Treganna

Treganna
Mathmaestref, cymuned Edit this on Wikidata
Poblogaeth14,304, 16,143 Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
SirDinas a Sir Caerdydd Edit this on Wikidata
GwladBaner Cymru Cymru
Arwynebedd308.39 ha Edit this on Wikidata
Cyfesurynnau51.48°N 3.21°W Edit this on Wikidata
Cod SYGW04000840 Edit this on Wikidata
Cod OSST164767 Edit this on Wikidata
Gwleidyddiaeth
AS/au CymruMark Drakeford (Llafur)
AS/au y DUAlex Barros-Curtis (Llafur)
Map
Statws treftadaethHenebion Cenedlaethol Cymru Edit this on Wikidata
Manylion
[golygwch ar Wicidata]

Ardal a chymuned yng ngorllewin Caerdydd yw Treganna (Saesneg: Canton).

Lleoliad ward Treganna o fewn Caerdydd

Yr enw

[golygu | golygu cod]

Nid yw tarddiad yr enw Treganna yn glir, ond dywed rhai ei fod yn deillio o enw Santes Canna, santes yn y chweched ganrif o dde Cymru (merch i nai'r Brenin Arthur yn ôl y chwedl). Digwydd yr elfen canna yn enw'r ardal gyfagos Pontcanna hefyd.

Ar lafar mae'r enwau Treganna/Canton yn cyfeirio at ardal llawer mwy eang na'r gymuned swyddogol gan gyfateb â’r plwyf eglwysig o'r un enw.

Disgrifiad

[golygu | golygu cod]

Y brif heol yw Heol Ddwyreiniol y Bont-faen: arni y mae llawer o siopau, bwytai a chaffis. Mae sawl parc yn yr ardal, gan gynnwys Parc Fictoria, Parc Thompson a Pharc y Jiwbilî. Mae Canolfan Gelfyddydau Chapter (a agorwyd yn 1971 ar hen safle Ysgol Uwchradd Cantonian) yn un o'r prif atyniadau.

Mae nifer o addoldai yn Nhreganna, gan gynnwys Salem, un o gapeli Cymraeg Eglwys Bresbyteraidd Cymru.

Mae gan Dreganna ddau stadiwm chwaraeon nodedig, sef Stadiwm Dinas Caerdydd (cartref C.P.D. Dinas Caerdydd) a Stadiwm Chwaraeon Rhyngwladol Caerdydd (stadiwm athletau).

Daeth Treganna yn rhan o Gaerdydd yn 1875.

Y Gymraeg

[golygu | golygu cod]

Yng nghyfrifiad 2011 nodwyd bod 19.1% o'r boblogaeth dros dair blwydd oed yn medru'r Gymraeg, sef 2,625 o bobl. Roedd hyn yn gynnydd arwyddocaol ar ffigyrau cyfrifiad 2001, sef 15.6% a 1,964.[1]

Mae dwy ysgol gynradd Gymraeg yn Nhreganna, sef Ysgol Gymraeg Pwll Coch ac Ysgol Gymraeg Treganna. Un addoldy Cymraeg sydd yn y gymuned, sef Salem, un o gapeli Eglwys Bresbyteraidd Cymru. Adeiladwyd addoldy presennol y Cardiff Chinese Christian Church (Heol Llandaf) yn gapel i'r Bedyddwyr Cymraeg, ond troes yr iaith i'r Saesneg ar ddiwedd y 19g.[2]

Demograffeg

[golygu | golygu cod]

Yng nghyfrifiad 2011 cafwyd yr ystadegau a ganlyn:[3][4][5][6]

Cyfrifiad 2011
Poblogaeth cymuned Treganna (pob oed) (14,304)
  
 100%
Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Treganna) (2,625)
  
 19.1%
:Y ganran drwy Gymru
  
 19%
Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Treganna) (10119)
  
 70.7%
:Y ganran drwy Gymru
  
 73%
Y nifer mewn gwaith rhwng 16 a 74 oed(Treganna) (1,821)
  
 29.1%
:Y ganran drwy Gymru
  
 67.1%

Addysg

[golygu | golygu cod]

Yn ogystal â'r ddwy ysgol gynradd Gymraeg (Ysgol Gymraeg Pwll Coch ac Ysgol Gymraeg Treganna), mae dwy ysgol gynradd Saesneg hefyd, sef Ysgol Gynradd Lansdowne ac Ysgol Gynradd Radnor. Un ysgol uwchradd sydd yn y gymuned, sef Ysgol Uwchradd Fitzalan.

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. ↑ Comisiynydd y Gymraeg: Cyfrifiad 2011: canlyniadau yn ôl Cymuned Archifwyd 2015-01-06 yn y Peiriant Wayback; gwelwyd 24 Ionawr 2015.
  2. ↑ Bryan Jones, Images of Wales: Canton (argraffiad newydd, Stroud, 2003), tt. 22 a 32.
  3. ↑ "Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru". Swyddfa Ystadegau Gwladol. Cyrchwyd 2012-12-12.. Poblogaeth: ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.
  4. ↑ Canran y diwaith drwy Gymru; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013
  5. ↑ Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.
  6. ↑ Gwefan Llywodraeth Cymru; Ystadegau Economaidd Allweddol, Tachwedd 2010; Mae'r gyfradd gyflogaeth ymhlith pobl 16 – 64 oed yng Nghymru yn 67.1 y cant.; adalwyd 31 Mai 2013[dolen farw]
gw • sg • go
Cymunedau Caerdydd