Talgarth

Talgarth
Mathtref, cymuned Edit this on Wikidata
Poblogaeth1,724, 1,701 Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
SirPowys Edit this on Wikidata
GwladBaner Cymru Cymru
Arwynebedd5,531 ha Edit this on Wikidata
Cyfesurynnau51.993°N 3.232°W Edit this on Wikidata
Cod SYGW04000343 Edit this on Wikidata
Cod OSSO1533 Edit this on Wikidata
Cod postLD3 Edit this on Wikidata
Gwleidyddiaeth
AS/au CymruJames Evans (Ceidwadwyr)
AS/au y DUDavid Chadwick (Democratiaid Rhyddfrydol)
Map
[golygwch ar Wicidata]

Tref a chymuned ym Mhowys, Cymru, yw Talgarth.[1] Saif yn ardal Brycheiniog. Yma y cadwyd Llyfr Coch Talgarth, llawysgrif Gymraeg a ysgrifennwyd tua'r flwyddyn 1400.

Mae Caerdydd 57 km i ffwrdd o Talgarth ac mae Llundain yn 222.1 km. Y ddinas agosaf ydy Henffordd sy'n 36.6 km i ffwrdd.

Cynrychiolir yr ardal hon yn Senedd Cymru gan James Evans (Ceidwadwyr)[2] ac yn Senedd y DU gan David Chadwick (Democratiaid Rhyddfrydol).[3]

Tŵr Plasdy Porthamal, lle'r arhosodd Harri Tudur ar ei daith drwy Gymru 10 Awst 1485 yn ôl traddodiad. Chwalwyd y plasdy ei hun ar ddechrau'r 19g.[4]

Adeiladau a chofadeiladau

[golygu | golygu cod]
  • Eglwys Sant Gwenllïan
  • Gwesty'r Tŵr (1873)
  • Melin Talgarth
  • Neuadd y Dref
  • Penywyrlod (siambr gladdu)

Siambrau claddu

[golygu | golygu cod]

O fewn ardal tua dwy filltir sgwâr ceir 16 siambr claddu o Oes Ganol y Cerrig (y mesolythig) a ystyrir yn nodedig iawn. Siambrau hirion yw'r rhan fwyaf, gyda cherrig anferthol yn eu gorchuddio fel nenfydau; mae eu cynlluniau mewnol yn hynod o gymhleth ac yn arwydd fod yma bobl soffistigedig iawn, amaethwyr cynnar gyda defodau claddu arbennig. Canfuwyd yr offeryn cerdd hynaf yng Nghymru ym Mhenywyrlod, Talgarth a ddyddiwyd i c. 4000 BC; darganfuwyd y siambr gan ffermwr lleol a'r offeryn cerdd ym Mehefin 1972 .

Cyfrifiad 2011

[golygu | golygu cod]

Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:[5][6][7]

Cyfrifiad 2011
Poblogaeth cymuned Talgarth (pob oed) (1,724)
  
 100%
Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Talgarth) (198)
  
 11.8%
:Y ganran drwy Gymru
  
 19%
Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Talgarth) (1069)
  
 62%
:Y ganran drwy Gymru
  
 73%
Y nifer dros 16 sydd mewn gwaith (Talgarth) (238)
  
 32.3%
:Y ganran drwy Gymru
  
 5%

Pobl nodedig

[golygu | golygu cod]

Gweler hefyd

[golygu | golygu cod]

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. ↑ "Rhestr o Enwau Lleoedd Safonol Cymru". Llywodraeth Cymru. 14 Hydref 2021.
  2. ↑ "Gwefan Senedd Cymru". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2021-11-10. Cyrchwyd 2021-12-30.
  3. ↑ Gwefan Senedd y DU
  4. ↑ gatehouse-gazetteer.info; adalwyd 20 Ionawr 2016
  5. ↑ "Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru". Swyddfa Ystadegau Gwladol. Cyrchwyd 2012-12-12.. Poblogaeth: ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.
  6. ↑ Canran y diwaith drwy Gymru; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013
  7. ↑ Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.
gw • sg • go
Trefi a phentrefi Powys

