Kombucha

Kombucha
Mathdiod wedi'i eplesu, diod feddal, te Edit this on Wikidata
Yn cynnwyste, siwgr, SCOBY Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Mae Kombucha (sillafiad yn ôl orgraff y Gymraeg: Combwtcha) yn ddiod sy'n cael ei greu trwy eplesu te wedi'i felysu gan facteria asid asetig a meithriniadau[1] burum. Yr enw Lladin ar y meithriniad bacteria yw Medusomyces gisevii.[2] Mae Kombucha yn cael ei greu trwy 'fwydo' te ffres dro ar ôl tro i symbiosis o ficro-organebau ar ffurf pilen gelatinous, sgleiniog drwchus. Gelwir y bilen hon yn 'ffwng' neu SCOBY, sef talfyriad o "Symbiotic Culture of Bacteria and Yeast". Mae'r meithriniad yn bennaf yn datblygu asid glwcwronig, asid lactig, asid asetig a fitaminau amrywiol yn y ddiod.

te gyda'r symbiosis kombucha

Hanes

[golygu | golygu cod]

Credir bod Kombucha wedi tarddu o Tsieina, lle mae'r ddiod yn draddodiadol.[3][4] Erbyn dechrau'r 20fed ganrif ymledodd i Rwsia, yna rhannau eraill o Ddwyrain Ewrop a'r Almaen.[5] Mae Kombucha bellach yn cael ei fragu gartref yn fyd-eang, a hefyd yn cael ei botelu a'i werthu'n fasnachol.[2]

Eiddo honedig

[golygu | golygu cod]
Gwahanol flasau o combwtcha ar werth

Dywedir bod manteision iechyd heb eu profi yn cynnwys:

Daeth dwy erthygl adolygiad gwyddonol o 2000 a 2003 ar effeithiau iechyd kombucha i'r casgliad nad yw manteision iechyd tybiedig y ddiod hon wedi'u profi, tra bod astudiaethau achos sy'n bwrw amheuaeth ar ddiogelwch kombucha. Yn yr achosion a grybwyllwyd, mae amheuaeth o, ymhlith pethau eraill, niwed i'r afu a achosir (sy'n ymddangos yn baradocsaidd o ystyried astudiaethau diweddarach[6][7] sydd mewn gwirionedd yn dangos effaith amddiffyn yr afu), asidosis metabolig a heintiau anthracs y croen.[8][9]

Taflwyd amheuaeth pellach i natur llesol honedig Kombucha gan Sefydliad IOCOB yn y system asesu ar gyfer meddygaeth amgen, sy'n sefyll am y categori "quackery". Ar ben hynny, mae'r sylfaen yn nodi: "Weithiau mae hyd yn oed ffyngau peryglus iawn i'w cael yn y te, fel Aspergillus".[10] Er nad yw'r un o'r astudiaethau a grybwyllwyd yn profi mai kombucha yw achos uniongyrchol yr effeithiau negyddol, cynghorodd gwyddonwyr yn 2000 a 2003 yn erbyn defnyddio kombucha oherwydd y risgiau posibl.[8][9]

Y SCOBY (anapeladwy, braidd) yn arnofio yn y te Kombucha

Yng Ngwlad Belg, gwaherddir gwerthu meddyginiaethau sy'n seiliedig ar kombucha.[11]

Etymoleg

[golygu | golygu cod]

Yr enw yw ffug-Japaneg; Mae cha (茶) yn Japaneg ar gyfer te, ac mae kobu neu kombu neu konbu (昆布) yn fath bwytadwy o wymon brown a all wasanaethu fel sail ar gyfer te (heb ei eplesu) o'r enw kobu-cha neu konbu-cha (昆布茶). Ymddengys fod mabwysiad cyfeiliornus o'r gair hwn yn seiliedig ar gamddealltwriaeth.

