Pavlo Tychyna

Pavlo Tychyna
Pavlo Tychyna ym 1924.
Ganwyd	Павел Григорьевич Тычинин  11 Ionawr 1891 (yn y Calendr Iwliaidd)  Pisky
Bu farw	16 Medi 1967  Kyiv
Dinasyddiaeth	Ymerodraeth Rwsia, Yr Undeb Sofietaidd
Alma mater	Prifysgol Cenedlaethol Economeg Kyiv, Vadym Hetman Chernihiv Theological Seminary
Galwedigaeth	llenor, bardd, cyfieithydd, gohebydd gyda'i farn annibynnol, ysgolhaig llenyddol, gwleidydd, awdur storiau byrion
Swydd	Chairman of the Verkhovna Rada, aelod o Sofiet Goruchaf yr Undeb Sofietaidd
Arddull	pennill, barddoniaeth naratif, sketch story, stori fer
Plaid Wleidyddol	Plaid Gomiwnyddol yr Undeb Sofietaidd
Gwobr/au	Arwr y Llafur Sosialaidd, Urdd Lenin, Urdd Lenin, Urdd Lenin, Urdd Lenin, Urdd Lenin, Urdd Baner Coch y Llafur, Urdd Baner Coch y Llafur, Gwobr Wladol Stalin, Gwobr Genedlaethol Shevchenko, Medal "Am Waith Arbennig yn Rhtfel Mawr Gwladgarol 1941–1945"
llofnod

Bardd o Wcráin yn yr iaith Wcreineg a gwleidydd Sofietaidd oedd Pavlo Tychyna (Wcreineg: Павло Тичина; 27 Ionawr [15 Ionawr yn yr Hen Ddull] 1891 – 16 Medi 1967).^[1][2]

Ganed ym mhentref Pisky, swydd Kozelets, yn rhanbarth Chernihiv, Ymerodraeth Rwsia. Derbyniodd ei addysg elfennol yn y cartref cyn iddo fynychu'r ysgol zemstvo leol. Symudodd i ddinas Chernihiv ym 1900, ac yno canai mewn côr y mynachlog.^[2] Mae ei gerdd gynharaf, "Synie nebo zakrylosia", yn dyddio o 1906. Y gerdd gyntaf ganddo a gyhoeddwyd oedd "Vy znaiete, iak lypa shelestyt'?" a ymddangosodd yn y cylchgrawn Literaturno-naukovyi vistnyk ym 1912. Wedi iddo raddio o Goleg Diwinyddol Chernihiv ym 1913, astudiodd yng Ngholeg Masnachol Kyiv o 1913 i 1917. Tra'r oedd yn fyfyriwr yn Kyiv, gweithiodd Tychyna i griwiau golygyddol y papur newydd Rada a'r cylchgrawn addysg Svitlo. Daeth i'r amlwg fel prif fardd yr iaith Wcreineg yn ystod cyfnod cynnar Gweriniaeth Sosialaidd Sofietaidd (GSS) yr Wcráin. Cyflwynai arddull newydd o farddoniaeth o'r enw kliarnetyzm ("clarinetiaeth") gyda'i gasgliad cyntaf o gerddi, Soniashni kliarnety (1918). Cafodd ragor o lwyddiant gyda'r cyfrolau Zamist’ sonetiv i oktav (1920), Pluh (1920), V kosmichnomu orkestri (1921), a Viter z Ukraïny (1924).^[3]

Symudodd Tychyna i Kharkiv ym 1923 ac ymunodd â'r cylch llenyddol proletaraidd Hart, a sefydlwyd yno gan Vasyl Blakytny. Cyfranodd yn y cyfnod hwn at y cyfnodolyn misol Chervonyi shliakh.^[2] Ym 1927, ymochrodd â charfan arall o lenorion yn Kharkiv o'r enw Vaplite a oedd yn edmygu llên Gorllewin Ewrop ac yn dadlau dros ffurfio traddodiad annibynnol newydd o lenyddiaeth Wcreineg. O ganlyniad i'w aelodaeth yn Vaplite, a'i gerdd "Chystyla maty kartopliu", cyhuddwyd Tychyna o "genedlaetholdeb bwrdeisaidd" gan yr awdurdodau comiwnyddol. Ildiodd Tychyna i bwysau'r llywodraeth wedi iddo gael ei dderbyn i Academi Gwyddorau GSS yr Wcráin ym 1929, ac ysgrifennodd farddoniaeth yn arddull Realaeth Sosialaidd, ideoleg swyddogol y Blaid Gomiwnyddol. Ymddengys cerddi o'r fath, yn clodfori'r drefn Stalinaidd, yn ei gasgliadau Chernihiv (1931), Partiia vede (1934), Chuttia iedynoï rodyny (1938; a enillodd iddo Wobr Lenyddol Stalin ym 1941), Pisnia molodosti (1938), a Stal’ i nizhnist’ (1941).^[3]