Trefi
Aberhonddu  · Crucywel  · Y Drenewydd  · Y Gelli Gandryll  · Llanandras  · Llandrindod  · Llanfair-ym-Muallt  · Llanfyllin  · Llanidloes  · Llanwrtyd  · Machynlleth  · Rhaeadr Gwy  · Talgarth  · Y Trallwng  · Tref-y-clawdd  · Trefaldwyn  · Ystradgynlais
Pentrefi
Abaty Cwm-hir  · Aberbrân  · Abercegir  · Abercraf  · Aberedw  · Abergwesyn  · Abergwydol  · Aberhafesb  · Aberhosan  · Aberllynfi  · Aber-miwl  · Aberriw  · Abertridwr  · Aberysgir  · Adfa  · Arddlin  · Bachelldref  · Y Batel  · Betws Cedewain  · Beulah  · Bochrwyd  · Bontdolgadfan  · Y Bontnewydd-ar-Wy  · Bronllys  · Bugeildy  · Bwlch  · Caersŵs  · Capel Isaf  · Capel Uchaf  · Capel-y-ffin  · Carno  · Casgob  · Castell Caereinion  · Castell-paen  · Cathedin  · Cegidfa  · Cemaes  · Ceri  · Cilmeri  · Y Clas-ar-Wy  · Clatter  · Cleirwy  · Cnwclas  · Coedybrenin  · Coelbren  · Comins-coch  · Crai  · Craig-y-nos  · Crugion  · Cwmdu  · Cwm-twrch  · Darowen  · Defynnog  · Derwen-las  · Dolanog  · Dolfor  · Dylife  · Einsiob  · Erwd  · Esgairgeiliog  · Felindre, Maldwyn  · Felin-fach  · Y Foel  · Ffordun  · Gaer  · Garth  · Glan-miwl  · Glantwymyn  · Glasgwm  · Y Groes  · Gwenddwr  · Heol Senni  · Isatyn  · Kinnerton  · Libanus  · Llan  · Llanafan Fawr  · Llananno  · Llanarmon Mynydd Mawr  · Llanbadarn Fynydd  · Llanbadarn Garreg  · Llanbister  · Llanbryn-mair  · Llandinam  · Llandrinio  · Llandyfaelog Tre'r-graig  · Llandysilio  · Llandysul  · Llan-ddew  · Llanddewi yn Hwytyn  · Llanddewi Ystradenni  · Llanelwedd  · Llanerfyl  · Llanfair Caereinion  · Llanfair Llythynwg  · Llanfechain  · Llanfihangel Nant Brân  · Llanfihangel Nant Melan  · Llanfihangel Rhydieithon  · Llanfihangel Tal-y-llyn  · Llanfihangel-yng-Ngwynfa  · Llanfrynach  · Llangadfan  · Llangadwaladr  · Llangamarch  · Llangasty Tal-y-llyn  · Llangatwg  · Llangedwyn  · Llan-gors  · Llangurig  · Llangynidr  · Llangynllo  · Llangynog  · Llangynyw  · Llanhamlach  · Llanigon  · Llanllugan  · Llanllwchaearn  · Llanllŷr  · Llanrhaeadr-ym-Mochnant  · Llansanffraid Cwmdeuddwr  · Llansanffraid-ym-Mechain  · Llansantffraed (Aberhonddu)  · Llansantffraed-yn-Elfael  · Llansilin  · Llanwddyn  · Llanwnnog  · Llanwrin  · Llanwrthwl  · Llanwyddelan  · Llanymynech  · Llan-y-wern  · Llawr-y-glyn  · Llechfaen  · Llowes  · Llys-wen  · Llywel  · Llwydiarth  · Manafon  · Meifod  · Merthyr Cynog  · Mochdre  · Nant-glas  · Nantmel  · Pandy  · Pencelli  · Pencraig  · Penegoes  · Pengefnffordd  · Pennant Melangell  · Pentrefelin  · Penybont  · Pen-y-bont-fawr  · Pilalau  · Pipton  · Pont-faen  · Pontneddfechan  · Pontrobert  · Pontsenni  · Pwllgloyw  · Saint Harmon  · Sarn  · Sarnau, Brycheiniog  · Sarnau, Maldwyn  · Sgethrog  · Snead  · Sycharth  · Talachddu  · Talerddig  · Tal-y-bont  · Tal-y-bont ar Wysg  · Tirabad  · Trallong  · Trecastell  · Trefeca  · Trefeglwys  · Tregynon  · Trelystan  · Tre'r-llai  · Tretŵr  · Tre-wern  · Walton  · Yr Ystog