Tirumalai Krishnamacharya

Tirumalai Krishnamacharya
Ganwyd18 Tachwedd 1888 Edit this on Wikidata
Chitradurga district Edit this on Wikidata
Bu farw28 Chwefror 1989 Edit this on Wikidata
Chennai Edit this on Wikidata
DinasyddiaethBaner India India
Galwedigaethathro, athronydd Edit this on Wikidata
PlantT.K.V. Desikachar, T. K. Sribhashyam Edit this on Wikidata

Roedd Tirumalai Krishnamacharya (18 Tachwedd 1888 - 28 Chwefror 1989)[1][2] yn athro ioga Indiaidd, yn iachawr ac yn ysgolhaig. Caiff ei ystyried yn un o gwrws pwysicaf ioga modern,[3] ac yn aml fe'i gelwir yn "dad ioga modern" am ei ddylanwad eang ar ddatblygiad symudiadau (neu asanas) ioga.[4][5] Fel arloeswyr cynharach a ddylanwadwyd gan ddiwylliant corfforol fel Yogendra a Kuvalayananda, cyfrannodd at adfywiad ioga hatha.[6][7]

Roedd gan Krishnamacharya raddau ym mhob un o'r chwe darśanas Vedig, neu athroniaeth Indiaidd. Tra dan nawdd Brenin Mysore, Krishna Raja Wadiyar IV, teithiodd Krishnamacharya o amgylch India yn rhoi darlithoedd ac arddangosiadau i hyrwyddo yoga, gan gynnwys y fath gampau ag atal curiad ei galon yn ôl pob golwg.[8] Fe'i hystyrir yn eang fel pensaer y vinyāsa (sef y trawsnewid rhwng dau safle, dwy asana o fewn ioga),[6] yn yr ystyr o gyfuno anadlu â symudiad; mae arddull ioga a greodd wedi dod i gael ei alw'n Vini-ioga neu Vinyasa Krama Yoga. Sail holl ddysgeidiaeth Krishnamacharya oedd yr egwyddor "Dysgwch yr hyn sy'n briodol i unigolyn."[9]

Tra ei fod yn cael ei barchu mewn rhannau eraill o'r byd fel iogi, yn India gelwir Krishnamacharya yn bennaf yn iachawr a dynnodd o draddodiadau ayurvedig ac ioga i adfer iechyd a lles y rhai yr oedd yn eu trin.[6] Ysgrifennodd bedwar llyfr ar ioga— Yoga Makaranda (1934), Yogaasanagalu (tua 1941),[10] Yoga Rahasya, ac Yogavalli (Pennod 1 - 1988) - yn ogystal â sawl traethawd a chyfansoddiad barddonol.[1]

Roedd myfyrwyr Krishnamacharya'n cynnwys llawer o athrawon enwocaf a mwyaf dylanwadol ioga: Indra Devi (1899-2002); K. Pattabhi Jois (1915–2009); BKS Iyengar (1918-2014); ei fab TKV Desikachar (1938-2016); Srivatsa Ramaswami (ganwyd 1939); ac AG Mohan (ganwyd 1945). Mae Iyengar, ei frawd-yng-nghyfraith a sylfaenydd Ioga Iyengar, yn nodi mai i Krishnamacharya mae'r diolch am ei annog i ddysgu ioga pan oedd yn blentyn ym 1934.[11][3]

Bywgraffiad

[golygu | golygu cod]

Bywyd cynnar

[golygu | golygu cod]

Ganwyd Krishnamacharya ar 18 Tachwedd 1888 ym Muchukundapura, a leolir yn ardal Chitradurga yn Karnataka heddiw, yn Ne India, i deulu Iyengar uniongred. Ei iaith gyntaf oedd Telugu,[12] sy'n golygu, yn ôl arddull enw Telugu, mai "Tirumalai" oedd enw'r teulu, sydd fel arfer yn cael ei dalfyrru, a "Krishnamacharya" oedd yr enw arwyddocaol a roddwyd. Ei rieni oedd Sri Tirumalai Srinivasa Tatacharya, athrawes adnabyddus y Vedas, a Shrimati Ranganayakiamma.[1] Krishnamacharya oedd yr hynaf o chwech o blant. Roedd ganddo ddau frawd a thair chwaer. Yn chwech oed, cafodd upanayana, sef ei dderbyn gan ei gwrw ac ymunodd a'r ysgol Brahmanism. Yna dechreuodd ddysgu siarad ac ysgrifennu Sansgrit, o destunau fel yr Amarakosha ac i lafarganu’r Vedas dan ofalaeth lem ei dad.[2]

Pan oedd Krishnamacharya yn ddeg oed, bu farw ei dad,[13] a bu’n rhaid i’r teulu symud i Mysore, yr ail ddinas fwyaf yn Karnataka, lle roedd ei hen dad-cu, HH Sri Srinivasa Brahmatantra Parakala Swami, yn bennaeth y Math Parakala.[14]

