Hiclys Erch

Hiclys Erch
Anastrepta orcadensis
Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas: Plantae
Rhaniad: Marchantiophyta
Dosbarth: Jungermanniopsida
Urdd: Jungermanniales
Teulu: Scapaniaceae
Genws: Anastrepta
Rhywogaeth: A. orcadensis
Enw deuenwol
Anastrepta orcadensis

Math o blanhigyn, di-flodau, ac un o lysiau'r afu yw Hiclys Erch (enw gwyddonol: Anastrepta orcadensis; enw Saesneg: Orkney notchwort). O ran tacson, mae'n perthyn i urdd y Jungermanniales, o fewn y dosbarth Jungermanniopsida. Mae'r gair erch yma'n cyfeirio at yr ynys lle'i ceir: Ynysoedd Erch, yr Alban. Fe'i ceir hefyd yn unol Daleithiau America, canada ac gwledydd eraill o fewn Ewrop.[1][2]

Mae'r rhywogaeth hon i’w chanfod ar arfordir gorllewinol Cymru.

Darganfuwyd yr Hiclys erch am y tro cyntaf, ar "Ward Hill", Ynys Hoy, ail ynys fwyaf yr Ynysoedd Erch, ar arfordir gorllewinol yr Alban, a hynny gan Hooker ym 1808.[3][4] Fe'i ceir yn gyffredin o fewn carped o blanhigion tebyg: lysiau'r afu eraill a grug, fel rheol a hynny ar lethrau, lloriau coetiroedd ac ar lethrau caregog yn Ucheldiroedd yr Alban.[5]

Yn Alaska, ceir sawl lleoliad ger arfordiroedd ynysoedd cysgodol, fel arfer ar uchder o 300 metr (1500 tr) neu uwch.[6]

Llysiau'r afu

[golygu | golygu cod]
Prif: Llysiau'r afu

Planhigion anflodeuol bach o'r rhaniad Marchantiophyta yw llysiau'r afu. Defnyddir y term "lysiau'r afu" am un planhigyn, neu lawer. Erbyn 2019 roedd tua 6,000 o rywogaethau wedi cael eu hadnabod gan naturiaethwyr.[7] Fe'u ceir ledled y byd, mewn lleoedd llaith gan amlaf. Mae gan lawer ohonynt goesyn a dail ac maent yn debyg i fwsoglau o ran golwg.

Mae rhai rhywogaethau i'w cael yng Nghymru; gweler y categori yma.

Safonwyd yr enw Hiclys Erch gan un o brosiectau . Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. ↑ "Anastrepta orcadensis" Archifwyd Mawrth 14, 2012, yn y Peiriant Wayback ZipcodeZoo.com Retrieved 10 June 2008.
  2. ↑ "Plants profile: Anastrepta orcadensis (Hook.) Schiffn." USDA. Adalwyd 11 Mehefin 2008.
  3. ↑ "Bryology (mosses, liverworts and hornworts)" Royal Botanic Garden Edinburgh. Retrieved 15 May 2008.
  4. ↑ "West Highland Mosses And Problems They Suggest" (January 1907) Annals Of Scottish Natural History 61 tud. 46. Edinburgh. Adalwyd Mehefin 2008.
  5. ↑ "Anastrepta orcadensis: Orkney Notchwort" (pdf) sleath.co.uk Retrieved 11 June 2008. Archifwyd 1 Rhagfyr 2008 yn y Peiriant Wayback
  6. ↑ "Anastrepta orcadensis"[dolen farw] sitkanature.org Adalwyd 11 Mehefin 2008.
  7. ↑ Raven, Peter H.; Ray F. Evert & Susan E. Eichhorn (1999) Biology of Plants, W. H. Freeman, Efrog Newydd.