Hywel Teifi Edwards
| Hywel Teifi Edwards | |
|---|---|
| Ganwyd | 15 Hydref 1934  Pen-y-bont ar Ogwr |
| Bu farw | 4 Ionawr 2010 Llanelli |
| Dinasyddiaeth |  Cymru |
| Alma mater | |
| Galwedigaeth | hanesydd |
| Cyflogwr | |
| Plant | Huw Edwards |
Beirniad llenyddol a hanesydd diwylliannol o Gymru oedd Hywel Teifi Edwards (15 Hydref 1934 – 4 Ionawr 2010). Roedd yn arbennigwr ar hanes yr Eisteddfod Genedlaethol.
Bywgraffiad
[golygu | golygu cod]Cafodd ei fagu yn Aberarth, Ceredigion, ac aeth i Ysgol Ramadeg Aberaeron a Choleg Prifysgol Cymru, Aberystwyth. Bu'n athro Cymraeg yn Ysgol Ramadeg y Garw, lle y cyfarfu a'i wraig Aerona, cyn ymuno ag Adran Addysg Oedolion Coleg Prifysgol Abertawe fel tiwtor llenyddiaeth Gymraeg. Daeth yn athro cadeiriol a Phennaeth Adran Gymraeg y coleg cyn iddo fe ymddeol.
Ei arbenigedd oedd hanes y bedwaredd ganrif ar bymtheg ac yn enwedig hanes yr Eisteddfod Genedlaethol. Roedd yn gyfrannwr cyson ar deledu a radio Cymraeg. Safodd fel ymgeisydd seneddol dros etholaeth Llanelli yn 1983 a thros etholaeth Caerfyrddin yn 1987. Roedd yn dad i'r newyddiadurwr Huw Edwards. Bu farw ar 4 Ionawr 2010 yn Hosbis Tŷ Bryngwyn yn Llanelli ar ôl cyfnod byr o salwch.[1]
Cofiant
[golygu | golygu cod]Enillodd Tudur Hallam gadair Eisteddfod Genedlaethol Blaenau Gwent 2010 am ei awdl yn cofio am Hywel Teifi.
Lansiwyd Academi Hywel Teifi fel rhan o Brifysgol Abertawe yn Eisteddfod Genedlaethol Blaenau Gwent 2010.
Llyfryddiaeth
[golygu | golygu cod]- Yr Eisteddfod 1176-1976 (Gomer, 1976)
- Gŵyl Gwalia: Yr Eisteddfod yn Oes Aur Victoria 1858-1868 (Gomer, 1980)
- Codi'r hen wlad yn ei hol, 1850-1914 (Gomer, 1989)
- Eisteddfod Ffair y Byd, Chicago, 1893 (Gomer, 1990)
- The Eisteddfod (Gwasg Prifysgol Cymru, 1990)
- Cwm Tawe (gol.) (Gomer, 1993)
- Arwr Glew Erwau'r Glo (Gomer, 1994)
- Nedd a Dulais (gol.) (Gomer, 1994)
- Cwm Rhondda (gol.) (Gomer, 1995)
- Cwm Aman (gol.) (Gomer, 1996)
- Cwm Cynon (gol.) (Gomer, 1997)
- Llynfi ac Afan, Garw ac Ogwr (gol.) (Gomer, 1998)
- Codi'r Llen (Gomer, 1998)
- Ebwy, Rhymni a Sirhywi (gol.) (Gomer, 1999)
- Cwm Gwendraeth (gol.) (Gomer, 2000)
- Merthyr a Thaf (gol.) (Gomer, 2001)
- Yn Gymysg Oll i Gyd (gol.) (Gomer, 2003)
- O'r pentre gwyn i Gwmderi (Gomer, 2004)
- Hanes Eglwys Bryn Seion, Llangennech (2007)
- The National Pageant of Wales (Gomer, 2009)
Astudiaethau
[golygu | golygu cod]- Tegwyn Jones, Bro a Bywyd: Hywel Teifi (Cyhoeddiadau Barddas, 2013)
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Hywel Teifi Edwards wedi marw. Gwefan Newyddion y BBC. 04-01-10. Adalwyd ar 05-10-10