Rod Richards

Rod Richards
Ganwyd	Roderick Richards  12 Mawrth 1947  Llanelli
Bu farw	13 Gorffennaf 2019  Penarth
Dinasyddiaeth	y Deyrnas Unedig
Alma mater	Coleg Llanymddyfri Prifysgol Aberystwyth Prifysgol Abertawe
Galwedigaeth	gwleidydd
Swydd	Aelod o 51ain Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o'r Cynulliad Cenedlaethol Cymru 1af, Aelod o'r Cynulliad Cenedlaethol Cymru 1af, Leader of the Welsh Conservative Party, Parliamentary Under-Secretary of State for Wales, Parliamentary Under-Secretary of State for Wales
Plaid Wleidyddol	y Blaid Geidwadol, Plaid Annibyniaeth y DU

Rod Richards
Aelod o Cynulliad Cenedlaethol Cymru dros Gogledd Cymru
Mewn swydd 6 Mai 1999 – 10 Medi 2002
Rhagflaenwyd gan	Sefydlwyd yr etholaeth
Dilynwyd gan	David Jones
Arweinydd Plaid Geidwadol Cymru
Mewn swydd 12 Mai 1999 – 18 Awst 1999
Arweinydd	William Hague
Rhagflaenwyd gan	Sefydlwyd y swydd
Dilynwyd gan	Nick Bourne
Is-Ysgrifennydd Gwladol Cymru
Mewn swydd 20 Gorffennaf 1994 – 2 Mehefin 1996
Prif Weinidog	John Major
Rhagflaenwyd gan	Nicholas Bennett
Dilynwyd gan	Jonathan Evans
Aelod o Senedd dros Gogledd Orllewin Clwyd
Mewn swydd 9 Ebrill 1992 – 1 Mai 1997
Rhagflaenwyd gan	Sir Anthony Meyer
Dilynwyd gan	Diddymwyd y swydd

Gwleidydd Ceidwadol o Gymro oedd Roderick Richards (12 Mawrth 1947 – 13 Gorffennaf 2019). Ymunodd â UKIP yn 2013. Ef oedd yr Aelod Seneddol Ceidwadol ar gyfer Gogledd Orllewin Clwyd rhwng 1992 a 1997, pan gollodd ei sedd ym muddugoliaeth ysgubol y Blaid Lafur. Ef hefyd oedd arweinydd y Ceidwadwyr yng Nghynulliad Cenedlaethol Cymru yn 1999, ar ôl cael ei ethol yn Aelod Cynulliad dros Ogledd Cymru .

Bywyd cynnar

Ganwyd Richards yn Llanelli i Ivor George Richards a Lizzie Jane Richards (nee Evans). Addysgwyd Richards yng Ngholeg Llanymddyfri ac ym Mhrifysgol Abertawe lle enillodd radd anrhydedd dosbarth cyntaf mewn economeg ac ystadegau. Cyn hynny, roedd wedi treulio peth amser yn y Morlu Brenhinol, gan gynnwys gwasanaeth yng Ngogledd Iwerddon. Gwasanaethodd hefyd ar staff cudd-wybodaeth y Weinyddiaeth Amddiffyn, a bu'n gweithio fel daroganwr economaidd.^[1] Gweithiodd Richards, ar un adeg, i MI-6 ^[2]

Cododd Richards i amlygrwydd cyhoeddus yn yr 1980au fel darllenydd newyddion Cymraeg i BBC Cymru.

Gyrfa wleidyddol

Senedd y DU

Ceisiodd yn gyntaf ymuno â'r senedd yn etholiad cyffredinol 1987, pan safodd yn aflwyddiannus dros sedd Caerfyrddin, gan roi'r gorau i'w swydd gyda'r BBC i wneud hynny. Bu'n aflwyddiannus eto ddwy flynedd yn ddiweddarach mewn isetholiad ar gyfer Bro Morgannwg, gan roi'r gorau i'w waith unwaith eto fel darlledwr, ond yn etholiad cyffredinol 1992 fe'i hetholwyd yn AS dros gyn sedd seneddol Clwyd North West. Yn ystod llywodraeth John Major, fe'i benodwyd yn Ysgrifennydd Seneddol Preifat yn y Swyddfa Dramor a Chymanwlad ym 1993 a gweinidog iau y Swyddfa Gymreig ym 1994, ond bu'n rhaid iddo ymddiswyddo ym 1996 pan wynebodd newyddion am berthynas tu allan i'w briodas.^[1]

