Morel pen bys
| Morel pen bys Verpa conica
| |
|---|---|
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Fungi |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Pezizales |
| Teulu: | Morchellaceae |
| Genws: | Verpa[*] |
| Rhywogaeth: | Verpa conica |
| Enw deuenwol | |
| Verpa conica | |
Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Morchellaceae yw'r Morel pen bys (Lladin: Verpa conica; Saesneg: Thimble Morel).[1] Y 'Morelau' yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Bathiad o'r Almaeneg yw 'Morel' (neu 'Morchella'); yr hen enw ar y rhywogaeth hon oedd Phallus conicus (Otto Friedrich Müller; 1775) Mae'r teulu Morchellaceae yn gorwedd o fewn urdd y Pezizales.
Mae'r rhywogaeth hon o ffwng i'w chael yn Ewrop a Gogledd America. O ran siâp, disgrifir y capan, neu gap y fadarchen fel un ovate mushroom cap. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: gleba.
Ffyngau
[golygu | golygu cod]Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[2] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[3] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.
Aelodau eraill o deulu'r Morchellaceae
[golygu | golygu cod]Mae gan Morel pen bys ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:
Rhestr Wicidata:
| rhywogaeth | enw tacson | delwedd |
|---|---|---|
| Morchella abietina | Morchella abietina | |
| Morchella acerina | Morchella acerina | |
| Morchella contigua | Morchella contigua | |
| Morchella elatovelutipes | Morchella elatovelutipes | |
| Morchella iberica | Morchella iberica | |
| Morchella pakistanica | Morchella pakistanica | |
| Morchella pseudovulgaris | Morchella pseudovulgaris | |
| Morchella rudis | Morchella rudis | |
| Morchella umbrinovelutipes | Morchella umbrinovelutipes | |
| Morilla libera | Morilla libera |
Gweler hefyd
[golygu | golygu cod]Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
- ↑ Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
- ↑ Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.
Safonwyd yr enw Morel pen bys gan un o brosiectau 
. Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.