Esgoriad ffolennol
 | |
| Math | obstructed labor, Cyflwyniad y ffetws, malpresentation of fetus  |
|---|---|
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Mae esgoriad ffolennol yn digwydd pan gaiff babi ei eni tin yn gyntaf yn hytrach na phen yn gyntaf. Ffolen (lluosog: ffolennau) yw boch tin / pen ôl[1].
Amlder
[golygu | golygu cod]Bydd gan ryw 3-5% o ferched beichiog yn ystod eu llawn dymor (37-40 wythnos yn feichiog) babi sy’n cyflwyno ar ei ffolennau[2]. Caiff y rhan fwyaf o fabanod yn y safle ffolennol eu geni trwy doriad Cesaraidd gan ei fod yn cael ei ystyried yn fwy diogel na geni trwy'r wain[3].
Mathau o gyflwyniad
[golygu | golygu cod]Mae mathau gwahanol o gyflwyniad ffolennol sy'n dibynnu ar sut mae coesau'r babi yn gorwedd.
- Cyflwyniad ffolennol didwyll yw un lle mae coesau'r babi wrth ymyl ei abdomen, gyda'i bengliniau yn syth a'i draed wrth ymyl ei glustiau. Dyma'r math mwyaf cyffredin o ymddangosiad ffolennol.
- Cyflwyniad ffolennol hyblyg yw un lle fydd y babi yn ymddangos fel pe bai'n eistedd yn groes-coes gyda'i goesau yn plygu ar y cluniau a'r pen-gliniau.
- Cyflwyniad ffolennol troed flaen yw un lle fydd un neu ddau o draed y babi yn ymddangos yn gyntaf yn lle'r ffolennau. Mae hyn yn fwy cyffredin mewn babanod a anwyd yn gynamserol neu cyn eu dyddiad priodol.
Achosion
[golygu | golygu cod]Mewn tua 50% o achosion, ni ellir canfod achos dibynadwy am esgor ffolennol. Mewn mwy na 50% o achosion bydd y fam yn esgor ar ei phlentyn cyntaf-anedig. Mewn astudiaeth Norwyaidd, dangoswyd bod perthynas genetig neu deuluol: roedd dynion a menywod, a oedd wedi eu hesgor yn ffolennol 2.3 gwaith mwy tebygol o gael plentyn trwy esgoriad ffolennol na'r rhai a anwyd pen yn gyntaf.[4]
Mae ffactorau posib, sy'n ymwneud a'r plentyn a'r groth am gyflwyno yn ffolennol yn cynnwys:
- beichiogrwydd lluosog
- gormod neu rhy ychydig o hylif amniotig
- camffurfiadau (ee spina bifida)
- gwahaniaethau rhag y siâp pen arferol
- diffyg tensiwn gweddilliol (ee yn achos marwolaeth y ffetws)
- rhwystr y llinyn bogail neu fod y llinyn yn rhy fyr
- Camleoliad y brych (placenta praevia).
Mae ffactorau mamol posibl am gyflwyno yn ffolennol yn cynnwys gamffurfiad y pelfis, tiwmorau cenhedlol a phelfig neu gamffurfiad y groth.
Esgor ar y baban
[golygu | golygu cod]Mae'r rhan fwyaf o fabanod sydd yn cyflwyno'n ffolennol wedi 32 i 34 wythnos yn troi eu hunain i fod yn y safle pen yn gyntaf.
Troi'r baban
[golygu | golygu cod]Os yw'r babi yn dal i fod yn y safle ffolennol wedi 37 wythnos, efallai y bydd yn bosibl i obstetregydd ei droi yn ben i lawr gan ddefnyddio techneg o'r enw fersiwn ceffalig allanol (external cephalic version neu ECV)[5].. Bydd gweithiwr gofal iechyd proffesiynol, fel obstetregydd, yn ceisio troi'r babi i mewn i safle pen-i-lawr trwy roi pwysau ar yr abdomen. Mae'n weithdrefn ddiogel, er y gall fod ychydig yn anghyfforddus. Gellir troi tua 50% o fabanod ffolennol trwy ddefnyddio ECV, gan ganiatáu geni normal trwy'r wain.