Cynulliad Cenedlaethol Cymru

Er iddo gael ei drechu yn ei sedd etholaethol yn ystod etholiadau cyntaf Cynulliad Cymru yn 1999, cafodd ei ethol i'r corff newydd fel yr ymgeisydd cyntaf ar restr rhanbarthol y Ceidwadwyr. Etholwyd ef yn arweinydd y Blaid Geidwadol yn y Cynulliad Cenedlaethol mewn pleidlais o aelodau'r blaid yng Nghymru gan guro Nick Bourne,^[1] a oedd yn wybyddus i fod yn ddewis cyntaf William Hague ar gyfer y swydd. Safodd Richards i lawr fel arweinydd ar ôl iddo gael ei gyhuddo o achosi niwed corfforol difrifol i fenyw ifanc.^[1] Yna penodwyd Bourne yn arweinydd gan Hague. Cafodd Richards ei glirio o'r ymosodiad ym mis Mehefin 2000.

Cafodd Richards chwip y parti ei dynnu'n ôl ohono yn dilyn ei benderfyniad i ymatal yn hytrach na phleidleisio gyda'i gyd-Geidwadwyr yn erbyn cyllideb y Cynulliad ar ddiwedd 1999. Parhaodd i eistedd yn y Cynulliad, fel 'Ceidwadwr Annibynnol' tan fis Medi 2002 pan ymddiswyddodd fel Aelod Cynulliad (AC) oherwydd problemau gydag alcohol.^[3]

Roedd Richards a'i olynydd, Nick Bourne, yn adnabyddus am gasáu ei gilydd. Mewn un cyfweliad, dywedodd Richards y byddai'n ystyried gwrthwynebu Bourne pe bai'n sefyll dros Gomisiynydd yr Heddlu.^[4] Pan gollodd Bourne ei sedd yn etholiad Cynulliad 2011, dyfynnwyd Rod Richards yn y Western Mail gan ddweud, "Mae wedi bod yn wythnos wych, bin Laden ar ddydd Sul, Bourne ar ddydd Gwener." Cafodd Osama bin Laden ei ladd gan luoedd arbennig America yn y dyddiau cyn y diwrnod pleidleisio.^[5]

Unwaith y penodwyd Bourne yn arweinydd y blaid gan William Hague, gwrthododd roi portffolio i Richards yn ei ad-drefniad ar 25 Awst, gan ei adael fel yr unig feinciwr cefn Torïaidd yng Nghymru.^[6] Dywedodd Richards, "Rydym yn gwbl hapus i barhau i hyrwyddo'r iaith Gymraeg. Ond ni fyddwn yn gwahaniaethu yn erbyn y Cymry hynny nad ydynt yn siarad Cymraeg, nac yn wir unrhyw un arall sy'n dod i fyw yng Nghymru"; ac wrth sôn ar Blaid Cymru, "Maent yn barti gwrth-Brydeinig. Maent yn gwrthod popeth sy'n Brydeinig: ein hanes, ein gwerthoedd, ein cyflawniadau gwych, ein hiaith, yn wir bodolaeth ein teulu Prydeinig... Maent am i Gymru allan o'r Deyrnas Unedig ac i mewn i wladwriaeth Ewropeaidd ffederal. Maen nhw eisiau gwahanu o Loegr fel y gall Cymru gael ei rheoli gan Frwsel. " ^[2]

Enciliad i UKIP

Ym mis Gorffennaf 2013, ymunodd Richards â UKIP, ar ôl iddo gael ei "ddadrithio gyda'r prif bleidiau". Gwrthododd ddweud os oedd am geisio am enwebiad UKIP yn etholiad Senedd Ewrop 2014. Gwnaeth yr ASE ar y pryd yng Nghymru, John Bufton, roi'r gorau iddi ym mis Mehefin 2014, gan gael ei ddisodli gan Nathan Gill.^[5][7]

