Richard Sampson

Richard Sampson
Ganwydc. 1485 Edit this on Wikidata
Bu farw25 Medi 1554 Edit this on Wikidata
Eccleshall Edit this on Wikidata
DinasyddiaethBaner Lloegr Lloegr
Alma mater
Galwedigaethoffeiriad, diplomydd, cyfansoddwr Edit this on Wikidata
SwyddEsgob Chichester, Esgob Caerlwytgoed Edit this on Wikidata

Roedd Richard Sampson (tua 1485 - 25 Medi 1554) yn offeiriad a chyfansoddwr cerddoriaeth gysegredig o Loegr, a wasanaethodd fel esgob Anglicanaidd Chichester ac wedi hynny Coventry a Chaerlwytgoed. Bu hefyd yn gwasanaethu fel Arglwydd Lywydd Cyngor Cymru a'r Gororau.[1]

Cefndir

[golygu | golygu cod]

Ganwyd Sampson yn Berkshire, yn fab i Robert Sampson ac Anne (née Chatterton) ei wraig. Bu Robert, ei frawd, yn glerc y cyngor i'r brenhinoedd Harri VII a Harri VIII.

Addysgwyd ef yn Trinity Hall, Caergrawnt; y Sorbonne, Paris; Perugia a Sens.[2]

Gyrfa

[golygu | golygu cod]

Ym 1513 cipiwyd Tournai yng Ngwlad Belg gan Harri VIII a phenodwyd y Cardinal Wolsey yn Esgob y ddinas.[3] Penodwyd Sampson yn ganghellor esgobaethol a ficer cyffredinol yr esgobaeth, gan Cromwel a bu’n byw yno hyd 1517. Yn Tournai bu Sampson yn chware ran bwysig ym materion diplomyddol Ewrop. Cafodd ei aseinio i lysgenhadaeth i drin gyda Marged o Awstria, Duges Savoie ym Mrwsel ym mis Medi 1514, ac roedd yn rhan o gomisiwn masnach i Fwrgwyn gyda Syr Thomas More, Cuthbert Tunstall, ac eraill (7 neu 8 Mai 1515). Ar 1 Hydref 1515, gydag iarll Caerwrangon a’r Arglwydd Mountjoy, fe wnaeth Sampson drafod gyda’r Ffrancwyr am gystodaeth Tournai. Yn ddiweddarach, gyda Thomas Cromwell a Richard Mayhew, esgob Henffordd, cafodd ei enwi mewn comisiwn i drafod heddwch Ewrop. Cymerodd ran bwysig yn y trafodaethau i ddychwelyd Tournai i'r Ffrancwyr ym 1517.[4] Yn y cyfamser, enillodd ffafriaeth Seisnig, gan ddod yn Ddeon San Steffan, Westminster a'r Capel Brenhinol, Castell Windsor (1516), Archddiacon Cernyw (1517) a phrebendari Newbald (1519).

Ym 1521 penodwyd Sampson i gomisiwn i ymdrin â llyfrau oedd dan amheuaeth o fod yn hereticaidd. Rhwng 1522 a 1525 roedd yn llysgennad Lloegr i'r Ymerawdwr Siarl V. Ym 1525 aeth gyda'r llys ymerodrol, gan ymweld â Madrid a Toledo.

Fe'i penodwyd yn Ddeon Windsor (1523), Ficer Stepney (1526) ac yn brebendari yn Eglwys Gadeiriol St. Paul ac Eglwys Gadeiriol Caerlwytgoed; roedd hefyd yn Archddiacon Suffolk (1529).[5]

Daeth yn un o brif asiantau Harri VIII yn achos yr ysgariad brenhinol, a gynorthwyodd i hyrwyddo ei yrfa eglwysig. Penodwyd ef yn ddeon Caerlwytgoed ym 1533, yn rheithor Hackney (1534), a thrysorydd esgobaeth Caersallog (1535). Ar 11 Mehefin 1536, cafodd ei ethol yn Esgob Chichester. Fel esgob wnaeth hyrwyddo polisi eglwysig Harri, er nid mewn modd ddigon trylwyr i fodloni'r archesgob Thomas Cranmer.[6]

Ym mis Mai 1540, fel rhan o ymgyrch Cromwell yn erbyn ei wrthwynebwyr ceidwadol, arestiwyd Sampson a'i anfon i Dŵr Llundain. Nid oedd llysgennad Ffrainc yn disgwyl i Sampson adael y Tŵr yn fyw, ond cafodd ei achub gan gwymp Cromwell, gan dderbyn pardwn ym mis Awst 1540.[7]

Ar 19 Chwefror 1543, cafodd Sampson ei drosglwyddo i esgobaeth Coventry a Chaerlwytgoed. Yn yr un flwyddyn cafodd ei benodi yn Arglwydd Lywydd Cyngor Cymru a'r Gororau gan dal y swydd hyd 1548. Roedd ei dyletswyddau yng Nghymru yn effeithio ar ei ddyletswyddau fel esgob, a bu'n absennol o'r esgobaeth am y cyfan o'i gyfnod fel Arglwydd Lywydd.

Daliodd ei esgobaeth trwy deyrnasiad Edward VI, er bod Dodd yn dweud iddo gael ei amddifadu am adfer ei ufudd-dod i'r pab.[8]

Ysgrifennodd "Oratio" i amddiffyn yr uchelfraint frenhinol (1534) [9] ac esboniad o'r Salmau (1539-48) ac o Epistol Paul at y Rhufeiniaid (1546).

Marwolaeth

[golygu | golygu cod]

Bu farw yn Eccleshall yn Swydd Stafford, lle claddwyd ei weddillion.

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. ↑ "Sampson, Richard (d. 1554), bishop of Coventry and Lichfield". Oxford Dictionary of National Biography (yn Saesneg). doi:10.1093/ref:odnb/24594. Cyrchwyd 2020-05-18.
  2. ↑ A Cambridge Alumni Database. Prifysgol Caergaint adalwyd 18 Mai 2019
  3. ↑ Davies, C. S. L. "Tournai and the English crown, 1513-1519." Historical Journal (1998): 1-26.
  4. ↑ Wagner, John A (2012). Encyclopedia of Tudor England, Cyfrol I. ABC-CLIO. t. 986.
  5. ↑ "Richard SAMPSON (Bishop of Coventry and Lichfield)". www.tudorplace.com.ar. Cyrchwyd 2020-05-18.
  6. ↑ "Richard Sampson - Encyclopedia Volume - Catholic Encyclopedia". Catholic Online. Cyrchwyd 2020-05-18.
  7. ↑ Zeeveld, W. Gordon (1953-10-01). "Tudor Prelates and Politics, 1536–1558. By Lacey Baldwin Smith. [Princeton Studies in History, Volume VIII. (Princeton: Princeton University Press. 1953. Pp. viii, 333. )"]. The American Historical Review 59 (1): 104–105. doi:10.1086/ahr/59.1.104. ISSN 0002-8762. https://academic.oup.com/ahr/article/59/1/104/99037.
  8. ↑ Dodd, Charles (1839). Dodd's Church History of England from the Commencement of the Sixteenth Century to the Revolution in 1688.
  9. ↑ R. Sampson, Oratio quae docet hortatur admonet omnes potissimum Anglos regiae dignitati cum primis ut obediant (1534)
Teitlau Anrhydeddus
Rhagflaenydd:
Rowland Lee 		Llywydd Cyngor Cymru a'r Gororau
1525 - 1534 		Olynydd:
John Dudley, Iarll Warwick