Toriad Ceseraidd
[golygu | golygu cod]Os bydd babi yn parhau i fod yn safle ffolennol tuag at ddiwedd beichiogrwydd, bydd y fam yn cael cynnig opsiwn toriad Ceseraidd. Mae ymchwil wedi dangos bod toriad Ceseraidd a gynlluniwyd yn fwy diogel ar gyfer y babi nag esgoriad ffolennol trwy'r wain[6].
Esgor trwy'r wain
[golygu | golygu cod]Mae modd i esgor baban sydd yn cyflwyno'n ffolennol trwy'r wain. Mae meddygon yn cynghori'n gryf rhag yr opsiwn hwn os yw[7]:
- y baban babi yn ffolennol troed flaen (mae un neu ddau o draed y babi yn is na'i ben ôl)
- y baban yn fwy neu'n llai na'r cyfartaledd
- gwddf y baban wedi'i gogwyddo tua'n hôl (gor-estynedig)
- mae'r brych yn gorwedd yn isel (placenta praevia)
- y fam yn dioddef o gyneclampsia neu unrhyw broblemau beichiogrwydd eraill
Enwogion wedi eu geni trwy esgoriad ffolennol
[golygu | golygu cod]Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Andreas Ficklscherer: BASICS Orthopedics and Traumatology. Urban & Fischer at Elsevier, Amsterdam 2012, ISBN 978-3-437-42208-9
- ↑ Miller EC, Kouam L (1981). "Frequency of breech presentation during pregnancy and on full term". Zentralbl Gynakol. 103: 105–109
- ↑ Baby Center Breech birth adalwyd 29/03/2018
- ↑ Nordtweit TI et al.: Maternal and paternal contribution to intergenerational recurrence of breech delivery: population based cohort study, 2008
- ↑ Natural Childbirth Trust Breech babies and birth adalwyd 29/03/2018
- ↑ Royal College of Obstetricians and Gynaecologists Breech baby at the end of pregnancy adalwyd 29/03/2018
- ↑ NHS UK What happens if your baby is breech? adalwyd 29/03/2018
- ↑ New York Times 09/12/ 2002 From a Radical Background, A Rhodes Scholar Emerges adalwyd 28/03/2018
- ↑ The Humor Code "I Am Comic" Director Jordan Brady on Spit Takes and the Downside of Supportive Audiences adalwyd 28/03/2018
- ↑ The New Atheist Crusaders and Their Unholy Grail: The Misguided Quest to Destroy Your Faith; Awdur Garrison, Becky; Cyhoeddwr Thomas Nelson Inc, 2008; tud 34
- ↑ Billy Joel on not working, not giving up drinking and not caring what Elton John says about any of itNew York Times Magazine, 26 Mai 2013 adalwyd28/03/2018
- ↑ Great balls of wax adalwyd 28/03/2018
- ↑ Music for your soul Archifwyd 2016-04-22 yn y Peiriant Wayback adalwyd 28/03/2018
- ↑ Geffcken, Katherine A.; Dickison, Sheila Kathryn; Hallett, Judith P. (2000). Rome and Her Monuments: Essays on the City and Literature of Rome in Honor of Katherine A. Geffcken. Bolchazy-Carducci Publishers. t. 496.
- ↑ O'Neal, Tatum. A Paper Life. HarperCollins. t. 14.
- ↑ Shields, David (2009). The Thing about Life Is That One Day You'll Be Dead. Random House LLC. t. 4.
- ↑ Santopietro, Tom. Sinatra in Hollywood. Macmillan. t. 12.
- ↑ Putnam, William L. (2001). The Kaiser's merchant ships in World War I. tt. 33.
- ↑ Winick, Judd (2000). Pedro and Me: Friendship, Loss, and What I Learned. Henry Holt & Co. pp. 33-36.
- ↑ Miles, Barry (2004). Zappa. Grove Press. t. 5.