepiformis | Globaria cepiformis | |
| Globaria debreceniensis | Globaria debreceniensis | |
| Globaria lauterbachii | Globaria lauterbachii | |
| Globaria lilacina | Globaria lilacina | |
| Handkea utriformis | Handkea utriformis | |
| Hippoperdon pisiforme | Hippoperdon pisiforme | |
| Hippoperdon pyriforme | Hippoperdon pyriforme | |
| Lasiosphaera fenzlii | Lasiosphaera fenzlii |
Gweler hefyd
[golygu | golygu cod]Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
- ↑ Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
- ↑ Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.
Safonwyd yr enw Coden fwg gennog gan un o brosiectau 
. Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.