Mae Cynnig cydsyniad deddfwriaethol (a elwir hefyd yn Gynnig Sewel neu'n Gonfensiwn Sewel yn yr Alban) yn gynnig a gaiff ei basio naill ai gan Senedd yr Alban, Senedd Cymru, neu Gynulliad Gogledd Iwerddon, ar fater sydd eisoes wedi'i ddatganoli. Mae confensiwn yn ei gwneud yn ofynnol i Lywodraeth y DU gael cydsyniad y tair llywodraeth arall cyn y gall basio'r deddfwriaeth dan sylw. Rhoddir, neu wrthodir, cydsyniad o'r fath gan y tair Senedd drwy'r hyn a elwir yn gynigion cydsyniad deddfwriaethol (legislative consent motions).
Hyd at Hydref 2020 roedd y tair gwlad wedi gwrthod sawl Cynnig cydsyniad deddfwriaethol (gweler y tabl isod).
Datganolwyd llawer o faterion sy'n ymwneud â deddfwriaeth yr Alban i Senedd yr Alban pan basiwyd Deddf yr Alban 1998. Mae Senedd y DU yn dal ei gafael ar sofraniaeth seneddol a chaiff ddeddfu ar unrhyw fater, gyda neu heb ganiatâd y seneddau a'r cynulliad datganoledig.
Enwyd y cynigion yn yr Alban ar ôl yr Arglwydd Sewel, Is-Ysgrifennydd Gwladol Seneddol yr Alban ar y pryd a gyhoeddodd y polisi yn Nhŷ’r Arglwyddi yr un pryd a llunio Deddf yr Alban 1998. Gan nodi bod y Ddeddf yn cydnabod sofraniaeth Senedd Prydain, dywedodd Sewel y byddai Llywodraeth EM "yn disgwyl sefydlu confensiwn na fyddai San Steffan fel rheol yn deddfu mewn perthynas â materion datganoledig yn yr Alban heb gydsyniad Senedd yr Alban".
Nid oes gan y llywodraethau datganoledig unrhyw lais ffurfiol o ran sut mae Senedd Prydain yn deddfu ar faterion heb eu datganoli.
Mae dau ddefnydd ar gyfer cynnig cydsyniad deddfwriaethol:
Nid yw'r confensiwn lle mae llywodraeth y DU yn defnyddio'r cynigion cydsyniad deddfwriaethol hyn yn ei rwymo'n gyfreithiol. Fe'i cynhwyswyd yn wreiddiol mewn "memorandwm cyd-ddealltwriaeth" rhwng llywodraeth y DU a'r llywodraethau datganoledig.[1] Mae'r ddogfen honno'n nodi mewn nodyn esboniadol na fwriedir iddi fod yn gyfreithiol rwymol, ac mae'r paragraff sy'n delio â'r confensiwn yn nodi'n glir bod Senedd y DU yn cadw'r hawl i ddeddfu ar unrhyw fater, p'un a yw wedi'i ddatganoli ai peidio.
Ers hynny, fodd bynnag, mae'r confensiwn wedi'i ymgorffori yn y gyfraith yn yr Alban a Chymru. Fodd bynnag, er gwaethaf y cynhwysiant hwn, nid yw'r datganiadau yn gyfreithiol rwymol ar Senedd y DU .
Yn 2016 pasiodd Senedd y DU Ddeddf yr Alban 2016 a ddiwygiodd Ddeddf yr Alban 1998 i gynnwys cyfeiriad cyfreithiol eglur a phenodol at gonfensiwn Sewel, fel y'i gelwir yn yr Alban. Mae Adran 2 Deddf 2016 yn darllen fel a ganlyn:
2 Confensiwn Sewel
Yn adran 28 o Ddeddf yr Alban 1998 (Deddfau Senedd yr Alban) ar y diwedd ychwanegwch—
"(8) Ond cydnabyddir na fydd Senedd y Deyrnas Unedig fel rheol yn deddfu mewn perthynas â materion datganoledig heb gydsyniad Senedd yr Alban."
Yn 2017 pasiodd Senedd y DU Ddeddf Cymru 2017 a ddiwygiodd Ddeddf Llywodraeth Cymru 2006 i gynnwys cyfeiriad cyfreithiol penodol at ddeddfwriaeth San Steffan ar faterion a oedd wedi’u datganoli i Gynulliad Cymru . Mae Adran 2 Deddf 2017 yn darllen fel a ganlyn:
2 Confensiwn ynghylch y Senedd yn deddfu ar faterion datganoledig
Yn adran 107 o Ddeddf Llywodraeth Cymru 2006 (Deddfau Cynulliad Cenedlaethol Cymru), ar ôl is-adran (5) mewnosoder—
"(6) Ond cydnabyddir na fydd Senedd y Deyrnas Unedig fel rheol yn deddfu mewn perthynas â materion datganoledig heb gydsyniad y Cynulliad."