Y cyfnod yn Mysore

[golygu | golygu cod]
Krishnamacharya mewn arddangosiad ioga

Ym 1926, roedd Maharaja Mysore, Krishna Raja Wadiyar IV (1884–1940) yn Varanasi i ddathlu pen-blwydd ei fam yn 60 oed a chlywodd am ddysgu a medr Krishnamacharya fel therapydd ioga.[15] Cyfarfu’r Maharaja â Krishnamacharya a gwnaeth ymarweddiad, awdurdod ac ysgolheictod y dyn ifanc gymaint o argraff arno nes iddo ymgysylltu â Krishnamacharya i’w ddysgu ef a’i deulu.[15] I ddechrau, dysgodd Krishnamacharya ioga ym Mhalas Brenhinol Mysore.[16] Yn fuan daeth yn gynghorydd dibynadwy i'r Maharajah, a chafodd gydnabyddiaeth Asthana Vidwan - deallusion y palas. [17]

Yn ystod y 1920au, cynhaliodd Krishnamacharya lawer o arddangosiadau i ysgogi diddordeb poblogaidd mewn ioga. Roedd y rhain yn cynnwys atal curiad ei galon, stopio ceir gyda'i ddwylo noeth, perfformio asanas anodd, a chodi gwrthrychau trwm gyda'i ddannedd.[6] Mae cofnodion archif y Palas yn dangos bod gan y Maharaja ddiddordeb mawr mewn hyrwyddo ioga a danfonodd Krishnamacharya yn barhaus o amgylch y wlad i roi darlithoedd ac arddangosiadau. [16]

Ym 1931, gwahoddwyd Krishnamacharya i ddarlithio yng Ngholeg Sansgrit Mysore. Gofynnodd y Maharaja, a oedd yn teimlo bod ioga wedi gwella ei anhwylderau niferus, i Krishnamacharya agor ysgol ioga o dan ei nawdd[6][1] ac wedi hynny cafodd adain palas cyfagos hefyd, sef Palas Jaganmohan, i ddechrau'r Yogashala, sefydliad ioga annibynnol,[16] a agorodd ar 11 Awst 1933.[15][7]

Gajasana, darlun wedi'i dynnu â llaw yn Sritattvanidhi, llawysgrif Palas Mysore o'r 19g. Mae'r ysgolhaig Norman Sjoman yn awgrymu bod y ioga yn y llawysgrif wedi dylanwadu ar Krishnamacharya.[18]
Krishnamacharya yn dysgu plentyn

Yn Madras, derbyniodd Krishnamacharya swydd fel darlithydd yng Ngholeg Vivekananda. Dechreuodd hefyd gaffael myfyrwyr ioga o gefndiroedd amrywiol ac mewn amodau corfforol amrywiol, a oedd yn gofyn iddo addasu ei addysgu i allu pob myfyriwr. Am weddill ei oes, parhaodd Krishnamacharya i fireinio'r dull unigol hwn, a ddaeth i gael ei adnabod fel Viniyoga.[6][1] Roedd llawer yn ystyried Krishnamacharya yn feistr ioga, ond parhaodd i alw ei hun yn fyfyriwr oherwydd ei fod yn teimlo ei fod bob amser yn "astudio, archwilio ac arbrofi" gyda'r arfer [15] Trwy gydol ei oes, gwrthododd Krishnamacharya gymryd clod am ei ddysgeidiaeth arloesol ond yn hytrach priodoli'r wybodaeth i'w gwrw neu i destunau hynafol.[6]

Yn 96 oed, torrodd Krishnamacharya ei glun. Gan wrthod llawdriniaeth, triniodd ef ei hun drwy ddylunio cwrs ymarfer ioga y gallai ei wneud yn eiy gwely. Bu Krishnamacharya yn byw ac yn dysgu yn Chennai nes iddo lithro i goma a marw ym 1989, yn gant oed.

Gweithiau

[golygu | golygu cod]
  1. Yoga Makaranda (1934)
  2. Yogaasanagalu (tua 1941)
  3. Ioga Rahasya (2004)
  4. Yogavalli (Pennod 1 - 1988)

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 Mohan 2010.
  2. ↑ 2.0 2.1 "Krishnamacharya Yoga Mandiram". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 11 April 2015.
  3. ↑ 3.0 3.1 Singleton & Fraser 2014.
  4. ↑ Mohan, A. G.; Mohan, Ganesh (5 April 2017) [2009]. "Memories of a Master". Yoga Journal.
  5. ↑ "The YJ Interview: Partners in Peace". Yoga Journal.
  6. ↑ 6.0 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 Pagés Ruiz 2001.
  7. ↑ 7.0 7.1 Singleton 2010.
  8. ↑ Mohan 2010, t. 7.
  9. ↑ Mohan 2010, t. 38.
  10. ↑ Singleton 2010, t. 240.
  11. ↑ Iyengar 2006, tt. xvi-xx.
  12. ↑ Dirk R. Glogau: Lehr- und Wanderjahre eines Yogis. In: Deutsches Yoga-Forum, 04/2013, 02: 19 (PDF 0.4 MB)
  13. ↑ Pierce, Martin (January–February 1988). "A Lion in Winter". Yoga Journal: 61–62.
  14. ↑ "Archived copy". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 30 Mehefin 2010. Cyrchwyd 2013-08-12.CS1 maint: archived copy as title (link)
  15. ↑ 15.0 15.1 15.2 15.3 Desikachar & Cravens 1998.
  16. ↑ 16.0 16.1 16.2 Sjoman 1999.
  17. ↑ Iyengar 2000.
  18. ↑ Cushman, Anne. "Yoga Through Time". Yoga Journal.

Cyfryngau

[golygu | golygu cod]

Dolenni allanol

[golygu | golygu cod]