Neuadd Rolls, Trefynwy

Neuadd Rolls

Math	neuadd cynnal digwyddiadau
Agoriad swyddogol	24 Mai 1888
Sefydlwyd	1887
Daearyddiaeth
Lleoliad	Trefynwy
Sir	Sir Fynwy
Gwlad	Cymru
Uwch y môr	22.9 metr
Cyfesurynnau	51.813366°N 2.711904°W
Cod post	NP25 3BY
Arddull pensaernïol	Jacobethan
Statws treftadaeth	adeilad rhestredig Gradd II
Manylion
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Neuadd Fictorianaidd ydy Neuadd Rolls, a leolwyd yn Nhrefynwy, Sir Fynwy, de-ddwyrain Cymru. Bellach, caiff ei defnyddio fel Llyfrgell y Dref. Rhodd i'r dref ydoedd fel rhan o ddathliadau Jiwbili Aur y Frenhines Victoria gan John Maclean Rolls, Ail Farwn Llangadog a ddaeth yn ei dro'n Arglwydd Llangadog.

Fe'i cofrestrwyd fel adeilad Gradd II yn Hydref 2005,^[1] ac mae'n un o ddau-ddeg-pedwar adeilad yn Nhrefynwy sydd ar y Llwybr Treftadaeth (plac glas).^[2]

Hanes

Codwyd yr adeilad yn 1887-8 gan F. A. Powell mewn arddull Jacobeaidd a hynny ar gost o £8,000.^[3] Defnyddiwyd tywodfaen goch ac ashlar.^[4] Roedd teulu Rolls yr Hendre yn dirfeddianwyr cefnog iawn yn yr ardal ar roedden nhw'n bresennol yn yr agoriad swyddogol ar 24 Mai 1888. Cynlluniwyd y Neuadd gan F. A. Powell, sef mab Maer y Dref ar y pryd.^[5] Gosodwyd organ gerdd ynddo yn 1889 - un blaenllaw iawn a wnaed gan William Sweetland, a'r flwyddyn ddilynol rhoddwyd nifer o baentiadau ar y waliau. Ym Medi 1890, cynhaliwyd arddangosfa lwyddiannus ynddo ac mae copi o'r catalog ar gael o fewn ei furiau.

Rhwng 1897 a 1903, defnyddiwyd y Neuadd ar gyfer dramâu gan Ben Greet.^[2]

Gweler hefyd

• MonmouthpediA Cymraeg
• Afon Troddi
• Llwybr Clawdd Offa
• Camlas Sir Fynwy a Brycheiniog
• Rheilffordd Mynwy
• Castell Mynwy
• Terfysg Casnewydd

Cyfeiriadau

1. British Listed Buildings: The Rolls Hall. Adalwyd 15 Ionawr 2012
2. Monmouth Civic Society, Monmouth Heritage Blue Plaque Trail, n.d., t.14
3. Keith Kissack, Monmouth and its Buildings (Logaston Press, 2003), t.64
4. John Newman, The Buildings of Wales: Gwent/Monmouthshire (Penguin Books, 2000), t.408
5. Warlow, William Meyler (1899). A history of the charities of William Jones (founder of the "Golden lectureship" in London), at Monmouth & Newland p.338. W. Bennett. t. 444.