Cytundeb Haavarah

Cytundeb Haavarah
Enghraifft o'r canlynolcytundeb Edit this on Wikidata
IaithAlmaeneg Edit this on Wikidata
Dechrau/Sefydlu25 Awst 1933 Edit this on Wikidata
LleoliadBerlin Edit this on Wikidata
Map
Cytundeb Trosglwyddo a ddefnyddiwyd gan y Palästina Treuhandstelle ("Swyddfa Ymddiriedolaeth Palesteina"), a sefydlwyd yn benodol i Iddewon oedd am ymfudo o'r Almaen Natsiaidd o dan y Cytundeb Haavarah i adennill rhai o'u hasedau wrth gyrraedd Palesteina.

Roedd Cytundeb Haavarah (Hebraeg: הסכם העברה; heskem haavarah, yn llythrennol "cytundeb trosglwyddo") yn gytundeb rhwng yr Almaen Natsïaidd ac Iddewon Almaenaidd Seionaidd a lofnodwyd ar 25 Awst 1933. Cwblhawyd y cytundeb ar ôl tri mis o drafodaethau rhwng Ffederasiwn Seionaidd yr Almaen, Banc Anglo-Palestine (dan gyfarwyddyd yr Asiantaeth Iddewig ) ac awdurdodau economaidd yr Almaen Natsïaidd. Roedd yn ffactor o bwys wrth wneud yn bosibl i tua 60,000 o Iddewon Almaenaidd ymfudo i Balesteina rhwng 1933 a 1939.[1]

Galluogodd y cytundeb i Iddewon a oedd yn ffoi rhag erledigaeth o dan y drefn Natsïaidd newydd drosglwyddo rhywfaint o’u hasedau i Balesteina dan Fandad Brydeinig.[2] Gwerthodd yr ymfudwyr eu hasedau yn yr Almaen i dalu am nwyddau hanfodol (a weithgynhyrchwyd yn yr Almaen) i'w cludo i Balesteina.[3] [4]

Roedd y cytundeb yn ddadleuol ac fe'i beirniadwyd gan arweinydd y Seioniaid Diwygiadol Ze'ev Jabotinsky a chan rai Iddewon nad oeddent yn Seioniaid, yn ogystal â chan aelodau'r Blaid Natsïaidd a'r cyhoedd Almaenig.[5] I Iddewon yr Almaen, roedd y cytundeb yn cynnig ffordd i adael amgylchedd cynyddol elyniaethus yn yr Almaen; i'r Yishuv, y gymuned Iddewig ym Mhalestina, cynigiodd y cytundeb lafur y mewnfudwyr a chefnogaeth economaidd; i'r Almaenwyr bu'n hwyluso ymfudo'r Iddewon Almaenaidd a thorri'r boicot gwrth-Natsïaidd 1933 yr un pryd. Cafodd y boicot gefnogaeth dorfol ymhlith Iddewon Ewrop ac America a chredai gwladwriaeth yr Almaen ei fod yn fygythiad posibl i economi'r Almaen.[5] [6]

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. ↑ "Haavara". www.jewishvirtuallibrary.org.
  2. ↑ Krüger, C. G (2009). The English Historical Review 124 (510). Oxford University Press: 1208–10. https://www.jstor.org/stable/40270563
  3. ↑ Arab-Israeli Wars: 60 Years of Conflict, Ha Avara, ABC-CLIO, accessed 7 May 2013.
  4. ↑ Yf’aat Weiss, The Transfer Agreement and the Boycott Movement: A Jewish Dilemma on the Eve of the Holocaust, Yad Vashem Shoah Resource Center, accessed 28 April 2016.
  5. ↑ 5.0 5.1 Yf’aat Weiss, The Transfer Agreement and the Boycott Movement: A Jewish Dilemma on the Eve of the Holocaust, Yad Vashem Shoah Resource Center, accessed 28 April 2016.
  6. ↑ Francis R. Nicosia The Third Reich & the Palestine question, pp. 41-49.

Dolenni allanol

[golygu | golygu cod]