Cytundeb Berlin 1899

Cytundeb Berlin 1899
Enghraifft o'r canlynol	cytundeb
Dyddiad	2 Rhagfyr 1899
Rhanbarth	Washington

Roedd Cytundeb Berlin 1899 gelwir hefyd yn Cytundeb Teiran (Saesneg: Tripartite Convention; Almaeneg: Samoa-Vertrag) yn gytundeb rhyngwladol a lofnodwyd rhwng Unol Daleithiau America, Ymerodraeth yr Almaen a Theyrnas Unedig Prydain Fawr ac Iwerddon ym 1899 a rhannwyd archipelago y Samoaid (yr hyn a gynrychiolir gan Samoa annibynnol a Samoa Americanaidd heddiw. Arwyddwyd y cytundeb gan y ddau bŵer olaf ar 14 Tachwedd, a chan yr Unol Daleithiau ar 2 Rhagfyr yr un flwyddyn, gan gael ei gadarnhau wedi hynny gan Senedd America ar 16 Chwefror 1900.^[1]

Achos

Ar ôl marwolaeth y Brenin Samoaidd, Malietoa Laupepa ym 1898, a sefydlwyd mewn grym trwy Gytundeb Berlin ym 1889, mynnodd y tair gwlad olynydd consensws. O ganlyniad i'r rhyfeloedd cartref llwythol i gael grym yr ynys, cytunodd y tair gwladwriaeth imperialaidd i rannu'r archipelago a ffurfiwyd gan Samoa, ac yn gyfnewid, ail-gyffwrdd â'u map trefedigaethol yn Affrica.^[2]

Canlyniad

O ganlyniad i lofnodi'r cytundeb hwn:

Ymwrthododd Teyrnas Unedig Prydain Fawr ac Iwerddon ei hawliau dros Samoa, gan dderbyn rhelyw Ynysoedd Gogledd Solomon o ddwylo'r Almaenwyr.(Erthygl 1).
Ymwrthododd yr Almaen â phob hawl i Ynysoedd Tonga a'r ynysoedd hynny i'r de-ddwyrain o Buka a Bougainville (Erthygl 2).
Rhannwyd archipelago Samoa yn ddwy diriogaeth: Samoa Americanaidd a Samoa Almaenig ar hydred 171g
Rhannwyd y parth niwtral yng Ngorllewin Affrica (ardal Salaga) rhwng Togoland Almaenig ac thiriogaeth y Gold Coast (Ghana heddiw) Prydain (Erthygl 5)
Ymwrthododd yr Ymerodraeth Almaenig ei hawliau alltiriogaethol i feddiannu Zanzibar (Erthygl 6).

Cyfeiriadau

↑ J. A. C. Gray (1960). Amerika Samoa, A History of American Samoa and its United States Naval Administration (yn Saesneg). United States Naval Institute. t. 100.
↑ R. P. Gilson (1970). Samoa 1830-1900, The Politics of a Multi-Cultural Community (yn Saesneg). Gwasg Prifysgol Rhydychen. t. 396.

Dolenni allanol

German Colonies in the Pacific crynodeb a dogfennau yn Llyfrgell Genedlaethol Awstralia
Why Were the German Colonies Unprofitable? fideo
The Samoan Crisis of 1889 cyflwyniad ar sianel Youtube 'The History Guy History Deserves to Be Remembered'

Eginyn erthygl sydd uchod am Samoa. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.

[1] J. A. C. Gray (1960). Amerika Samoa, A History of American Samoa and its United States Naval Administration (yn Saesneg). United States Naval Institute. t. 100.

[2] R. P. Gilson (1970). Samoa 1830-1900, The Politics of a Multi-Cultural Community (yn Saesneg). Gwasg Prifysgol Rhydychen. t. 396.

[1]

[2]