Coedpoeth

Coedpoeth
Mathpentref, cymuned Edit this on Wikidata
Poblogaeth4,702, 4,436 Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
SirWrecsam Edit this on Wikidata
GwladBaner Cymru Cymru
Arwynebedd536.25 ha Edit this on Wikidata
Cyfesurynnau53.0547°N 3.0742°W Edit this on Wikidata
Cod SYGW04000894 Edit this on Wikidata
Cod OSSJ285515 Edit this on Wikidata
Gwleidyddiaeth
AS/au CymruKen Skates (Llafur)
AS/au y DUAndrew Ranger (Llafur)
Map
[golygwch ar Wicidata]

Pentref a chymuned ym mwrdeistref sirol Wrecsam, Cymru, yw Coedpoeth[1] neu Coed-poeth.[2] Mae'r pentref yng nghanol olion diwydiant cloddio mwynau megis plwm, haearn a glo llefydd fel Brymbo, Bersham a'r Mwynglawdd (Minera).

Cynrychiolir yr ardal hon yn Senedd Cymru gan Ken Skates (Llafur) ac yn Senedd y DU (San Steffan) gan Andrew Ranger (Llafur).[3][4]

Capel Rehoboth, Coedpoeth, sydd bellach wedi'i ddymchwel

Pedair Cymuned

[golygu | golygu cod]

Mae pedair rhan i'r Pentref:-

  • Y Nant yw'r hynaf o'r ardaloedd, sydd i'r gogledd o Afon Clywedog. Roedd llawer iawn o byllau-glo bach yn y rhan yma o'r pentref a chodwyd llawer o dai ar gyfer mwyngloddwyr calch, plwm a glo.
  • Mae'r Adwy yn ardal sy'n agos iawn i Glawdd Offa ac mae'r gair 'adwy' o bosib yn cyfeirio at fwlch yn y clawdd hwnnw. Mae'r Adwy yn ardal serth iawn, wrth i chi ddringo i fyny at y pentref sydd tua 795 troeddfedd uwch y môr. Yn yr Adwy roedd Capel anghydffurfiol cyntaf yr ardal sef Capel Adwy'r Clawdd (Methodistiaidd Calfinaidd).
  • Saif y Talwrn yn ardal ogleddol Coedpoeth, sydd i'r de o Afon Gwenfro sy'n llifo i lawr drwy Glanrafon at Wrecsam ac i Ddyfrdwy. Roedd yn y Talwrn nifer o byllau glo yn cynnwys 'Pwll Y Talwrn' a ddaeth i ben tua 1914.[angen ffynhonnell]
  • Y Smelt yw'r enw ar yr ardal lle roedd coed efallai yn cael eu llosgi i drin y plwm a'r haearn.

Mwyngloddiwyd plwm o weithfeydd plwm Y Mwynglawdd, gerllaw.

Yr enw

[golygu | golygu cod]

Defnyddiwyd yr enw (Coid Poch) yn gyntaf yn 1391 a'r sillafiad cyfoes yn 1412.[5] Mae'n bosib fod yr enw "poeth" yn cyfeirio at yr arferiad o losgi pren i greu siarcol a arferid ei ddefnyddio yn y gweithfeydd haearn a phlwm gerllaw, ers dyddiau'r Rhufeiniaid neu o bosib yn cyfeirio at y clirio tir a ddigwyddodd yn yr Oesoedd Canol er mwyn cyrraedd y mwynau.

Ceir yma nifer o strydoedd gydag enwau diddorol iddynt, gan gynnwys: Stryd Pen-y-Gelli, Heol y Fynwent, Ffordd Talwrn, Allt Tabor, Llys Rehoboth, Ffordd Smelt, Ffordd y Cynulliad, Lôn y Gegin, Pen y Palmant a Hen Ffordd y Mwynglawdd. Ceir hefyd Heol Caradog, Heol Offa sydd yn agos iawn at Glawdd Offa.

Enwogion

[golygu | golygu cod]
Blwch post aur yn nodi bod Tom James wedi ennill medal aur yn Llundain 2012

Cyfrifiad 2011

[golygu | golygu cod]

Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:[6][7][8][9]

Cyfrifiad 2011
Poblogaeth cymuned Coedpoeth (pob oed) (4,702)
  
 100%
Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Coedpoeth) (825)
  
 18.3%
:Y ganran drwy Gymru
  
 19%
Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Coedpoeth) (3612)
  
 76.8%
:Y ganran drwy Gymru
  
 73%
Y nifer mewn gwaith rhwng 16 a 74 oed(Coedpoeth) (692)
  
 34.6%
:Y ganran drwy Gymru
  
 67.1%

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. ↑ British Place Names; adalwyd 16 Tachwedd 2021
  2. ↑ "Rhestr o Enwau Lleoedd Safonol Cymru". Llywodraeth Cymru. 13 Hydref 2021.
  3. ↑ Gwefan y Cynulliad;[dolen farw] adalwyd 24 Chwefror 2014
  4. ↑ Gwefan parliament.uk; adalwyd 24 Chwefror 2014
  5. ↑ Dictionary of Place-names of Wales, tuda 92-93; Gwasg Gomer; 2007.
  6. ↑ "Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru". Swyddfa Ystadegau Gwladol. Cyrchwyd 2012-12-12.. Poblogaeth: ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.
  7. ↑ Canran y diwaith drwy Gymru; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013
  8. ↑ Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.
  9. ↑ Gwefan Llywodraeth Cymru; Ystadegau Economaidd Allweddol, Tachwedd 2010; Mae'r gyfradd gyflogaeth ymhlith pobl 16 – 64 oed yng Nghymru yn 67.1 y cant.; adalwyd 31 Mai 2013[dolen farw]

Dolen allanol

[golygu | golygu cod]
gw • sg • go
Trefi a phentrefi Bwrdeistref Sirol Wrecsam

Trefi
Y Waun  · Wrecsam
Pentrefi
Acrefair  · Bangor-is-y-coed  · Y Bers  · Bronington  · Brymbo  · Brynhyfryd  · Bwlchgwyn  · Caego  · Cefn Mawr  · Coedpoeth  · Erbistog  · Froncysyllte  · Garth  · Glanrafon  · Glyn Ceiriog  · Gresffordd  · Gwersyllt  · Hanmer  · Holt  · Llai  · Llanarmon Dyffryn Ceiriog  · Llannerch Banna  · Llan-y-pwll  · Llechrydau  · Llys Bedydd  · Marchwiail  · Marford  · Y Mwynglawdd  · Yr Orsedd  · Owrtyn  · Y Pandy  · Pentre Bychan  · Pentredŵr  · Pen-y-bryn  · Pen-y-cae  · Ponciau  · Pontfadog  · Rhiwabon  · Rhos-ddu  · Rhosllannerchrugog  · Rhostyllen  · Rhosymedre  · Talwrn Green  · Trefor  · Tregeiriog  · Tre Ioan  · Wrddymbre