Gwasanaethodd Tychyna yn ddirprwy i Sofiet Goruchaf GSS yr Wcráin am 29 mlynedd, o 1938 hyd at ei farwolaeth, ac yn ddirprwy i Sofiet Goruchaf yr Undeb Sofietaidd o 1946 hyd at ei farwolaeth. Daliodd swyddi cadeirydd Sofiet Goruchaf GSS yr Wcráin o 1953 i 1959, cyfarwyddwr Athrofa Lenyddol Academi Gwyddorau GSS yr Wcráin o 1936 i 1939 ac o 1941 i 1943, a gweinidog addysg GSS yr Wcráin o 1943 i 1948.^[3]

Yn ystod yr Ail Ryfel Byd, mynegai Tychyna ysbryd rhyfelgar a gwladgarol yn ei gasgliadau My idemo na bii (1941), Peremahat’ i zhyt’ (1942), Tebe my znyshchym—chort z toboiu (1942), a Den’ nastane (1943). Cyhoeddodd 11 gyfrol arall o farddoniaeth o ddiwedd y rhyfel hyd at ei farwolaeth, yn canu mawl y Blaid Gomiwnyddol, yr arweinydd Sofietaidd Nikita Khrushchev, ac arwyr y mudiad sosialaidd. Er gwaethaf yr ymgyrch i ddad-Stalineiddio'r Undeb Sofietaidd, glynodd Tychyna at dueddiadau uniongred yr awdurdodau ac ymosododd ar y shistdesiatnyky, mudiad arbrofol o lenorion Wcreinaidd yn niwedd y 1950au a dechrau'r 1960au. Erbyn diwedd ei oes, roedd barddoniaeth Tychyna yn hen ffasiwn ac yn ymddangos weithiau fel hunan-barodi. Bu farw Pavlo Tychyna yn Kyiv yn 76 oed. Cyhoeddwyd rhagor o'i gerddi wedi iddo farw, yn y casgliadau Virshi (1968) a V sertsi moïm (1970).^[3]

Llyfryddiaeth

• Soniashni kliarnety (1918).
• Zamist’ sonetiv i oktav (1920).
• Pluh (1920).
• V kosmichnomu orkestri (1921).
• Viter z Ukraïny (1924).
• Chernihiv (1931).
• Partiia vede (1934).
• Chuttia iedynoï rodyny (1938).
• Pisnia molodosti (1938).
• Stal’ i nizhnist’ (1941).
• My idemo na bii (1941).
• Peremahat’ i zhyt’ (1942).
• Tebe my znyshchym—chort z toboiu (1942).
• Den’ nastane (1943).
• Zhyvy, zhyvy, krasuisia (1949).
• I rosty, i diiaty (1949).
• Mohutnist’ nam dana (1953).
• Na Pereiaslavs’kii radi (1954).
• My svidomist’ liudstva (1957).
• Druzhboiu my zdruzheni (1958).
• Do molodi mii chystyi holos (1959).
• Bat’kivshchyni mohutnii (1960).
• Zrostai, prechudovyi svite (1960).
• Komunizmu dali vydni (1961).
• Topoli arfy hnut’ (1963).
• Virshi (1968).
• V sertsi moïm (1970).

Cyfeiriadau

1. (Saesneg) George G. Grabowicz, "Pavlo Tychyna" yn European Writers: The Twentieth Century, cyfrol 10, golygwyd gan George Stade (Efrog Newydd: Charles Scribner's Sons, 1990), tt. 1651–76. Adalwyd ar wefan Cymdeithas Wyddonol Shevchenko ar 28 Rhagfyr 2020.
2. Ivan Katchanovski, Zenon E. Kohut, Bohdan Y. Nebesio, a Myroslav Yurkevich, Historical Dictionary of Ukraine, ail argraffiad (Lanham, Maryland: The Scarecrow Press, 2013), tt. 643–4.
3. (Saesneg) Ivan Koshelivets, "Tychyna, Pavlo" yn Encyclopedia of Ukraine, cyfrol 3 (1993). Adalwyd ar Internet Encyclopedia of Ukraine ar 28 Rhagfyr 2020.