José de Alencar

José de Alencar
Ffugenw	Erasmo
Ganwyd	1 Mai 1829  Fortaleza
Bu farw	12 Rhagfyr 1877  Rio de Janeiro
Dinasyddiaeth	Brasil
Alma mater	Law School, University of São Paulo
Galwedigaeth	newyddiadurwr, gwleidydd, cyfreithiwr, beirniad llenyddol, llenor, nofelydd
Swydd	Minister of Justice of Brazil
Adnabyddus am	The Guarani, Iracema, Ubirajara
Arddull	dramayddiaeth, cronicl, hunangofiant
Plaid Wleidyddol	Conservative Party
Mudiad	Rhamantiaeth
Tad	José Martiniano Pereira de Alencar
Priod	Georgiana Augusta Cochrane
Plant	Mário de Alencar, Augusto Cochrane de Alencar
llofnod

Nofelydd, newyddiadurwr, a gwleidydd o Frasil oedd José Martiniano de Alencar (1 Mai 1829 – 12 Rhagfyr 1877) sydd yn nodedig am arloesi Indianismo yn llên Brasil. Ysgrifennodd hefyd ddramâu, ysgrifau, a barddoniaeth, ac mae ei weithiau llenyddol yn cyflwyno portread cyflawn o fywyd Brasil yng nghanol y 19g ac yn gyfraniad pwysig at hunaniaeth ddiwylliannol y wlad.

Ganed yn Fortaleza, prifddinas talaith Ceará, yng ngogledd-ddwyrain Ymerodraeth Brasil, i deulu a oedd yn weithgar yng ngwrthryfel Pernambuco (1817). Astudiodd y gyfraith yn São Paulo ac yn Recife cyn iddo ymsefydlu yn Rio de Janeiro i weithio i'r wasg. Yn 1856 cyhoeddodd ei ddwy gyfrol gyntaf, y nofel Cinco Minutos a'r casgliad o erthyglau Cartas sobre "A Confederação dos Tamoios" sydd yn ymdrin â'r gerdd honno gan Domingos José Gonçalves de Magalhães.^[1]

Dygwyd mudiad Indianismo gan ei nofel arloesol O Guarani (1857): dyma'r esiampl gyntaf yn llên America Ladin o bortread nodweddiadol Ramantaidd o fywyd brodorion yr Amerig, ac yn cynnwys yr enwau brodorol am blanhigion ac anifeiliaid a disgrifiadau sentimental o'u traddodiadau. Ymhelaethodd Alencar ar y thema honno mewn sawl nofel arall ac yn ei arwrgerdd Os Filhos de Tupã, a ysgrifennwyd yn 1863 ond nas cyhoeddid nes y 1910au. Ymhlith ei nofelau eraill mae Senhora (1875) ac Encarnação (1893), y ddwy wedi eu lleoli yn y ddinas; y nofelau gwledig O Gaúcho (1870) ac O Sertanejo (1875); a'r nofelau hanesyddol As Minas de Prata (1862/1865–1866), Alfarrábios (1873), ac A Guerra dos Mascates (1873–1874). Ym myd theatr Rio de Janeiro, ysgrifennodd un ddrama hanesyddol, O Jesuíta (1875), a sawl comedi a drama.^[1]

Gwasanaethodd Alencar yn gynrychiolydd dros Ceará yn Siambr y Dirprwyon, a chafodd swydd gweinidog cyfiawnder yn llywodraeth Brasil o 1868 i 1870.^[2] Un o wrthwynebwyr yr Ymerawdwr Pedro II oedd Alencar, a fe'i trafodai yn feirniadol dan y ffugenw Erasmo, ar ffurf Ao Imperador: Cartas Políticas de Erasmo (1865) ac Ao Emperador: Novas Cartas Políticas de Erasmo (1866).^[1]

Teithiodd Alencar i Ewrop yn 1877 i geisio gwella'i afiechyd. Bu farw o dwbercwlosis yn Rio de Janeiro yn 48 oed. Cyhoeddwyd ei hunangofiant, Como e Porque Sou Romancista (1893), dwy flynedd ar hugain wedi ei farwolaeth.^[1]

Llyfryddiaeth

Nofelau

• Cincos Minutos (1856).
• O Guarani (1857).
• A Viuvinha (1860).
• As Minas de Prata (1862/1865–1866).
• Iracema (1865).
• O Tronco do Ipê (1871).
• Til (1872).
• Alfarrábios: Crônicas dos Tempos Coloniais (1873).
• A Guerra dos Mascates (1873–1874).
• Ubirajara (1874).
• Senhora (1875).
• O Sertanejo (1875).
• O Gaúcho (1870).
• Encarnação (1893).

Barddoniaeth

• Os Filhos de Tupã (1910–11).

Dramâu

• O Demônio Familiar (1857).
• O Rio de Janeiro: Verso e Reverso (1857).
• As Asas de um Anjo (1860).
• Mãe (1862).
• O Jesuíta (1875).

Erthyglau

• Cartas sobre “A Confederação dos Tamoios” (1856).
• Ao Imperador: Cartas Políticas de Erasmo (1865).
• Ao Emperador: Novas Cartas Políticas de Erasmo (1866).

Hunangofiant

• Como e Porque Sou Romancista (1893).

Cyfeiriadau

1. Richard Young ac Odile Cisneros, Historical Dictionary of Latin American Literature and Theater (Lanham, Maryland: The Scarecrow Press, 2011), tt. 31–32.
2. (Saesneg) José de Alencar. Encyclopædia Britannica. Adalwyd ar 1 Chwefror 2020.