Bywyd personol

Roedd Richards yn briod â seicolegydd, Liz, hyd nes ei ysgariad, ar ôl datgeliadau ym mis Mehefin 1996 o'i berthynas tu allan i'r briodas ^[8] Mae gan y cwpl dri o blant.   ^{[ angen dyfynnu ]} Yn 1999, tra'n arweinydd Torïaidd Cymru, fe'i gyhuddwyd o achosi niwed corfforol difrifol i fenyw ifanc ond fe'i rhyddhawyd ar ôl achos llys.^[1]

Yn yr Uchel Lys yn Llundain ym mis Chwefror 2003, datganwyd bod Richards yn fethdalwr gyda dyledion a amcangyfrifwyd yn fwy na £300,000, wedi methu ad-daliadau o fenthyciad oedd wedi gymeryd ar gyfer tafarn roedd yn berchen yn Ystradgynlais.^[3]

Adroddwyd ar 17 Ebrill 2008 bod Richards wedi cael ei arestio mewn cysylltiad ag ymosodiad honedig ar weithiwr i'r Blaid Geidwadol.^[9] Fe'i rhyddhawyd yn ddiweddarach ar ôl derbyn rhybudd gan yr heddlu. Aeth Richards yn ddig pan ddywedodd y cynghorydd, a oedd yn canfasio o ddrws i ddrws, wrtho nad oedd wedi derbyn llenyddiaeth hyrwyddo gan ei fod eisoes wedi'i restru fel aelod blaenllaw o'r blaid. Pan holwyd yn ddiweddarach am y digwyddiad, dywedodd Richards ei fod wedi rhoi "clip o amgylch y glust" i'r cynghorydd ifanc, a oedd yn "hanner ei oed a dwywaith ei faint", am "fod yn ddigywilydd". Priodolodd y digwyddiad i ddiffyg cwsg.^[10]

Bu farw ar 13 Gorffennaf 2019 yn hospis Marie Curie ym Mhenarth wedi brwydr hir gyda chanser.^[10][11] Cynhaliwyd gwasanaeth goffa iddo ar 30 Gorffennaf 2019 yn Eglwys Gadeiriol Llandaf.^[12]

Cyfeiriadau

1. "BBC News AMs profile". BBC. 1 Medi 1999.
2. "CV: Rod Richards". BBC News. 6 Ebrill 1999.
3. "Rod Richards declared bankrupt". BBC News. 10 Chwefror 2003.
4. "Former Conservative Assembly leader Rod Richards may oppose Nick Bourne in police commissioner race". WalesOnline. 2012-01-13. Cyrchwyd 2017-09-18.
5. "Former Tory MP Rod 'The Rottweiler' Richards Joins Ukip". Huffingtonpost.co.uk. 2013-07-09. Cyrchwyd 2017-09-18.
6. "A colourful and controversial character". BBC News. 23 Mehefin 2000.
7. Daniel Davies (2013-07-09). "Ex-Tory MP Rod Richards joins UKIP". BBC News. Cyrchwyd 2017-09-18.
8. "Major rushes through two ministerial appointments after resignation of Richards Bid to limit damage of sex scandal". Herald Scotland. 1996-06-04. Cyrchwyd 2017-09-18.
9. "Ex-MP arrested in assault claim". BBC News. 2008-04-17. Cyrchwyd 2017-09-18.
10. "Ex-MP cautioned in assault claim". BBC. 17 Ebrill 2008. Cyrchwyd 24 Medi 2017.
11. "Former Conservative politician Rod Richards dies". BBC. 14 Gorffennaf 2019. Cyrchwyd 16 Gorffennaf 2019.
12.  Rod RICHARDS. Western Mail (27 Gorffennaf 2019).

Swyddi

Senedd y Deyrnas Unedig
Rhagflaenydd: Syr Anthony Meyer	Aelod Seneddol dros Orllewin Clwyd 1992 – 1997	Olynydd: Rod Richards
Cynulliad Cenedlaethol Cymru
Rhagflaenydd: swydd newydd	Aelod Cynulliad dros Ogledd Cymru 1999–2002	Olynydd: David Jones
Swyddi gwleidyddol
Rhagflaenydd: swydd newydd	Arweinydd y Ceidwadwyr Cymreig yn y Cynulliad Cenedlaethol 1999 - 1999	Olynydd: Nick Bourne