Edith New

Edith New
Ganwyd17 Mawrth 1877 Edit this on Wikidata
Swindon Edit this on Wikidata
Bu farw2 Ionawr 1951 Edit this on Wikidata
Liskeard Edit this on Wikidata
DinasyddiaethBaner Lloegr Lloegr
Galwedigaethswffragét Edit this on Wikidata
Gwobr/auMedal y Swffragét Edit this on Wikidata

Ffeminist a swffragét o Loegr oedd Edith New (17 Mawrth 1877 - 2 Ionawr 1951) - un o'r ddwy swffragét cyntaf i ddefnyddio fandaliaeth fel tacteg o fewn eu harfogaeth.

Fe'i ganed yn Swindon ar 17 Mawrth 1877; bu farw yn Liskeard.[1][2][3]

Synwyd Edith new a Mary Leigh pan ddathlwyd y fandaliaeth hwn gan fenywod ledled gwleydd Prydain, yn enwedig pan ddaethant allan o'r carchar yn 1908, a'u trin fel arwyr gan y dorf.

Bywyd cynnar

[golygu | golygu cod]

Ganed Edith Bessie New yn 24 North Street, Swindon, yn un o bump o blant Isabella (g. Frampton 1850–1922), athrawes cerddoriaeth, a Frederick James New, clerc rheilffordd, a fu farw pan oedd Edith yn llai na blwydd oed pan gafodd ei daro a'i ladd gan drên. Erbyn iddi fod yn 14 oed, gweithiai fel athrawes, gan symud i Ddwyrain Llundain yn 1901.[4][5]

Yr ymgyrchydd

[golygu | golygu cod]

Yn y 1900au cynnar gadawodd New ei gyrfa dysgu a dechreuodd weithio fel trefnydd ac ymgyrchydd Undeb Cymdeithasol a Gwleidyddol y Menywod (WSPU). Teithiodd o gwmpas Lloegr yn siarad â grwpiau o fudiadau merched. Yn Ionawr 1908, cadwynodd Edith New ac Olivia Smith eu hunain i farrau haearn ffens 10 Stryd Downing, gan weiddi "Pleidleisiau i Fenywod!"; ymgais oedd hyn i greu gwyriad ar gyfer eu cyd-swffragetiaid Flora Drummond a Mary Macarthur, fel y gallent sleifio i mewn i 10 Stryd Downing, a chael eu harestio.

Edith New yn annerch y dorf yn Hawick, yn 1909.

Yn ddiweddarach ym Mehefin 1908 yn ystod protest, torrodd New a Mary Leigh ddwy ffenestr yn 10 Downing Street. Cawsant eu harestio a'u dedfrydu i ddau fis yn y carchar yn Holloway.[6]

Edith New a Mary Leigh mewn cerbyd yn cael ei dynnu o Holloway i Queen's Hall yn 1908.

Hwn oedd y tro cyntaf i fudiad etholfraint a hawliau merched i weithredu drwy ddefnyddi fandaliaeth, ac ofnai'r ddwy fenyw na fyddai swffragetiaid eraill yn cymeradwyo eu gweithred treisgar, ond ymwelodd Emmeline Pankhurst, arweinydd y mudiad â'r merched yn y carchar a chymeradwyodd y defnydd o fandaliaeth fel tacteg er mwyn cael sylw'r wasg. Wedi hynny, cynlluniwyd rhagor o fandaliaeth a llosgi bwriadol gan y merched.[7]

Tra oedd yn y carchar, aeth ar ympryd (streic newyn) mewn protest.

Anrhydeddau

[golygu | golygu cod]

Cyflwynodd y WSPU fedal i Edith New i gydnabod ei chyfraniadau i'r mudiad dros y bleidlais. Ymddeolodd i Polperro yng Nghernyw a bu farw yn gynnar yn 1951, yn 73 oed. Yn 2011, cafodd stryd yn Swindon ei hailenwi er anrhydedd iddi a cheir plac glas yn Stryd y Gogledd, Swindon, yn nodi ei man geni.[8][9][10]

  • Dros y blynyddoedd, derbyniodd nifer o anrhydeddau, gan gynnwys: Medal y Swffragét .


Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. ↑ Disgrifiwyd yn: https://doi.org/10.1093/odnb/9780198614128.013.56249.
  2. ↑ Dyddiad geni: https://doi.org/10.1093/odnb/9780198614128.013.56249.
  3. ↑ Man geni: https://doi.org/10.1093/odnb/9780198614128.013.56249.
  4. ↑ "Suffragettes: Edith New". Swindon Heritage. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 14 Mehefin 2015. Unknown parameter |dead-url= ignored (help)
  5. ↑ Bevan, Frances (7 Hydref 2009). "Suffragette jailed for votes battle". Swindon Advertiser. Cyrchwyd 14 Mehefin 2015.
  6. ↑ Haill, Lyn. "Votes for Women: A Timeline". Mary Neal Project. Cyrchwyd 2019-03-08.
  7. ↑ Chandler, Malcolm (2001). Votes for Women, C.1900–28. Heinemann. t. 12. ISBN 9780435327316.
  8. ↑ Crawford, Elizabeth (2013-05-02). "Suffrage Stories: Mrs Alice Singer, Miss Edith New And The Suffragette Doll". Woman and Her Sphere. Cyrchwyd 2019-03-08.
  9. ↑ "Where history happened: the fight for women's suffrage". History Extra. BBC. 2010-06-15. Cyrchwyd 2019-03-08.Nodyn:Subscription required
  10. ↑ "Edith New". Biography.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2018-05-29. Cyrchwyd 2019-03-08.