Llandudwg

Llandudwg

Math	pentrefan
Daearyddiaeth
Sir	Merthyr Mawr
Gwlad	Cymru
Cyfesurynnau	51.497147°N 3.658194°W
Gwleidyddiaeth
AS/au Cymru	Sarah Murphy (Llafur)
AS/au y DU	Jamie Wallis (Ceidwadwyr)
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Pentref yng nghymuned Merthyr Mawr, bwrdeistref sirol Pen-y-bont ar Ogwr, Cymru, yw Llandudwg^[1] (Saesneg: Tythegston).^[2] Mae'r pentref yn gartref i Ystad Llandudwg, menter amaethu a phriodwedd hynafol 1,200 erw-^[3] sy'n cynnwys bythynnod a thai i'w rhentu a stad ddiwydiannol sydd yn cynhyrchu bwyd ac ynni gwyrdd.

Hanes

Daw enw'r plwyf o nawddsant yr eglwys, Sant Tudwg, â oedd un o ddisgyblion Sant Cennydd.^[4] Ei enw yn Saesneg yw Tyhegston.

Mae tystiolaeth bod fila Rufeinig wedi'i adeiladu yn yr ardal ar un adeg. Mae olion o Oes yr Efydd wedi'u darganfod yn yr ardal hefyd.

Canoloesol

Yn ystod adfeddiad Normanaidd iseldiroedd Morgannwg, cafodd y plwyf ei amsugno i diriogaeth Y Castellnewydd. Daeth Llandudwg yn is-faenor yn ystod y 13eg neu 14eg ganrif.^[5]

Daearyddiaeth

Lleolir yn Ne Pen-y-bont ar Ogwr, 3.5 milltir i Orllewin y dref ar ochr gogleddol ffordd yr A4106. Mae gan y pentref, sy'n rhan o gymuned Merthyr Mawr, arwynebedd o 50 erw. Saif 24 milltir o Gaerdydd a 19 milltir o Abertawe. Mae Porthcawl a gorsaf reilffordd Pen-y-bont o fewn 3 milltir.

Llywodraeth

Cynrychiolir yr ardal hon yn Senedd Cymru gan Sarah Murphy (Llafur)^[6] ac yn Senedd y DU gan Jamie Wallis (Ceidwadwyr).^[7]

Roedd Llandudwg yn ran o etholaeth Senedd Ewrop Cymru hyd at Brexit.

Tirnodau nodedig

Yn 2010, cafodd eglwys St Tudwg ei drosi yn swyddfeydd.^[8] Mae dau adeilad rhestredig yn Llandudwg^[9] yn cynnwys adeilad Gradd II* Tythegston Court.^[10]

Cyfeiriadau

1. "Enwau Lleoedd Safonol Cymru" Archifwyd 2023-03-30 yn y Peiriant Wayback, Comisiynydd y Gymraeg; adalwyd 3 Gorffennaf 2023
2. British Place Names; adalwyd 3 Gorffennaf 2023
3. WalesOnline (2012-12-20). "The 'Welsh Downton Abbey' - yours to rent for £5,000 a month". WalesOnline (yn Saesneg). Cyrchwyd 2021-12-13.
4. "Tremerchion - Tythegston | British History Online". www.british-history.ac.uk. Cyrchwyd 2021-12-14.
5. Wales, Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments in (2000). An Inventory of the Ancient Monuments in Glamorgan: Volume III - Part 1b: Medieval Secular Monuments the Later Castles from 1217 to the present (yn Saesneg). Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments in Wales. ISBN 978-1-871184-22-8.
6. Gwefan Senedd Cymru
7. Gwefan Senedd y DU
8. WalesOnline (2010-01-07). "Tythegston Church converted to offices". WalesOnline (yn Saesneg). Cyrchwyd 2021-12-17.
9. "Listed Buildings in Bridgend". britishlistedbuildings.co.uk. Cyrchwyd 2021-12-17.
10. "Listed Buildings - Full Report - HeritageBill Cadw Assets - Reports". cadwpublic-api.azurewebsites.net. Cyrchwyd 2021-12-17.

gw • sg • go

Trefi a phentrefi Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr

Trefi
Maesteg  · Pen-coed  · Pen-y-bont ar Ogwr  · Pontycymer  · Porthcawl
Pentrefi
Abercynffig  · Abergarw  · Betws  · Blaengarw  · Bracla  · Bryncethin  · Brynmenyn  · Caerau  · Cefncribwr  · Cwmogwr  · Cynffig  · Drenewydd yn Notais  · Gogledd Corneli  · Heol-y-cyw  · Llangeinwyr  · Llangrallo  · Llangynwyd  · Melin Ifan Ddu  · Merthyr Mawr  · Mynyddcynffig  · Nant-y-moel  · Notais  · Pen-y-fai  · Y Pîl  · Price Town  · Sarn  · Ton-du  · Trelales  · Ynysawdre