Wem

Wem

Math	tref farchnad
Ardal weinyddol	Wem Urban
Daearyddiaeth
Sir	Swydd Amwythig (Sir seremonïol)
Gwlad	Lloegr
Yn ffinio gyda	Amwythig
Cyfesurynnau	52.8555°N 2.725°W
Cod OS	SJ514289
Cod post	SY4
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Tref farchnad yn sir seremonïol Swydd Amwythig, Gorllewin Canolbarth Lloegr, ydy Wem.^[1] Fe'i lleolir ym mhlwyf sifil Wem Urban yn awdurdod unedol Swydd Amwythig. Saif 9 milltir (14 km) i'r gogledd o'r Amwythig ar y rheilffordd rhwng y dref honno a Crewe yn Swydd Gaer.^[2]

Mae enw'r dref yn deillio o'r hen Saesneg wamm, sy'n golygu cors, gan fod tir corsiog yn bodoli yn ardal y dref. Dros amser, cafodd hyn ei lygru i ffurfio "Wem". ^[3] Mae ganddi boblogaeth o oddeutu 5,142.^[4]

Dos i Wem

Mewn rhannau o'r hen Sir Feirionnydd defnyddir y term "Dos i Wem" i olygu "dos o 'ma", "i ffwr' a thi", "hel dy draed i rwle", "ffŵc off". Gan fod Wem ychydig bach dros y ffin rhwng Cymru a Lloegr grym yr ymadrodd yw "dos allan o'r wlad", "dos yn ddigon pell o'r fan hyn" ^[5]

Glyn Dŵr

Ym 1410 cafodd tref Wem ei "llosgi'n llwyr a'i gwastraffu gan y gwrthryfelwyr Cymreig" yn ystod Gwrthryfel Glyn Dŵr. ^[6]

Enwogion Wem

• William Wycherley, dramodydd, yn byw llawer o'i blentyndod yn Trench Farm gerllaw Wem. ^[7]
• Barnwr Jeffreys
• William Hazlitt
• Greg Davies Magwyd y digrifwr stand-yp Greg Davies (ganwyd: 1968), yn y dref ^[8] ac aeth i Ysgol Thomas Adams yn Wem

Pysen bêr

Yn y dref cafodd y bysen bêr ei drin yn fasnachol am y tro gyntaf, o dan yr amrywiaeth o'r enw Eckford Sweet Pea, ar ôl ei ddyfeisiwr, y garddwriaethwr Henry Eckford. Cyflwynodd isrywogaeth o'r bysen bêr gyntaf ym 1882, a sefydlodd yn Wem ym 1888, gan ddatblygu a chynhyrchu llawer mwy o isrywogaethau.

Chwaraeon

Mae clybiau chwaraeon yn y dref yn cynnwys:

• Clwb Pêl-droed Tref Wem
• Clwb Criced Wem ^[9]
• Clwb Tenis Wem
• 3 Clwb Bowlio

Bywyd crefyddol

Yn y dref mae pedair prif eglwys:

• Eglwys Plwyf Anglicanaidd Sant Pedr a Sant Paul ^[10]
• Eglwys y Bedyddwyr ^[11]
• Yr Eglwys Fethodistaidd ^[12]
• Yr Eglwys Gatholig Rufeinig. ^[13]

Oriel

• 
  Eglwys y Methodistiaid yn Wem
• 
  Maes hamdden Wem
• 
  Eglwys St Pedr a St Paul Wem
• 
  Cofeb Rhyfel Wem
• 
  Neuadd y dref
• 
  Y Stryd Fawr

Gweler hefyd

• Gorsaf reilffordd Wem

Cyfeiriadau

1. British Place Names; adalwyd 27 Medi 2020
2. OS Explorer Map 241, Shrewsbury, Wem, Shawbury & Baschurch. ISBN 978-0-319-46276-8
3. "History of Wem". Wem. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2008-06-16. Cyrchwyd 2 July 2008.
4. Gwefan ystadegau'r Cyfrifiad Cenedlaethol: Swyddfa Ystadegau Gwladol; adalwyd 09/02/2013
5. O. M. Lloyd O Gader Idris tud 170, Gwasg y Dydd Dolgellau, 1997
6. Everard, Judith (2019). The Victorian history of Shropshire. Wem. J. P. Bowen, Wendy Horton. [London]. ISBN 978-1-912702-08-4. OCLC 1079338551.
7. Dickins, William (1987). An Illustrated Literary Guide to Shropshire. Shropshire Libraries. tt. 84–85, 117. ISBN 0-903802-37-6.
8. IMDb Database retrieved 17 March 2018
9. Cooper, Dave. "Wem Cricket Club are crowned champions". www.shropshirestar.com. Cyrchwyd 2020-05-06.
10. "St Peter & St Pauls, Wem". www.wemcofe.co.uk. Cyrchwyd 2020-05-09.
11. "Home". Wem Baptist Church (yn Saesneg). Cyrchwyd 2020-05-09.
12. "Wem Churches near Shrewsbury, Shropshire".
13. "copi archif". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2016-03-03. Cyrchwyd 2021-02-22.

gw • sg • go

Trefi Swydd Amwythig

Amwythig · Bridgnorth · Broseley · Cleobury Mortimer · Clun · Craven Arms · Croesoswallt · Church Stretton · Dawley · Yr Eglwys Wen · Ellesmere · Llwydlo · Madeley · Market Drayton · Much Wenlock · Newport · Oakengates · Shifnal · Telford · Trefesgob · Wellington · Wem