Gogwyddiad Lladin

Gogwyddiad Lladin yw'r ffurfdroadau ar enwau, rhagenwau, ansoddeiriau a'u geirynnau perthynol yn yr iaith Ladin.

Esboniad bras o'r cyflyrau

Prif: Cyflwr gramadegol

Fe ddefnyddir y cyflwr goddrychol i ddangos pwnc datganiad:
servus ad villam ambulat.

Mae'r caethwas yn cerdded i'r tŷ.
Mae'r cyflwr genidol yn mynegi perchnogaeth, mesuriad neu ffynhonnell:
servus laborat in villa domini.

Mae'r caethwas yn gweithio yn nhŷ'r meistr.
Mae'r cyflwr derbyniol yn dangos gwrthrych anuniongyrchol y frawddeg. Yn y Gymraeg fe ddefnyddir yr arddodiad i i'w dynodi:
servi tradidere pecuniam dominis.

Rhoddodd y caethweision yr arian i'r meistri.
Mae'r cyflwr gwrthrychol yn mynegi gwrthrych uniongyrchol berf, neu gyfeiriad symudiad ac fe allai fod yn wrthrych rhagddodiaid:
dominus servos vituperabat quod non laborabant.

Gwaeddodd y meistri ar y caethweision gan nad oeddent yn gweithio.
Mae'r cyflwr abladol yn cyfleu arwahaniad neu ddigyfeiriad:
dominus in cubiculo dormiebat.

Roedd y meistr yn cysgu yn ei ystafell wely.
Fe ddefnyddir y cyflwr cyfarchol i gyfarch neu gyfeirio at rywun:
festina, serve!

Brysiwch, gaethwas!
Mae'r cyflwr lleol yn dynodi lleoliad ar/yn, neu'r amser y mae digwyddiad yn digwydd. Mae'r cyflwr hwn yn gyfyng iawn yn Lladin a dim ond enwau rhai llefydd yn Rhufain hynafol sydd â ffurfiau lleol:
servus Romae erat.

Roedd y caethwas yn Rhufain.

Isod gweler terfyniadau rheolaidd y pum grŵp gogwyddiad.

Dyma grŵp o enwau benywaidd yn bennaf.^[1]

Dyma grŵp o enwau gwrywaidd a diryw.

Dyma grŵp o enwau gwrywaidd, benywaidd a diryw â nifer o derfyniadau yn y goddrychol unigol.

Dyma grŵp o enwau gwrywaidd^[2] a diryw yn bennaf.

Yn y pumed gogwyddiad mae'r enwau i gyd yn fenywaidd heblaw am ddau.