Caiff manylion am sut y mae'r Senedd yn ymdrin â chynigion cydsyniad deddfwriaethol eu hamlinellu yn rheol sefydlog 29.
| Dyddiad | Corff datganoledig | Deddfwriaeth | Pleidleisiau dros | Pleidleisiau yn erbyn | Camau dilynol |
|---|---|---|---|---|---|
| 8 Chwefror 2011 | Cynulliad Cenedlaethol Cymru | Deddf Diwygio'r Heddlu a Chyfrifoldeb Cymdeithasol 2011 | Tynnwyd pwerau Llywodraeth Cymru i benodi aelodau ar baneli
heddlu a throsedd, fel mai Ysgrifennydd Cartref Llywodraeth y DU yn unig a allai eu penodi. | ||
| 22 Rhagfyr 2011 | Senedd yr Alban | Deddf Diwygio Lles 2012 [2] | 18 / 129
|
100 / 129
|
Rhoddwyd yr hawl i weinidogion yr Alban weinyddu'r buddion Credyd Cynhwysol a Thaliad Annibyniaeth Bersonol newydd. |
| 29 Ionawr 2013 | Cynulliad Cenedlaethol Cymru | Deddf Menter a Diwygio Rheoleiddio 2013 | Yn dilyn hynny, pasiodd Cynulliad Cymru ei ddeddfwriaeth ei hun, Deddf Sector Amaeth (Cymru) 2013, ac fe'i cyfeiriwyd i Oruchaf Lys y Deyrnas Unedig, a ganfu fod y Deddfau yn delio â chymwyseddau datganoledig. | ||
| 26 Tachwedd 2013 | Cynulliad Cenedlaethol Cymru | Deddf Ymddygiad Gwrthgymdeithasol, Trosedd a Plismona 2014 | Honnodd Llywodraeth y DU fod y newid mewn cymwyseddau datganoledig oherwydd diddymu ac ailosod gorchmynion ymddygiad gwrthgymdeithasol yn ganlyniadol ac nad oedd angen caniatâd arnynt, ond yng ngoleuni gwrthod cymhwysedd deddfwriaethol, yr eithriad ar gyfer y gorchmynion amnewid oedd i "ddehongli'n gul". | ||
| 12 Tachwedd 2013 | Cynulliad Cenedlaethol Cymru | Deddf Archwilio ac Atebolrwydd Lleol 2014 | Eithriwyd y byrddau draenio mewnol (''internal drainage board'') trawsffiniol, a oedd bron yn gyfan gwbl yn gweithredu yng Nghymru, o'r cynllun archwilio yng Nghymru. | ||
| 3 Chwefror 2015 | Cynulliad Cenedlaethol Cymru | Bil Arloesi Meddygol 2014–2015 | Ni phasiodd Bill Dŷ’r Cyffredin oherwydd i’r Senedd gael ei gohirio (''prorogued'') cyn etholiad cyffredinol 2015. | ||
| 7 Rhagfyr 2015 | Cynulliad Gogledd Iwerddon | Deddf Menter 2016 | Ni roddwyd uchafswm ar daliadau ymadael y sector cyhoeddus yng Ngogledd Iwerddon. | ||
| 26 Ionawr 2016 | Cynulliad Cenedlaethol Cymru | Deddf Undebau Llafur 2016 | Yn dilyn hynny, pasiodd Cynulliad Cymru ei ddeddfwriaeth ei hun, sef Deddf Undebau Llafur (Cymru) 2017. Ni chyfeiriodd llywodraeth y DU ef i'r Goruchaf Lys.
Yn yr un modd, roedd Llywodraeth yr Alban wedi ceisio cyflwyno cynnig cydsyniad deddfwriaethol, ond dyfarnodd y Llywydd fod y cynnig yn ymwneud â materion a gadwyd yn ôl yn unig. | ||
| 15 Mawrth 2016 | Cynulliad Cenedlaethol Cymru | Deddf Tai a Chynllunio 2016 | Tynnwyd newidiadau i orchmynion prynu gorfodol o'r bil. | ||
| 15 Mai 2018 | Senedd yr Alban | Deddf yr Undeb Ewropeaidd (Tynnu'n Ôl) 2018 | 30 / 129
|
93 / 129
|
Deddfwriaeth gan y Senedd heb newid. |
| 7 Hydref 2020 | Senedd yr Alban[3] | Mesur y Farchnad Fewnol[4] | 28 / 129
|
90 / 129
|
Deddfu gan Senedd y DU heb newid. |
| 30 Rhagfyr 2020 | Senedd yr Alban | Bil yr Undeb Ewropeaidd (Perthynas yn y Dyfodol) 2020[5][6] | 30 / 129
|
92 / 129
|
Deddfwriaeth gan y Senedd heb newid. |