Defnydd o'r SCOBY

[golygu | golygu cod]
Lledr fegan wedi'i wneud o SCOBY gan Astrid Hage

Gellir gwneud lledr fegan o'r madarch SCOBY.[12] Yn ogystal, gellir sychu'r SCOBY ei hun a'i fwyta fel byrbryd melys neu sawrus.[13]

Cymru a Combwtcha

[golygu | golygu cod]

Ceir o leiaf un cwmni yng Nghymru sy'n cynhyrchu kombucha yn fasnachol. Y cwmni hwnnw yw Peterson's Tea ym Mro Morgannwg. Maent yn tyfu te Camellia sinensis gan gynhyrchu sawl gwahanol fach o de, gan gynnwy combwtcha. Mae'r combwtsha mewn dau wahanol fath wedi eu poteli; "Du" sydd wedi'i eplesu'n araf gan ddefnyddio te du Cymreig un ystâd, a "Tost" sydd wedi'i eplesu'n araf gan ddefnyddio ein te gwyrdd Cymreig wedi'i dostio ag ystâd sengl. Ceir hefyd combwtsh mewn caniau gyda gwahanol flasau.[14] Ceir hefyd gwmni Blighty Booch yng Nghonwy a sefydlwyd yn 2018 ac sy'n cynhyrchu sawl gwahanol flasau o combwtsha wedi eu poteli. Mae eu dail te yn dod o Tsieina oherwydd, yn ôl y cynhyrchwyr, y lefelau uchel o L-theanine yn y dail (mae L-theanine yn cynnwys asidau amino.[15]

Gweler hefyd

[golygu | golygu cod]

Dolenni allannol

[golygu | golygu cod]

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. ↑ "culture (of bacteria etc.)". Gwefan Termau Cymru. Cyrchwyd 22 Gorffennaf 2024.
  2. ↑ 2.0 2.1 Jayabalan, Rasu (21 June 2014). "A Review on Kombucha Tea—Microbiology, Composition, Fermentation, Beneficial Effects, Toxicity, and Tea Fungus". Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety 13 (4): 538–550. doi:10.1111/1541-4337.12073. PMID 33412713.
  3. ↑ "kombucha | Description, History, & Nutrition". Encyclopedia Britannica (yn Saesneg). Cyrchwyd 20 April 2021.
  4. ↑ Alex., LaGory (2016). The Big Book of Kombucha. Storey Publishing, LLC. t. 251. ISBN 978-1-61212-435-3. OCLC 1051088525.
  5. ↑ Troitino, Christina. "Kombucha 101: Demystifying The Past, Present And Future Of The Fermented Tea Drink". Forbes. Cyrchwyd 10 April 2017.
  6. ↑ Bhattacharya, Semantee, Ratan Gachhui, and Parames C. Sil. "Hepatoprotective properties of kombucha tea against TBHP-induced oxidative stress via suppression of mitochondria dependent apoptosis." Pathophysiology 18.3 (2011): 221-234.
  7. ↑ Wang, Yong, et al. "Hepatoprotective effects of kombucha tea: identification of functional strains and quantification of functional components." Journal of the Science of Food and Agriculture 94.2 (2014): 265-272.
  8. ↑ 8.0 8.1 Greenwalt CJ, Steinkraus KH, Ledford RA (Gorffennaf 2000). "Kombucha, the fermented tea: microbiology, composition, and claimed health effects" (yn en). J Food Prot 63 (7): 976–81. ISSN 0362-028X. PMID 10914673. https://archive.org/details/sim_journal-of-food-protection_2000-07_63_7/page/976.
  9. ↑ 9.0 9.1 Ernst E (Ebrill 2003). "Kombucha: a systematic review of the clinical evidence" (yn en). Forsch Komplementarmed Klass Naturheilkd 10 (2): 85–7. ISSN 1424-7364. PMID 12808367.
  10. ↑ Rood stoplicht voor komboecha in het register van IOCOB
  11. ↑ Ministerieel besluit tot verlenging van de schorsing van het afleveren van geneesmiddelen die bereid zijn door middel van een symbiotische kolonie van gisten en bacteriën, Kombucha
  12. ↑ Grushkin, Daniel (17 February 2015). "Meet the Woman Who Wants to Grow Clothing in a Lab". Popular Science. Cyrchwyd 18 June 2015.
  13. ↑ "Kombucha Scoby Jerky". Fermenting for Foodies (yn Saesneg). 17 June 2015. Cyrchwyd 23 March 2021.
  14. ↑ "AWARD WINNING SINGLE ESTATE TEA & KOMBUCHA". Gwefan Peterston Tea. Cyrchwyd 22 Gorffennaf 2024.
  15. ↑ "About Us". Blighty Booch. Cyrchwyd 22 Gorffennaf 2024.
Eginyn erthygl sydd uchod am ddiod. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.
  • Cyfryngau perthnasol Kombucha ar Gomin Wicimedia