Dyfrbont y Waun

Dyfrbont y Waun
Enghraifft o:pont, dyfrbont Edit this on Wikidata
LleoliadWeston Rhyn Edit this on Wikidata
Map
Gwladwriaethy Deyrnas Unedig Edit this on Wikidata
RhanbarthWrecsam, Swydd Amwythig Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Mae Dyfrbont y Waun yn bont garreg sy'n ymestyn ar draws Dyffryn Ceiriog ger tref y Waun, ac yn cludo Camlas Llangollen ar y ffin rhwng Cymru a Lloegr. Mae'r ddyfrbont hon yn 21 metr (70 tr) o uchder ac yn 220 metr 710 tr) o hyd.

Hanes

[golygu | golygu cod]

Cynlluniwyd y bont gan Thomas Telford, yr un peiriannydd a gynlluniodd Pont Menai a dyfrbont arall ychydig filltiroedd i ffwrdd, sef Traphont Pontcysyllte. Y peiriannydd lleol oedd M. Davidson a oedd wedi gweithio'n agos gyda Telford ar nifer o brosiectau eraill.[1] Gosodwyd y garreg sylfaen ar 17 Mehefin 1796 a gorffennwyd y gwaith yn 1801.[2] O haearn bwrw y gwnaed gwely'r gamlas, lle llifa'r dŵr, a fe'i gosodwyd ar waliau a cholofnau o garreg, sy;n cuddio'r gwely haearn.

Am ychydig o flynyddoedd hon oedd y ddyfrbont uchaf o'i bath yn y byd. Cofrestrwyd y ddyfrbont hon fel Gradd II*.[3][4][5]

Disgrifiad

[golygu | golygu cod]
Edrych tuag at Lloegr ar hyd y ddyfrbont

Mae’r draphont ddŵr yn cynnwys deg bwa, pob un â rhychwant o 40 tr (12 metr). Mae lefel y dŵr yn 65 tr (20 m) uwch y ddaear a 70 tr (21 m) uwch Afon Ceiriog.[2] Tywodfaen melyn yw'r gwaith carreg.[5] Darparodd William Hazledine y gwaith haearn ar gyfer y draphont ddŵr.[6] Wedi'i adeiladu'n wreiddiol gyda phlatiau haearn yn unig ar waelod y cafn, ychwanegwyd platiau ochr haearn at y draphont ddŵr ym 1870 er mwyn iddi ddal dŵr.[7] [8]

Mae Twnnel y Waun yn cychwyn ym mhen gogleddol Traphont Ddŵr y Waun, gan ganiatáu i'r gamlas barhau i gyfeiriad Llangollen.[5] Adeiladwyd Traphont Rheilffordd y Waun yn ddiweddarach wrth ochr y draphont ddŵr. Mae ychydig yn uwch na'r draphont ddŵr.[8] <clirio>

Gweler hefyd

[golygu | golygu cod]

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. ↑ Glover, Julien (2017). Man of Iron - Thomas Telford and the Building of Britain. London: Bloomsbury. t. 383.
  2. ↑ 2.0 2.1 Samuel Smiles (2004). The Life of Thomas Telford. Kessinger Publishing. ISBN 1-4191-6991-2.Samuel Smiles (2004). The Life of Thomas Telford. Kessinger Publishing. ISBN 1-4191-6991-2.
  3. ↑ Samuel Smiles (1861). Lives of the Engineers, with an Account of Their Principal Works. J. Murray.
  4. ↑ Chirk Aqueduct grade=II*;
  5. ↑ 5.0 5.1 5.2 Chirk Conservation Area: Draft Character Assessment & Management Plan (PDF). Wrexham.gov.uk. June 2014. Cyrchwyd 7 Ebrill 2016.
  6. ↑ A. W. Skempton (2002). A Biographical Dictionary of Civil Engineers in Great Britain and Ireland. Thomas Telford. ISBN 0-7277-2939-X.
  7. ↑ Roger Cragg (1997). Wales and West Central England: Wales and West Central England, 2nd Edition. Thomas Telford. ISBN 0-7277-2576-9.
  8. ↑ 8.0 8.1 Quenby, Ron (1992). Thomas Telford's Aqueducts on the Shropshire Union Canal. Swan Hill Press. ISBN 1-8531-0246-6.Quenby, Ron (1992). Thomas Telford's Aqueducts on the Shropshire Union Canal. Swan Hill Press. ISBN 1-8531-0246-6.

Dolenni allanol

[golygu | golygu cod]