Iron Bridge

Iron Bridge

Math	pont bwa dec, pont ffordd
Agoriad swyddogol	1 Ionawr 1781
Sefydlwyd	1779
Daearyddiaeth
Lleoliad	Ironbridge
Sir	The Gorge
Gwlad	Lloegr
Cyfesurynnau	52.6273°N 2.48542°W
Cod OS	SJ6723803396
Hyd	60 metr
Rheolir gan	English Heritage
Perchnogaeth	English Heritage
Statws treftadaeth	adeilad rhestredig Gradd I, heneb gofrestredig, Historic Civil Engineering Landmark
Manylion
Deunydd	Haearn bwrw, puddled iron
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Pont sy'n croesi Afon Hafren yn Swydd Amwythig, Gorllewin Canolbarth Lloegr, yw'r Iron Bridge. Agorwyd ym 1781, dyma'r bont fawr cyntaf (mwy na 100 troedfedd (30.5 medr) o hyd) i'w hadeiladu o haearn bwrw.^[1]

Y Bont Haern

Roedd y bont yn garreg filltir bwysig yn hanes peirianneg. Mae'n adeilad rhestredig Gradd I ac mae'n sefyll yng Ngheunant Ironbridge, sydd ar restr UNESCO o Safleoedd Treftadaeth y Byd ers 1986.^[2]

Hanes

Dechreuodd Abraham Darby I doddi mwyn haearn lleol gyda côc a wnaed o glo Coalbrookdale ym 1709, ac yn y degawdau nesaf daeth yr ardal yn ganolfan ddiwydiannol bwysig. Defnyddiwyd Afon Hafren ar gyfer cludo deunyddiau, ond roedd y Ceunant Afon Hafren yn rhwystr rhwng tref Broseley i'r de o'r afon a Madeley a Coalbrookdale i'r gogledd. Roedd angen pont uchel gyda dim ond un rhychwant oherwydd bod yn rhaid i longau uchel basio o dan.

Ym 1773 awgrymodd y pensaer Thomas Farnolls Pritchard adeiladu pont a wnaed o haearn. Yn y pen draw, cyflawnwyd ei gynllun, a chafodd y cydrannau eu gwneud yng ngwaith haearn Coalbrookdale ym 1777-79. Agorwyd y bont i draffig yn 1781.

Gweler hefyd

• Din Gwrygon; bryngaer Geltaidd 8 hectar ychydig o filltiroedd i'r dwyrain
• Pont y Borth, gan Thomas Telford

Cyfeiriadau

1. "Iron Bridge". Engineering Timelines. Cyrchwyd 3 Chwefror 2017.
2. "Ironbridge Gorge". UNESCO World Heritage Centre. UNESCO. Cyrchwyd 3 Chwefror 2017.