Cornllys y maes

Cornllys y maes
Anthoceros agrestis

Statws cadwraeth
Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas: Plantae
Rhaniad: Marchantiophyta
Dosbarth: Anthocerotopsida
Urdd: Anthocerotales
Teulu: Anthocerotaceae
Genws: Anthoceros
Rhywogaeth: '
Enw deuenwol
Anthoceros agrestis
* Anthoceros multifidus auct. non. L.
  • Anthoceros nagasakiensis Steph.
  • Anthoceros punctatus auct. non L.
  • Anthoceros punctatus L. var. cavernosus (Nees) Gottsche Lindenb. & Nees
  • Aspiromitus agrestis (Paton) Schljakov
  • Aspiromitus cavernosus (Nees) Schljakov
  • Aspiromitus punctatus (L.) Schljakov var. agrestis (Paton) R.M. Schust.
  • A. crispulus non (Mont.) Douin
  • Anthoceros constans Lindb.
  • Anthoceros husnotii Steph.
  • Anthoceros longicapsulus Steph.
  • Anthoceros multilobulus Lindb.
  • Anthoceros punctatus var. cavernosus (Nees) Gottsche Lindenb. & Nees
  • Aspiromitus punctatus agrestis agrestis (Paton) R. M. Schust.

Math o blanhigyn, di-flodau, brÿoffyt, ac un o lysiau'r afu yw Cornllys y maes (enw gwyddonol: Anthoceros agrestis; enw Saesneg: field hornwort).[1] O ran tacson, mae'n perthyn i urdd y Anthocerotales, o fewn y dosbarth Anthocerotopsida a'r genws Anthoceros.

Mae’r rhywogaeth hon i’w chanfod yng Nghymru.

Cemeg

[golygu | golygu cod]

Canfuwyd fod Cornllys y maes yn cynhyrchu asid rosmarinic 3'-O-beta-D-glucoside mewn daliant ('suspension') yn 2005.[2]

Ceir alcaloid o'r rhywogaeth, sef Anthocerodiazonin a chwe asid glutamic amides, sef asidau: N-(4-hydroxybenzoyl)-glutamic, N-(3,4-dihydroxybenzoyl)-glutamic, N-(4-hydroxy-3-methoxybenzoyl)-glutamic, (E)-N-(isoferuloyl)-glutamic, (Z)-N-(isoferuloyl)-glutamic a (Z)-N-(p-coumaroyl)-glutamic, pob un yn gynhyrchion naturiol.[3]

Tacson

[golygu | golygu cod]

Mae'r rhywogaeth hon o Anthoceros yn adnabyddus am ei ensymau fel asid sinamig 4-hydroxylase (EC 1.14.13.11). Mae asid Cinnamig 4-hydroxylase (C4H; EC 1.14.13.11) yn un o'r planhigion monoxygenases cytotrome P450 hysbys cyntaf a hefyd mae'n un o'r hydroxylasau P450 cytochrome P450 mwyaf nodweddiadol o blith planhigion uwch.[4][5]

Llysiau'r afu

[golygu | golygu cod]
Prif: Llysiau'r afu

Planhigion anflodeuol bach o'r rhaniad Marchantiophyta yw llysiau'r afu. Defnyddir y term "lysiau'r afu" am un planhigyn, neu lawer. Erbyn 2019 roedd tua 6,000 o rywogaethau wedi cael eu hadnabod gan naturiaethwyr.[6] Fe'u ceir ledled y byd, mewn lleoedd llaith gan amlaf. Mae gan lawer ohonynt goesyn a dail ac maent yn debyg i fwsoglau o ran golwg.

Mae rhai rhywogaethau i'w cael yng Nghymru; gweler y categori yma.

Safonwyd yr enw Cornllys y maes gan un o brosiectau . Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. ↑ Edwards, Sean R. (2012). English Names for British Bryophytes. British Bryological Society Special Volume. 5 (arg. 4). Wootton, Northampton: British Bryological Society. ISBN 978-0-9561310-2-7. ISSN 0268-8034.
  2. ↑ Vogelsang, K.; Schneider B.; Petersen M. (20 August 2005). "Production of rosmarinic acid and a new rosmarinic acid 3'-O-beta-D-glucoside in suspension cultures of the hornwort Anthoceros agrestis Paton.". Planta 223 (2): 369–73. doi:10.1007/s00425-005-0089-8. PMID 16133208.
  3. ↑ Becker, H.; Burkharda G.; Trennheuser F. (3 Chwefror 1994). "Anthocerodiazonin an alkaloid from Anthoceros agrestis". Phytochemistry 37 (3): 899–903. doi:10.1016/S0031-9422(00)90380-7.
  4. ↑ Werck-Reichhardt 1995
  5. ↑ Petersen, M. (18 Ionawr 2003). "Cinnamic acid 4-hydroxylase from cell cultures of the hornwort Anthoceros agrestis". Planta 217 (1): 96–101. doi:10.1007/s00425-002-0960-9. PMID 12721853. http://www.springerlink.com/content/qb0ca4pdec60tlpa/. Adalwyd 14 Tachwedd 2002.[dolen farw]
  6. ↑ Raven, Peter H.; Ray F. Evert & Susan E. Eichhorn (1999) Biology of Plants, W. H. Freeman, Efrog Newydd.