Evelina Haverfield

Evelina Haverfield
Ganwyd9 Awst 1867 Edit this on Wikidata
Inverlochy Castle Edit this on Wikidata
Bu farw21 Mawrth 1920 Edit this on Wikidata
Bajina Bašta Edit this on Wikidata
DinasyddiaethBaner Lloegr Lloegr
Galwedigaethnyrs, swffragét Edit this on Wikidata
TadWilliam Scarlett, 3rd Baron Abinger Edit this on Wikidata
MamHelen Magruder Edit this on Wikidata
PriodHenry Wykeham Brooke Tunstall Haverfield, John Henry Balguy Edit this on Wikidata
PlantJohn Campbell Haverfield, Brook Tunstall Haverfield Edit this on Wikidata

Ffeminist a swffragét o'r Alban oedd Evelina Haverfield (9 Awst 1867 - 21 Mawrth 1920) a oedd yn nyrs ac yn ymgyrchydd dros hawliau merched.

Fe'i ganed yn Inverlochy Castle, Kingussie ar 9 Awst 1867 a bu farw yn Bajina Bašta, Serbia o niwmonia.

Yn gynnar yn yr 20g, ymunodd Evelina Haverfield ag Undeb Cymdeithasol a Gwleidyddol y Menywod, ymgyrch i sicrhau'r bleidlais i fenywod a sefydlwyd gan Emmeline Pankhurst. Yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf gweithiodd fel nyrs yn Serbia. Ar ôl y rhyfel, dychwelodd yno gyda'i chydymaith Vera Holme i sefydlu cartref i blant amddifad yn nhref Bajina Bašta, yng ngorllewin y wlad.[1][2][3][4][5][6]

Magwraeth

[golygu | golygu cod]

Ar ei thystysgrif geni, sillefir ei henw fel Honourable Evilena Scarlett (gydag 'e' yn ei henw bedydd).[7][8] Hi oedd trydydd plentyn William Scarlett, 3ydd barwn Abinger a'i wraig Helen (Eileen) Magruder a oedd yn ferch i gomodôr yn llynges UDA.[8][9][10] Rhannwyd ei phlentyndod rhwng Llundain ac ystad Inverlochy.[11] Yn 1880 aeth i'r ysgol yn Düsseldorf, yr Almaen. Ar 10 Chwefror 1887, yn 19 oed, priododd â Swyddog Magnelau Brenhinol, yr Uwchgapten Henry Wykeham Brooke Tunstall Haverfield, yn Kensington, Llundain, ac aeth y cwpl i fyw i Sherborne, Dorset. Roedd ei gŵr 20 mlynedd yn hŷn na hi.[8][11] Roedd yn briodas hapus a chawsant ddau fab, John Campbell Haverfield (ganwyd 1887) a Brook Tunstall Haverfield (ganwyd 1889); bu farw Henry Haverfield ei gŵr, wyth mlynedd yn ddiweddarach. Ar 19 Gorffennaf 1899, priododd John Henry Balguy cyfaill ei gŵr, ond ni newidiodd ei henw. Wedi 10 mlyned o briodas gwahanodd y ddau, ond ni chawsant ysgariad.[12]

Yn 1911 cychwynodd ar berthynas gyda'i chyd-ymgyrchydd a'r actores Vera "Jack" Holme, perthynas a barodd hyd at ei marwolaeth.

Yr ymgyrchydd

[golygu | golygu cod]

Ymunodd â changen Sherborne o Undeb Cenedlaethol Cymdeithasau Pleidlais Menywod (National Union of Women's Suffrage Societies). Yn 1908 mynychodd rali yn Neuadd Frenhinol Albert a dechreuodd gefnogi'r swffragetiaid milwriaethus, gan ymuno ag Undeb Cymdeithasol a Gwleidyddol y Menywod (WSPU). Cymerodd ran mewn nifer o brotestiadau ac fe'i harestiwyd sawl gwaith am rwystro ac am ymosod ar yr heddlu.[8][11]

Yn 1909 cymerodd Haverfield ran mewn gorymdaith dros y Mesur o Hawliau (Bill of Rights). Ceisiodd aelodau'r WSPU, dan arweiniad Emmeline Pankhurst, fynd i mewn i Dŷ'r Cyffredin. Cawsant eu rhwystro gan yr heddlu a chafodd dros 100 o fenywod eu harestio, gan gynnwys Haverfield. Yn dilyn protest arall gan y WSPU yn 1910 cafodd ei harestio am ymosod ar swyddog heddlu ar ôl ei daro yn y geg. Yn ôl cofnodion y llys, roedd hi wedi dweud "Mi wnes i daro'r heddwas, ond nid yn ddigon caled. Y tro nesaf y dof â gwn llaw gyda mi."[8][10] Fe'i harestiwyd sawl gwaith wedi hynny.[13]

Anrhydeddau

[golygu | golygu cod]


Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. ↑ Rhyw: Darryl Roger Lundy (yn en), The Peerage, Wikidata Q21401824, http://thepeerage.com/
  2. ↑ Dyddiad geni: "Hon. Evalina Scarlett". The Peerage.
  3. ↑ Dyddiad marw: "Hon. Evalina Scarlett". The Peerage.
  4. ↑ Tad: Darryl Roger Lundy (yn en), The Peerage, Wikidata Q21401824, http://thepeerage.com/
  5. ↑ Mam: Darryl Roger Lundy (yn en), The Peerage, Wikidata Q21401824, http://thepeerage.com/
  6. ↑ "Women's Reserve Ambulance – World War One". COHSE Britain's Health Service Union.
  7. ↑ "SR Birth Search Return for Scarlett 1865 – 1869". Scotland's People.
  8. ↑ 8.0 8.1 8.2 8.3 8.4 Crawford, Elizabeth (Medi 2004). "Haverfield, Evelina (1867–1920)". Oxford Dictionary of National Biography. Oxford University Press. Cyrchwyd 23 Ionawr 2010.
  9. ↑ "Lt.-Gen. William Frederick Scarlett, 3rd Baron Abinger". The Peerage.
  10. ↑ 10.0 10.1 Crawford, Elizabeth (2001). The women's suffrage movement: a reference guide, 1866–1928. Routledge. t. 279. ISBN 0-415-23926-5.
  11. ↑ 11.0 11.1 11.2 Gaddes, Boyce (22 Awst 2009). "The Life of Evelina Haverfield". FirstWorldWar.com. Cyrchwyd 23 Ionawr 2010.
  12. ↑ Women and War: A Historical Encyclopaedia from Antiquity to the Present, vol. 1, ed. Bernard A. Cook, ABC CLIO, 2006, tud. 277
  13. ↑ "Papers of Vera (Jack) Holme". The National Archives. Cyrchwyd 30 Mehefin 2013.