Ngũgĩ wa Thiong'o

Ngũgĩ wa Thiong'o
Ngũgĩ wa Thiong'o yn Festivaletteratura Mantova, yr Eidal, yn 2012
Ganwyd	5 Ionawr 1938  Kamirithu
Dinasyddiaeth	Cenia
Alma mater	Prifysgol Leeds Prifysgol Makerere Alliance High School
Galwedigaeth	dramodydd, nofelydd, awdur ysgrifau, academydd, athronydd, llenor
Cyflogwr	Prifysgol Califfornia, Irvine Prifysgol Nairobi Prifysgol Northwestern Prifysgol Efrog Newydd Prifysgol Efrog Newydd Prifysgol Yale
Adnabyddus am	I Will Marry When I Want, Matigari ma Njiruungi, Weep Not, Child, Decolonising the Mind, The Upright Revolution, Or Why Humans Walk Upright
Plant	Mũkoma wa Ngũgĩ, Wanjiku wa Ngũgĩ
Gwobr/au	Gwobr Ryngwladol Nonino, Lotus Prize for Literature, Gwobr Ryngwladol Catalwnia, Doctor honoris causa at University of Bayreuth
Gwefan	https://ngugiwathiongo.com

Nofelydd a dramodydd o Genia yw Ngũgĩ wa Thiong'o (ganwyd 5 Ionawr 1938).^[1] Mae hefyd yn ysgrifennu ar bynciau iaith a threfedigaethrwydd.

Ganwyd James Thiong'o Ngugi yn Limuru, Ardal Kiambu, Cenia.^[2] Ysgrifennodd ei nofel gyntaf, Weep Not, Child, yn Saesneg pan oedd yn mynychu Prifysgol Leeds yn Lloegr. Cyhoeddwyd ym 1964.

Cyd-ysgrifennodd y ddrama I Will Marry When I Want gyda Ngugi Wa Mirii, gan feirniadu'r anghydraddoldeb ac anghyfiawnder yng nghymdeithas Cenia. Cafodd Ngũgĩ ei arestio wedi perfformiad o'r ddrama ym 1977 a'i gadw heb gyhuddiad yng Ngharchar Kamiti. Pan yn y carchar, penderfynodd Ngũgĩ i ysgrifennu yn ei famiaith Gikuyu yn lle'r Saesneg. Treuliodd ei amser yn y carchar yn ysgrifennu'r nofel Caitani Mutharabaini ar bapur tŷ bach. Cafodd ei enwi'n garcharor gwleidyddol gan Amnest Rhyngwladol a'i ryddhau yn Rhagfyr 1978 yn sgil ymgyrch ryngwladol.^[3]

Ers hynny mae Ngũgĩ wedi galw ar lenorion Affricanaidd eraill i ysgrifennu yn eu hieithoedd brodorol ac nid ieithoedd Ewropeaidd.^[4]

Cyfeiriadau

1. (Saesneg) Ngugi Wa Thiong’o. Gwobr Booker. Adalwyd ar 31 Ionawr 2013.
2. (Saesneg) Ngugi wa Thiong’o. Encyclopædia Britannica. Adalwyd ar 31 Rhagfyr 2013.
3. (Saesneg) Ngugi Wa Thiong’o: A Profile of a Literary and Social Activist. ngugiwathiongo.com. Adalwyd ar 31 Ionawr 2013.
4. (Saesneg) Mwangi, Evan (13 Mehefin 2009). Queries over Ngugi’s appeal to save African languages, culture. Daily Nation. Adalwyd ar 31 Ionawr 2013.

Dolenni allanol

• (Saesneg) Gwefan swyddogol