Utica, Efrog Newydd
 | |
| Math | dinas o fewn talaith Efrog Newydd, tref ddinesig  |
|---|---|
| Poblogaeth | 65,283 |
| Sefydlwyd |
|
| Pennaeth llywodraeth | Q131422099 |
| Cylchfa amser | Cylchfa Amser y Dwyrain |
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Oneida County |
| Gwlad |  Unol Daleithiau America |
| Arwynebedd | 44.066706 km², 44.067213 km² |
| Uwch y môr | 139 ±1 metr |
| Cyfesurynnau | 43.1008°N 75.2325°W |
| Cod post | 13500–13599 |
| Swydd pennaeth y Llywodraeth | Mayor of Utica, New York |
| Pennaeth y Llywodraeth | Q131422099 |
 | |
- Erthygl am y ddinas yn Efrog Newydd yw hon. Gweler hefyd Utica (gwahaniaethu).
Dinas yn nhalaith Efrog Newydd, Unol Daleithiau America, sy'n ddinas sirol Oneida County, yw Utica. Gorwedd dinas Utica yn yr ardal a adnabyddir fel Dyffryn Mohawk (Mohawk Valley) a Rhanbarth Leatherstocking yng nghanolbarth Talaith Efrog Newydd. Mae gan y ddinas nifer o barciau cyhoeddus a lleoedd ar gyfer chwaraeon haf a gaeaf. Utica a dinas gyfagos Rome yw prif ganolfannau Ardal Ystadegol Utica–Rome, sy'n cynnwys swyddi Oneida a Herkimer. Ei llysenw yw "Sin City". Poblogaeth: 60,651 (2000).
Cysylltiadau Cymreig
[golygu | golygu cod]Datblygodd un o gymunedau mwyaf yr Americanwyr Cymreig, ac yn sicr un o'r rhai mwyaf dylanwadol, yn Utica. Sefydlodd rhai Cymry yn yr ardal mor gynnar â diwedd y 18g. Ar ôl dioddef cynaeafau gwael yn 1789 a 1802 ac yn y gobaith ennill rhagor o dir, daeth mewnfudwyr Cymreig eraill i ychwanegu at y pum teulu gwreiddiol gan ymgartrefu yn nhreflannau Stueben, Utica a Remsen. Y Cymry oedd y cyntaf i gyflwyno'r diwydiant llaeth i'r ardal, gan dynnu ar eu profiad yn y famwlad, a daeth menyn Cymreig yn nwydd gwerthfawr ym marchnadau Efrog Newydd. Sefydlwyd argraffweisg yn Utica ac roedd wedi'i sefydlu fel prif ganolfan diwylliannol y Cymry yn America erbyn 1830. Roedd yna 19 o gyhoeddwyr gwahanol a argraffodd tua 240 o lyfrau Cymraeg, 4 cylchgrawn Ymneilltuol a'r papur newydd dylanwadol Y Drych.
Yma y cyhoeddai Robert Everett (1791 - 1875), sawl papur a chylchgrawn, gan ymgyrchu yn erbyn caethwasanaeth pobl dduon, gan gynnwys Y Cenhadwr Americanaidd a'r Dyngarwr. Cyfrifid ef yr Americanwr mwyaf poblogaeidd gan lawer. Cyhoeddai'r papurau o'i gartref yn Stueben, cymuned fechan y tu allan i Utica, lle bu'n weinidog ar ddau gapel: 'Capel Uchaf' a chapel 'Penymynydd'.
Mae'r Cymry a gysylltir ag Utica yn cynnwys:
- Robert Everett (1791 - 1875), cyhoeddwr a hyrwyddo llenyddiaeth Gymraeg, ac a ymgyrchodd yn erbyn caethwasanaeth pobl dduon.
- Erasmus Jones (1817 - 1909), brodor o blwyf Llanddeiniolen
- Samuel Roberts (1800 - 1805), neu "S. R." (Samuel Roberts, Llanbrynmair)
Dolenni allanol
[golygu | golygu cod]- (Saesneg) Gwefan swyddogl Dinas Utica
- (Saesneg) The Landmarks Society of Greater Utica Archifwyd 2009-01-06 yn y Peiriant Wayback