Leptis Magna
 | |
| Math | dinas hynafol, safle archaeolegol, emporia, dinas Rhyfeinig  |
|---|---|
| Sefydlwyd |
|
| Daearyddiaeth | |
| Sir | al-Khums |
| Gwlad | Libia |
| Arwynebedd | 387.485 ha |
| Gerllaw | Y Môr Canoldir |
| Cyfesurynnau | 32.638332°N 14.290496°E |
| Cyfnod daearegol | yr Ymerodraeth Rufeinig |
 | |
| Statws treftadaeth | Safle Treftadaeth y Byd |
| Manylion | |
Olion dinas o gyfnod yr Ymerodraeth Rufeinig yng Ngogledd Affrica yw Leptis Magna, neu Lepcis Magna. Saif gerllaw Tripoli yn Libia. Fe'i dynodwyd yn Safle Treftadaeth y Byd yn 1982.
Sefydlwyd y ddinas gan wladychwyr Ffeniciaidd tua 1100 CC, ond ni ddaeth yn ddinas bwysig hyd nes i Carthago ddod un un o bwerau mawr y Môr Canoldir o'r 9g CC ymlaen. Roedd yn rhan o ymerodraeth Carthago hyd ddiedd y Trydydd Rhyfel Pwnig yn 146 CC, pan ddaeth yn rhan o ymerodraeth Rhufain. Dan yr ymerawdwr Tiberius, daeth yn brifddinas talaith Affrica, ac yn fuan daeth yn un o ddinasoedd pwysicaf Gogledd Affrica.
Cyrhaeddodd y ddinas ei huchafbwynt yn y blynyddoedd wedi 193, pan ddaeth Septimius Severus, oedd yn enedigol o'r ddinas, yn ymerawdwr. Gwariodd yr ymerawdwr lawer ar adeiladau newydd yn ei ddinas enedigol. Yn 439, cipiwyd y ddinas gan y Fandaliaid, a dinistriwyd ei muriau. Yn 523, anrheithiwyd y ddinas gan y Berberiaid. Yn 533, cipiwyd y ddinas i'r Ymerodraeth Fysantaidd gan y cadfridog Belisarius. Erbyn 650, pan goncrwyd yr ardal gan yr Arabiaid, nid oedd neb yn byw yn y ddinas heblaw garsiwn Bysantaidd bychan.
